Του Κωστή Πλάντζου
«Κορώνα – γράμματα» παίζει η κυβέρνηση με παροχές και νέα μέτρα λιτότητας. Η μία όψη του «νομίσματος» είναι τα χθεσινά στοιχεία εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού που ανακοίνωσε το υπουργείο Οικονομικών και εμφανίζουν ότι υπερπλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ στο α΄5μηνο, δηλαδή πρωτογενές πλεόνασμα 918 δισ. αντί πρωτογενές έλλειμμα 1,447 δισ. που ήταν ο στόχος της περιόδου. Από την άλλη, η Τράπεζα της Ελλάδος επέμενε και εχθές ότι μετά τις παροχές που δόθηκαν, στο τέλος της χρονιάς θα φανεί δημοσιονομικό κενό (δηλαδή «τρύπα») 0,6%, δηλαδή πρωτογενές πλεόνασμα 2,9% αντί 3,5%.
Ωστόσο άλλο είναι η (ταμειακή) «εικόνα της στιγμής» για την πορεία του Κρατικού Προϋπολογισμού στο 5μηνο και άλλο οι δημοσιονομικές προβλέψεις και τα σύνολο της Γενικής Κυβέρνησης για ολόκληρο το οικονομικό έτος. Στο δεύτερο πεδίο εστιάζουν η ΤτΕ αλλά και οι θεσμοί, που έχουν διαγνώσει ήδη ακόμα μεγαλύτερο δημοσιονομικό κενό και ετοιμάζονται να ζητήσουν μέτρα κάλυψής του τον Οκτώβριο, όταν θα επιστρέψουν για έλεγχο στην Αθήνα μετά τις εκλογές.
«Θολά νερά»
Αν δει κανείς την «καλή όψη» των πραγμάτων είναι ότι από τα επίσημα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου δεν προκύπτει άμεσος κίνδυνος για νέα μέτρα λιτότητος, παρότι τον μήνα Μάιο δαπανήθηκαν 5 δισ. ευρώ (ποσό ρεκόρ για τον συγκεκριμένο μήνα και 1 δισ. πάνω από τον μηνιαίο στόχο) ενώ για πρώτη φορά μετά από 4 χρόνια υπήρξε υπέρβαση του ορίου δαπανών κατά την πορεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού.
Αλλά πριν ξεφυσήσει με ανακούφιση πως αποφεύχθησαν τα χειρότερα, θα πρέπει να αναμένει να δει και τουλάχιστον τρεις παραμέτρους ακόμα τις οποίες, επιμελώς, δεν φωτίζει η χθεσινή ανακοίνωση των στοιχείων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους από το υπουργείο Οικονομικών. Συγκεκριμένα, από εκεί προκύπτουν ενδείξεις ότι:
1. η κυβέρνηση αξιοποίησε –λογιστικά τουλάχιστον- ένα κονδύλι 982 εκατ. ευρώ που, κατ’εξαίρεσιν, είχε ζητήσει από την Κομισιόν από τον Οκτώβριο πέρυσι να μην υπολογιστεί στις δαπάνες της χρονιάς. Δεσμεύτηκε να μην το χρησιμοποιήσει για τίποτε άλλο, παρά μόνον για να αποπληρώσει αναδρομικά ειδικών μισθολογίων, αν δεν πρόφταινε να τα δώσει όλα μέσα στον Δεκέμβριο. Και πράγματι, χρειάστηκε τα 325 εκατ. ευρώ για να τα δώσει καθυστερημένα μέσα στο 2019, κυρίως σε ένστολους και ιατρούς του ΕΣΥ.
Περίσσεψαν έτσι όμως 657 εκατ. ευρώ (ή 0,3% του ΑΕΠ) στο «ταμείο» του Κράτους, τα οποία η Κομισιόν έχει ζητήσει από την Αθήνα να τα διαγράψει από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, αλλά η κυβέρνηση επιμένει πως αυτό δεν γίνεται και μέχρι τελευταία στιγμή επέμενε πως δεν πρόκειται να τα αγγίξει ως το τέλος τη χρονιάς.
Η χθεσινή ανακοίνωση όμως του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους αναφέρει μεν ότι «μεταβιβάσθηκαν στον ΕΦΚΑ 971 εκατ. ευρώ για την χορήγηση της 13ης σύνταξης» αλλά «με αντίρροπο χαρακτήρα (μειωτικό έναντι του στόχου) λειτούργησε η πίστωση ύψους 982 εκατ. ευρώ που είχε προβλεφθεί» για άλλους σκοπούς. Και, όπως συγκεκριμένα αναφέρει η ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών, «προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα πληρωμής, κατά το έτος 2019, των εφάπαξ χρηματικών ποσών του νόμου 4575/2018 σε περίπτωση μη ολοκλήρωσης των πληρωμών εντός του 2018».
Με άλλα λόγια, έστω και αν τα 982 εκατομμύρια δεν αναλώθηκαν τον Μάιο για την χορήγηση 13ης σύνταξης, η κυβέρνηση τα αξιοποίησε –λογιστικά τουλάχιστον- για να εμφανίζει τα πλεονάσματα που ανακοίνωσε. Παρά την πολύωρη αναμονή για απαντήσεις που ζητήθηκαν εχθές από αρμοδίους παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών, δεν αποσαφηνίστηκε μέχρι τώρα εάν τελικώς τα 982 εκατ. ευρώ «φαγώθηκαν πλήρως» τον Μάιο για να δοθεί “13η σύνταξη”, ή το προσωρινό «μαξιλαράκι» αξιοποιήθηκε λογιστικά και μόνον.
Και στη δεύτερη αυτή περίπτωση πάντως, τον Οκτώβριο θα φανεί αν οι λογιστικοί συμψηφισμοί αυτοί θα έχουν αίσιο τέλος, ή αν θα καταπέσουν στον έλεγχο της Κομισιόν που ενέκρινε υπό όρους το «μαξιλαράκι» αυτό. Όλα θα κριθούν δηλαδή περίπου 3 μήνες μετά τις εκλογές του Ιουλίου.
2. τα αυξημένα κρατικά έσοδα (+2,7 δισ. ευρώ) κάλυψαν εν πολλοίς το «κενό» από την χορήγηση 1 δισ. ευρώ επιπλέον δαπανών για παροχές. Δεν είναι σύνηθες τα τελευταία χρόνια να εμφανιζονται τόσο «φουσκωμένα» τα κρατικά έσοδα σε σχέση με τον στόχο του προϋπολογισμού, καθώς μονίμως το υπερπρλεόνασμα προέκυπτε από υποεκτέλεση δαπανών και όχι υπερείσπραξη εσόδων.
Εν προκειμένω, η ανακοίνωση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους λέει ότι τα συνολικά κρατικά έσοδα ήταν αυξημένα κατά 2,705 δισ. ευρώ ή 14,4% έναντι του στόχου στο 5μηνο. Από πού προκύπτει τέτοια αύξηση;
Το ίδιο το υπουργείο αναφέρει πως «η σημαντική αυτή αύξηση οφείλεται κυρίως στα κάτωθι γεγονότα:
· Είσπραξη ποσού 1.121 εκατ. ευρώ που αφορά στο τίμημα (εκτός ΦΠΑ) της επέκτασης της σύμβασης παραχώρησης του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, που είχε αρχικά εκτιμηθεί ότι θα εισπραχθεί στο έτος 2018.
· Είσπραξη ποσού 644 εκατ. ευρώ από ANFAs τον Μάιο 2019 που δεν είχε προβλεφθεί στον Προϋπολογισμό 2019».
Ωστόσο αυτά ερμηνεύουν «υπερείσπραξη» 1,765 δισ. ευρώ. Ακόμα και αν συνυπολογιστούν άλλα 270 εκατ. ευρώ (από ΦΠΑ 24% στο τίμημα 1,121 δισ. για το «Ελ Βενιζέλος») καλύπτονται μόνον τα 2 δισ. ευρώ, αλλά αναζητούν άλλα 650-700 εκατ. ευρώ για καλυφθούν τα συνολικά 2,705 δισ. ευρώ.
Η χθεσινή ανακοίνωση προαναγγέλλει ότι αναλυτικά στοιχεία για το ποια έσοδα κινήθηκαν πάνω από τους στόχους θα δοθούν με νεώτερη ανακοίνωση που θα εκδόσει το υπουργείο Οικονομικών σε 1 εβδομάδα (στις 25 Ιουνίου). Μένει να φανεί αν πχ οι εισπράξεις του ΦΠΑ ή άλλα μέτρα απέδωσαν τέτοια αύξηση εσόδων, της τάξεως των 600 ή 700 εκατ. ευρώ πάνω από τον αναμενόμενο για την περίοδο αυτή στόχο.
Και έτσι πάντως ακόμα, γεννάται ερώτημα εάν η είσπραξη 1,1 δισ. από αποκρατικοποιήσεις του ΤΑΙΠΕΔ μπορούν να διανέμονται για παροχές, ενώ η δεσμευτική συμφωνία της χώρας στο θέμα αυτό είναι ότι πρέπει να κατευθύνονται απευθείας για μείωση του δημοσίου χρέους της χώρας και όχι για άλλες κρατικές δαπάνες.
3. Ο τελικός «λογαριασμός» του 5μήνου θα ανακοινωθεί σε 10 μέρες (και 9 ημέρες πριν τις εκλογές) στις 28 Ιουνίου όπου θα ανακοινωθούν τα στοιχεία Γενικής Κυβέρνησης. Και αυτό γιατί οι μεταβιβάσεις από τον Κρατικό Προϋπολογισμό προς τον ΕΦΚΑ για χορήγηση 13ης σύνταξης, δεν επηρεάζουν μόνον τα κονδύλια των υπουργείων, αλλά μετράνε στις δαπάνες του ευρύτερου δημοσίου τομέα. Και έτσι κρίνεται ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος, σε επίπεδο Γενικής Κυβέρνησης και όχι του Κρατικού Προϋπολογισμού.
Η άλλη «όψη» του νομίσματος
Στη βάση αυτή, σύμφωνα με την Έκθεση της ΤτΕ, «για το 2019, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Τράπεζας της Ελλάδος με βάση τα διαθέσιμα μέχρι σήμερα δημοσιονομικά στοιχεία και υπό την προϋπόθεση της πλήρους εκτέλεσης του σκέλους των δαπανών του προϋπολογισμού, προκύπτει δημοσιονομικό κενό ύψους 0,6% του ΑΕΠ. Ειδικότερα, για το 2019 η πρόβλεψη της Τράπεζας της Ελλάδος με τα μέχρι τώρα διαθέσιμα στοιχεία είναι πρωτογενές πλεόνασμα 2,9% του ΑΕΠ έναντι στόχου 3,5% του ΑΕΠ (σε όρους ενισχυμένης εποπτείας).
Στην ίδια κατεύθυνση εξάλλου κινείται και η πρόβλεψη του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα, σύμφωνα με την οποία το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2019, συνυπολογίζοντας τις νέες παρεμβάσεις, προβλέπεται οριακά πλεονασματικό γεγονός που παραπέμπει σε δημοσιονομικό κενό σε όρους ενισχυμένης εποπτείας.
Τα παραπάνω συμπεράσματα συμμερίζεται και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην τρίτη έκθεσή της στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας. Σύμφωνα με την έκθεση τα νέα μέτρα
θέτουν σε κίνδυνο την επίτευξη του δημοσιονομικού στόχου το 2019 και τα επόμενα έτη. Αναφέρεται εξάλλου ότι ο δημοσιονομικός χώρος που προβλέπεται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας 2019 οφείλεται στην προϋπόθεση υποεκτέλεσης του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων».