Του Στέλιου Μορφίδη
Την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει στη συγκρότηση ενός είδους «Λευκού Τειρεσία» που θα σκιαγραφεί το προφίλ ιδιωτών και επιχειρήσεων με βάση τις οφειλές τους αποτυπώνει το ενημερωτικό δελτίο για το σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξης, που θα παρουσιάσει το μεσημέρι η ηγεσία του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης.
Για τη σύσταση της ανεξάρτητης Αρχής (Credit Bureau) «για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας ιδιωτών ή και επιχειρήσεων» είχε ενημερωθεί ήδη απ’ τις αρχές του έτους οι θεσμοί δίδοντας τότε την έγκριση τους.
Η Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης θα «χτίζει» το προφίλ του κάθε ιδιώτη και της κάθε επιχείρησης βάσει των οφειλών, της συμπεριφοράς σε ό,τι αφορά αποπληρωμές παλαιών και τρεχουσών οφειλών και θα μπορεί να αξιοποιείται σε μια επικείμενη σύμβαση είτε αυτή αφορά δάνειο είτε τη συνεργασία με κάποιον προμηθευτή.
Στη νέα αρχή, θα μπορεί να διορίζεται και ως εμπειρογνώμονας για την εκπόνηση μελέτης βιωσιμότητας στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών. Επίσης δεν θα περιορίζεται στην πιστοληπτική αξιολόγηση, θα μπορεί ταυτόχρονα να εκπονεί οικονομικές αναλύσεις, στατιστικές μελέτες, αλλά και σχέδια αναδιάρθρωσης επιχειρήσεων.
Στόχος είναι να αποτελέσει ένα είδος «λευκού Τειρεσία» και οι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους να τυγχάνουν πιθανώς ευνοϊκότερους όρους στις μελλοντικές συμβάσεις των δανείων. Βεβαίως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το αποτέλεσμα της πιστοληπτικής αξιολόγησης δεν θα είναι δεσμευτικό για τον αντισυμβαλλόμενο, την τράπεζα για παράδειγμα με την οποία κάποιος επιχειρεί να συνάψει μια δανειακή σύμβαση.
Παράλληλα, όπως δηλώνει το ίδιο το υπουργείο Οικονομίας σκοπός της Αρχής θα είναι η «αποκατάσταση της ασύμμετρης πληροφόρησης και τον εντοπισμό των στρατηγικών κακοπληρωτών».
Το ελληνικό credit bureau, όπως είχε διαρρεύσει λίγο πριν την παραίτηση του Δήμου Παπαδημητρίου, που «έτρεχε» το νομοσχέδιο, απ’ την ηγεσία του υπ. Οικονομίας, θα συλλέγει πληροφορίες για τις οφειλές φυσικών και νομικών προσώπων, συμπεριλαμβανομένων των μη ληξιπρόθεσμων και αυτών που έχουν εξοφληθεί. Στις πληροφορίες αυτές, στα δεδομένα πιστοληπτικής πληροφόρησης, περιλαμβάνονται ειδικότερα τα εξής:
α) Στοιχεία εξατομίκευσης της οφειλής, όπως ο αριθμός ταμειακής βεβαίωσης ή ο αριθμός βεβαίωσης.
β) Η φύση της οφειλής.
γ) Οι βασικοί όροι της οφειλής, όπως το αρχικό ύψος της, η διάρκεια αποπληρωμής και το επιτόκιο.
δ) Οι ασφάλειες της οφειλής.
ε) Οι καταβολές που πραγματοποιήθηκαν, ο χρόνος των καταβολών και το τρέχον υπόλοιπο της οφειλής.
στ) Ρυθμίσεις της οφειλής, καθώς και προτάσεις ενός μέρους για ρύθμιση, οι οποίες δεν έγιναν δεκτές από το άλλο μέρος.
ζ) Μεταβολές των προσώπων της οφειλής λόγω καθολικής ή ειδικής διαδοχής.
η) Πληροφορίες για την πορεία της δικαστικής διεκδίκησης των οφειλών ή για την εξώδικη αμφισβήτησή τους.
θ) Τα μέτρα διοικητικής ή αναγκαστικής εκτέλεσης που ελήφθησαν, καθώς και η πορεία της δικαστικής τους προσβολής.
ι) Η άσκηση ποινικής δίωξης ή η ποινική καταδίκη λόγω μη καταβολής των οφειλών.
ια) Η πληροφόρηση για το αν το πρόσωπο το οποίο αφορούν τα στοιχεία είναι άνεργος ή έχει πτωχεύσει ή έχει κηρυχθεί συγγνωστός (δηλαδή οι πράξεις του θεωρήθηκαν συγχωρήσιμες) και η απαλλαγή του από σχετικές κυρώσεις.
Τα στοιχεία αυτά υποχρεούνται να παρέχουν στη νέα Αρχή, κατ’ αρχάς, οι φορείς του δημόσιου τομέα (συμπεριλαμβανομένων ΔΕΚΟ και Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης) και οι επιχειρήσεις που υπόκεινται στην εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος (τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες κ.ά.). Ωστόσο, η Αρχή θα μπορεί να συνάπτει συμβάσεις με άλλους ιδιωτικούς φορείς, προκειμένου να της παρέχουν δεδομένα πιστοληπτικής πληροφόρησης ή ακόμη και πιστοληπτικές βαθμολογήσεις που παράγουν, καθώς και τη μεθοδολογία που χρησιμοποιούν.
Η Αρχή βάσει των παραπάνω στοιχείων θα παράγει μια βαθμολογία. Η βαθμολογία αυτή θα μπορεί να χορηγείται σε τρεις περιπτώσεις:
α) Υστερα από αίτηση του ίδιου του ιδιώτη ή της επιχείρησης που αφορά η πιστοληπτική αξιολόγηση ή
β) του δημοσίου ή χρηματοδοτικού φορέα που θέλει να συνάψει σύμβαση με τον ιδιώτη ή το δάνειο είτε είναι ήδη δανειστής του είτε θέλει να εγγυηθεί για οφειλή του ή
γ) ιδιωτικού φορέα που έχει συνάψει σύμβαση με την Αρχή. Απαραίτητη προϋπόθεση στις δύο τελευταίες περιπτώσεις είναι να έχει συναινέσει το πρόσωπο ή η επιχείρηση για τους οποίους ζητείται η πιστοληπτική αξιολόγηση.
Για την παραγωγή πιστοληπτικής αξιολόγησης θα καταβάλλεται τέλος από τον αιτούντα.
Η λειτουργία της νέας Αρχής, πέραν της συμβολής της στη σύναψη δανείων και εν γένει συμβάσεων, θα συνδράμει και στη λειτουργία άλλων θεσμών και υπηρεσιών του Δημοσίου. Και αυτό διότι, σύμφωνα με όσα προβλέπει το νομοσχέδιο, πρόσβαση στις πληροφορίες για τις οφειλές θα έχουν, πέραν των ίδιων των φυσικών προσώπων ή επιχειρήσεων, οι δικαστικές και εισαγγελικές αρχές, καθώς και οι υπηρεσίες που ενεργούν υπό την άμεση εποπτεία τους στο πλαίσιο απονομής της ποινικής δικαιοσύνης.
Οι πληροφορίες για τις οφειλές θα διατηρούνται στη βάση δεδομένων της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης για δέκα χρόνια από τον χρόνο στον οποίο ανάγεται το τελευταίο δεδομένο της εκάστοτε οφειλής. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό σημαίνει ότι η τήρηση δεδομένων για κάθε φυσικό πρόσωπο ή επιχείρηση θα γίνεται εφόρου ζωής, καθώς θα συλλέγονται και τα στοιχεία για τις μη ληξιπρόθεσμες, αλλά ακόμη και για τις εξοφληθείσες οφειλές. Απλώς τα στοιχεία αυτά θα είναι υποχρεωμένοι οι φορείς του Δημοσίου και οι χρηματοδοτικοί φορείς (τράπεζες κ.ά.) να τα επικαιροποιούν διαρκώς.