Της Μαίρης Λαμπαδίτη
Και, ω του παραδόξου θαύματος, ο αναθεωρημένος προϋπολογισμός των ασφαλιστικών ταμείων εμφανίζει πλεόνασμα, το οποίο η κυβέρνηση σχεδιάζει να αναδιανείμει σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.
Η αξιωματική αντιπολίτευση κάνει λόγο για πλασματικό πλεόνασμα και λαθροχειρία των στοιχείων για ψηφοθηρικούς λόγους. Η μείωση των δαπανών φαίνεται λογική αφού οι συντάξεις υπέστησαν πολυάριθμες μνημονιακές περικοπές. Λογική ως ένα σημείο φαίνεται και η αύξηση των εσόδων, που οφείλεται στην αιμοδοσία από τη μισθωτή εργασία και τις ληξιπρόθεσμες οφειλές!
Ωστόσο, το μεγάλο μέρος των υπερ-εσόδων του ΕΦΚΑ επιτυγχάνεται από τις έξτρα κρατικές επιχορηγήσεις και το δάνειο που εκταμιεύτηκε σε συμφωνία με τους δανειστές για την εξπρές έκδοση 139.000 συντάξεων και εφάπαξ, που δεν έχουν όμως καταβληθεί.
«Το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ)», εξηγεί στέλεχος της ασφάλισης, «διαθέτει αποθεματικό ύψους 2,6 δισ. ευρώ. Τα ετήσια έσοδα ανέρχονται σε 360 εκατ. ευρώ. Αυτό το ποσό από τη στιγμή που δεν χορηγούνται εφάπαξ παραμένει ως ταμειακό πλεόνασμα στο συρτάρι του φορέα. Σε εκκρεμότητα βρίσκονται 62.000 αιτήσεις για εφάπαξ που χρονολογούνται στο 2014 και το 2015. Αντί να χρησιμοποιηθούν τα έσοδα του Ταμείου για την καταβολή αυτών, χρησιμοποιείται μέρος των 500 εκατ. ευρώ που δόθηκαν ως δάνειο για την πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Ετσι δημιουργείται πλασματικό και όχι πραγματικό πλεόνασμα».
Σύμφωνα με τον τομεάρχη της Ν.Δ. Γιάννη Βρούτση, το δήθεν πλεόνασμα που εμφάνισε ξαφνικά ο ΕΦΚΑ διαμορφώθηκε:
Πρώτον, από την περαιτέρω αύξηση των εσόδων του από τον κρατικό προϋπολογισμό κατά 244 εκατ. ευρώ, γεγονός που επιβεβαιώνει την αστοχία του ΕΦΚΑ στα έσοδα.
Και δεύτερον, από τη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 549.483.720 ευρώ, που προκύπτει αφενός από τις μειώσεις στις συντάξεις και αφετέρου από το πάγωμα της έκδοσης νέων συνταξιοδοτικών πράξεων.
Ο πρώην υπουργός Γιώργος Κουτρουμάνης χαρακτηρίζει τον πλεονασματικό προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ «εικονική πραγματικότητα» που σύντομα θα αποδειχθεί ότι δεν είναι βιώσιμη. Εξηγώντας τους λόγους, σημειώνει:
«Τα έσοδα του ΚΕΑΟ (σ.σ.: περίπου 900 εκατ. το 2017) σημείωσαν αύξηση καθώς οι οφειλέτες πλήρωσαν ή μπήκαν σε ρυθμίσεις υπό την απειλή των κατασχέσεων λογαριασμών. Ομως αυτό σύντομα θα σημειώσει κάμψη. Πόσους γεμάτους λογαριασμούς θα βρουν ακόμα; Ηδη, παραδέχονται ότι βρίσκουν μόνο άδειους. Πόσο ακόμα θα καθυστερήσουν οι πληρωμές των εκκρεμών συντάξεων αλλά και η εξόφληση των προμηθευτών του Δημοσίου; Είναι λογικό να δημιουργηθεί πλεόνασμα αν δεν πληρώνονται οι προμηθευτές. Τα έσοδα από εισφορές αυξήθηκαν και από την υλοποίηση των προγραμμάτων για την κοινωφελή εργασία. Τις εισφορές όμως των εργαζόμενων στους δήμους πληρώνει το Δημόσιο, που σημαίνει ότι αποτελούν δαπάνη της Γενικής Κυβέρνησης. Ο ΕΦΚΑ έχει ήδη προεξοφλήσει ότι το επόμενο διάστημα οι εισπράξεις από τον κλάδο των μη μισθωτών θα είναι μειωμένες, καθώς θα αρχίσουν να λαμβάνονται υπόψη τα εισοδήματα του 2016 που εμφανίζουν κάμψη 15%-20%».
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ, το έλλειμμα των Ταμείων μειώνεται σημαντικά κατά το τρέχον έτος και μετατρέπεται σε πλεόνασμα της τάξης των 689 εκατ. ευρώ, το 2018, έναντι ελλείμματος ύψους 634 εκατ. ευρώ, βελτιωμένο μάλιστα κατά 1,3 δισ. ευρώ σε σχέση με όσα συμφωνούσαν κυβέρνηση και δανειστές μόλις τον περασμένο Μάιο.
Οπως αναφέρει η αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει την τροποποίηση του προϋπολογισμού για το 2017, η σημαντική μείωση -σχεδόν εκμηδένιση- του μέχρι τώρα προϋπολογιζόμενου ελλείμματος οφείλεται στο αλαλούμ που επικρατούσε στα επιμέρους Ταμεία που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ. Δηλαδή, επειδή ο αρχικός προϋπολογισμός του ΕΦΚΑ καταρτίστηκε στα τέλη του 2016 με δεδομένα των Ταμείων που καταργήθηκαν (τα οποία σήμερα κρίνονται αναξιόπιστα) είχαν προϋπολογίσει μεγαλύτερη δαπάνη για την πληρωμή των συντάξεων του Δημοσίου, κάτι που τελικά αποδείχθηκε ότι δεν χρειαζόταν.
Μειώνουν λοιπόν το κονδύλι για την πληρωμή των συντάξεων κατά 300-500 εκατ. ευρώ. Στην πραγματικότητα, παραδέχονται -έστω και έμμεσα- ότι το σχέδιο για εξπρές έκδοση των εκκρεμών συντάξεων πάει περίπατο. Ως εκ τούτου δεν χρειάζεται να εκταμιευτούν τα ποσά, τα οποία μπορούν να παραμείνουν στο συρτάρι ως ζεστό ταμειακό πλεόνασμα και να διατεθούν ως μποναμάς στις ευπαθείς ομάδες (χαμηλοσυνταξιούχους, μακροχρόνια ανέργους, πολύτεκνους, ΑΜΕΑ).
Οχι μόνο τα ασφαλιστικά ταμεία αλλά και ο ΟΑΕΔ προβλέπεται να παρουσιάσει -με βάση τον προϋπολογισμό του 2018- θετικό ταμειακό ισοζύγιο ύψους 649 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 291 εκατ. έναντι του στόχου για το έτος 2017. Η δε βελτίωση οφείλεται, κατά το μεγαλύτερο ποσοστό της, στη μείωση των δαπανών του κατά 220 εκατ. ευρώ. Οπως καταγγέλλει ο σύλλογος εργαζομένων του φορέα, το πλεόνασμα προέκυψε από τη μη υλοποίηση προγραμμάτων για την καταπολέμηση της ανεργίας, με αποτέλεσμα να μην εκταμιεύσει 220 εκατ. ευρώ, τα οποία είχε προϋπολογίσει.
Στο οικονομικό επιτελείο η εκτίμηση είναι ότι το υπερ-πλεόνασμα θα κυμανθεί στο 0,45% του ΑΕΠ, που μεταφράζεται σε 800 εκατ. ευρώ πάνω από τον στόχο για το 2017. Το κουαρτέτο ωστόσο επιμένει το πλεόνασμα να κατευθυνθεί στην περαιτέρω κάλυψη των ληξιπρόθεσμες οφειλών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες, κάτι που ανατρέπει τα σχέδια της κυβέρνησης, η οποία επεδίωκε παροχές φιλολαϊκού χαρακτήρα.
Στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης θα αναζητηθεί μια συμβιβαστική λύση. Μετά το φιάσκο με τις αλλαγές στα τέλη κυκλοφορίας, ένα από τα σενάρια που συζητιούνται ώστε να ωφεληθούν οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι π.χ., η επιστροφή ΦΠΑ με βάση συγκεκριμένα κριτήρια.