Συνέντευξη στον Δημήτρη Δανίκα
Οι ψυχολόγοι ισχυρίζονται ότι οι ευτραφείς τύποι, οι βουλιμικοί, είναι συνήθως καλόκαρδοι, ανοιχτοί και ευχάριστοι. Αυτή και η πρώτη εντύπωση με τον Δημήτρη Κουτσούμπα. Ταυτόχρονα ορμητικός, σαρωτικός, αλλά και ήρεμος, ακλόνητος, και ειλικρινής. Απόδειξη; Μα το γεγονός ότι δεν ακολουθεί τους τύπους, το κομματικό πρωτόκολλο. Απόδειξη; Με το έμπα και αφού πρώτα μου χάρισε δύο βιβλία (το ένα γραμμένο από τον αλησμόνητο Γιώργη Μωραΐτη), στη συνέχεια όρμησε καταπάνω μου. Με κομψότητα. Γιατί έτσι και έπεφτε πάνω μου θα με είχε λιώσει.
«Ρε μπαγάσηδες, όταν γράφετε και κριτικάρετε, πρέπει πρώτα να τσεκάρετε». Αμέσως κατάλαβα τι εννοούσε. Πριν τον προλάβω με πρόλαβε. «Να κάνεις κριτική. Και μάλιστα όσο πιο αυστηρή γίνεται. Ομως να είναι τεκμηριωμένη».
Τι εννοούσε; Το crash test που είχα κάνει ανάμεσα στον Δημήτρη Κουτσούμπα και τον Χαρίλαο Φλωράκη «Μα είναι δυνατόν να συγκριθώ εγώ με τον Χαρίλαο; Αστειότητες. Ασε που έγραψες ότι εκείνος έκανε πολλά χρόνια στη φυλακή ενώ εγώ μόνο έξι μήνες. Λάθος. Ποτέ δεν μπήκα στη φυλακή, γιατί από το 1973 που βρέθηκα στην ΚΝΕ ήμουν περιφρουρημένος»!
Εχει δίκιο. Και για να αποφύγω το «μαστίγωμα» πέταξα την μπάλα στην εξέδρα. Του θύμισα τον Μανόλη, έναν κοινό φίλο. Που τότε, στα χρόνια της Νομικής Σχολής, έκαναν στενή παρέα. «Δύο τα χαρακτηριστικά του Μήτσου», μου είχε πει ο Μανόλης: «Το στομάχι και οι γυναίκες. Βουλιμικός σε όλα του. Για να μη μας ρημάζει το φαΐ, κλειδώναμε τα ψυγεία!».
«Και καλά με την πολιτική, αλλά με τα περιττά κιλά τι θα κάνεις;». «Προσπαθώ! Κάθε μέρα σε πόλεμο με το στομάχι».
Η νύφη, ο γαμπρός και το τανγκό
Η συνάντηση έγινε εκτός γραφείων, εκτός Περισσού, εκτός τυπολατρίας. Η συνάντηση στην οδό Τροίας αριθμός 36. Στο Στέκι Νεολαίας. «Εδώ τα νέα παιδιά έρχονται, παίζουν και ηχογραφούν τη μουσική τους, ζωγραφίζουν, διασκεδάζουν». Η Χριστίνα, ένας μικροσκοπικός θηλυκός διάβολος στο γραφείο Τύπου του ΚΚΕ, ήταν ο ξεναγός και ο «μεσάζων» ανάμεσα στον Γραμματέα και σ’ εμένα τον «άθλιο» δημοσιογράφο. Η κουβέντα άρχισε με τη γνωστή «προβοκάτσια». Πώς αλλιώς να τον θυμώσω; Πλάνη. Ο Μήτσος δεν θυμώνει με τίποτα. Ηρεμη δύναμη. Με γλώσσα απλή. Βουτηγμένη στον προσωπικό του επεξεργαστή. Η «προβοκάτσια» γνωστή. Πώς, διάολε, μετά από τέτοια απομυθοποίηση όλων των κυβερνητικών κομμάτων, μετά από τέτοια καταστροφή, το ΚΚΕ παραμένει εκεί-εκεί στη Β’ εθνική;
«Δεν είμαστε το ίδιο με τα άλλα αστικά κόμματα. Δεν γίνεται κατανοητό ότι εμείς δεν θέλουμε να μπούμε σε κυβέρνηση, όπως μπήκε ο ΣΥΡΙΖΑ για παράδειγμα, και είχε την κατάληξη που είχε σε αυτές τις συνθήκες. Να μπούμε και μετά να μας βρίζουνε πατώκορφα».
– Ναι, αλλά οι συνθήκες οι σημερινές είναι απογοητευτικές για τον φτωχό, επομένως πρέπει να παραμεριστούν οι διαφωνίες μπας και προκύψει κάτι λιγότερο οδυνηρό.
«Η θέση μας είναι κρυστάλλινη. Του λέμε ότι με αναθέσεις δεν γίνεται οι βουλευτές του ΚΚΕ να σου λύσουν τα προβλήματα. Πάρ’ το χαμπάρι. Πρέπει να πιστέψεις στις δυνάμεις σου».
– Δηλαδή; «Τι δηλαδή; Είναι απλό. Πρέπει να πάρει τις τύχες του στα χέρια του. “Εσύ πρέπει να πάρεις την εξουσία”, του λέμε»!
– Δύσκολα του βάζετε. «Αμ, πώς αλλιώς; Με το ζόρι δεν γίνεται νύφη και γαμπρός. Το τανγκό θέλει δύο»!
– Τάνγκο το προφέρουν οι Αργεντίνοι. By the way, που λένε και οι Αγγλοι, χορεύεις, ακούς μουσική, ροκ, ας πούμε; «Αλλάζεις κουβέντα. Να τελειώσουμε πρώτα και θα σου πω μετά για τους Rolling Stones. Τέλος πάντων. Λοιπόν το εμπόδιο είναι αυτό: όταν σου λένε “δεν μπορώ, δεν είμαι έτοιμος να το κάνω αυτό”! Γιατί αυτό προϋποθέτει θυσίες. Ασε που οι σημερινές θυσίες είναι ατελείωτες και μακροχρόνιες».
Ο υπαρκτός σοσιαλισμός του Ενβέρ Χότζα
Προχώρησα στο παρασύνθημα της «προβοκάτσιας», δηλαδή στον Ενβέρ Χότζα. Αφού προηγουμένως του υπενθύμισα ότι η συντριπτική πλειοψηφία πορεύεται με «ευρώ και ξερό ψωμί».
– Η συντριπτική πλειοψηφία επιθυμεί ευρώ. Και ευρώ σημαίνει μονόδρομος. Οποιο κόμμα και να κυβερνήσει, τα ίδια μέτρα θα πάρει! «Ακριβώς αυτό! Μονόδρομος, λιτότητα, μονοπώλια, πολυεθνικές και το κεφάλι κάτω».
– Είναι και το αρνητικό παράδειγμα του υπαρκτού σοσιαλισμού. Στέρηση ελευθεριών, ουρές και πολλά τέτοια. Σου λένε, «με το ΚΚΕ θα γίνουμε Αλβανία του Ενβέρ Χότζα». «Ανοησίες. Με συγχωρείς, δηλαδή, αλλά όλα αυτά είναι επιπόλαιες, ρηχές αναγνώσεις. Συμφωνώ μαζί σου ότι η πτώση της ΕΣΣΔ ήταν μια άκρως αρνητική εξέλιξη. Θα ήταν διαφορετικά αν σήμερα υπήρχε κάτι, να δει ένα όραμα ότι υπάρχει ζωντανά κάπου, οικοδομείται κάτι διαφορετικό».
– Μη μου πεις ότι αυτό ήταν αληθινός σοσιαλισμός! «Ηταν η πρώτη απόπειρα και είχε αδυναμίες, λάθη και ελλείψεις. Εμείς έχουμε κάνει μια προσπάθεια να μελετήσουμε. Ηταν όμως σοσιαλισμός. Η ιδιοκτησία ανήκε στον λαό, στο κράτος, δεν υπήρχε ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, που είναι το βασικό χαρακτηριστικό για να κρίνεις ένα οικονομικό σύστημα. Δημόσια δωρεάν υγεία, παιδεία, πολιτισμός, αθλητισμός, κοινωνική ασφάλιση, δηλαδή πρόνοια, στέγη. Αυτά προσδιορίζουν τον σοσιαλισμό».
– Και άφθονες παραμορφώσεις! «Υπήρχαν παραμορφώσεις. Υπήρχαν και στο επίπεδο της εξουσίας. Ας πούμε αυτό που λέμε “εργατική συμμετοχή που θα προέρχεται μέσα από την εργατική λαϊκή συνέλευση, από τον τόπο δουλειάς, και θα φτάνει μέχρι και στα κεντρικά όργανα με ανακλητούς αντιπροσώπους κ.λπ.” μπορεί να υπήρχε, όμως στην πράξη δεν λειτουργούσε πάντα έτσι.
Και είχαν κάνει αλλαγές και στρεβλώσεις και στο ίδιο το Σύνταγμά τους. Αρχισε να παίρνει την κάτω βόλτα όταν άρχισε να λύνει υπαρκτά προβλήματα με συνταγές παρμένες από τον καπιταλισμό και όχι από την αστείρευτη δεξαμενή του κομμουνισμού»!
Η εξάρτηση από το Κρεμλίνο και η «έφοδος στον ουρανό» που κατέληξε στα τάρταρα
Η κουβέντα είχε ανάψει. Η εξάρτηση από το Κρεμλίνο, το χτύπημα που παραλίγο να ρίξει τον Περισσό στο καναβάτσο.
«Εγώ δεν τη λέω εξάρτηση. Ορισμένα πράγματα πρέπει να τα δούμε και στις ιστορικές τους διαστάσεις. Δηλαδή, ας πάρουμε το γεγονός ότι ήταν το κόμμα του Λένιν που έκανε την επανάσταση, που έκανε την έφοδο στους ουρανούς, κάτι που το πάλευαν, που το θέλαν οι καταπιεσμένοι σε όλο τον κόσμο! Γι’ αυτό το σοβιετικό κόμμα λειτουργούσε ως φάρος».
– Και ο Δημήτρης Κουτσούμπας πώς έβλεπε αυτές τις σχέσεις; «Δηλαδή, εγώ, ας πούμε, μαζί με τους συντρόφους τέτοιες κριτικές παρατηρήσεις αρχίσαμε να τις συζητάμε μετά το ’91»!
– Καθυστερημένα! «Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Μέχρι τότε πολλές φορές λέγαμε “α, είναι το ΚΚΣΕ, είναι η Σοβιετική Ενωση, είναι ο φάρος, εντάξει, έχουν αδυναμίες, αλλά τέλος πάντων ας το δικαιολογήσουμε, γιατί δίνουν ένα άλλο όραμα, μια άλλη προοπτική”. Ομως σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Σήμερα λέμε την άποψή μας. Σε όλα τα κομμουνιστικά κόμματα. Σχέσεις ισότιμες και ειλικρινείς»!
– Το ακατανίκητο ατού του καπιταλισμού είναι η πεποίθηση πως αν δουλέψω, αν προκόψω, μπορώ να γίνω κι εγώ πλούσιος και σπουδαίος. Δεν είναι ίδια όλα τα δάχτυλα του χεριού. «Κι έτσι ο άνθρωπος γίνεται λύκος. Εμείς πιστεύουμε στην ανάδειξη της προσωπικότητας μέσα από συλλογικές μορφές δράσης. Τώρα θα μου πεις, δεν το κατάφεραν οι ηγεσίες, δεν το κατάφεραν τα κόμματα ή δεν έφτασαν στον επιθυμητό βαθμό, αλλά δεν μπορώ να πω ότι δεν το προσπάθησαν. Απλοί άνθρωποι έφτασαν στην κορυφή της Επιστήμης, της Τέχνης, του Αθλητισμού, παντού! Αλλού ήταν το πρόβλημα».
– Στο γεγονός ότι ενώ είχαν φτάσει στο Φεγγάρι στα σούπερ μάρκετ μετρούσαν με τον άβακα. Απίστευτο!
«Ακριβώς! Οτι έριχναν το βάρος στην πολεμική βιομηχανία. Ακόμη και τα επιστημονικά επιτεύγματα δεν εφαρμόστηκαν για τις καθημερινές ανάγκες. Αυτό ήταν λάθος. Να κυνηγάς τους εξοπλισμούς του καπιταλισμού, που είχε φτάσει σε ένα επίπεδο και μπορούσε βεβαίως να λύνει προβλήματα της καθημερινότητας των πολιτών, και σένα σε έβαζε σε αυτό το κυνήγι, σε αυτή την κούρσα των εξοπλισμών».
Υπάρχουν στιγμές που πρέπει να πεις «άι στο διάολο, κύριοι!»
– Κι έτσι εσύ όπισθεν ολοταχώς, εκείνοι να τρέχουν στο μέλλον με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Τέλος πάντων. Για να δούμε το σήμερα. Γιατί ας πούμε δεν προτείνει το ΚΚΕ δέκα σημεία εξόδου από την κρίση σε όλα τα κόμματα;«Καταρχήν έχουμε και 10 και 15 και 20 σημεία. Για παράδειγμα, καταθέσαμε πρόταση νόμου για επαναφορά του 13ου και του 14ου μισθού. Αποτέλεσμα; Τίποτα! Ασε που την ίδια στιγμή με τον αναπτυξιακό νόμο εκχωρούν από 20 εκατομμύρια σε πολλούς επιχειρηματίες. Χωρίς ίδια κεφάλαια και χωρίς άλλες προϋποθέσεις»!
– Ετσι τσακ-μπαμ;
«Ακριβώς! Να πω ότι μ’ αυτά τα λεφτά θα πάρει μπρος η οικονομία; Δεν το πιστεύω. Ρώτα όποιον απλό άνθρωπο θέλεις στον δρόμο και θα σου πει ότι όλα αυτά τα λεφτά θα γίνουν αέρας κοπανιστός. Με απλά λόγια, τα παίρνουν από την τσέπη του φτωχού και τα δίνουν στους πλούσιους. Πάλι θα πάρουν τζάμπα για να εξαγοράσουν κάποιους μικρότερους, αυτό θα γίνει στην πράξη, θα κάνουν κάποιες εξαγορές, θα τους ρίξει ταυτόχρονα τα εργασιακά και το “μισθολογικό κόστος” για τους εργάτες. Θα του πουν “κόψε μισθούς, κόψε υπερωρίες, κόψε το ένα, κόψε το άλλο, να έχεις ελαστικές σχέσεις εργασίας”, αυτά γίνονται. Να σου πω και τη λαθεμένη άποψη που μπορεί να έχει ένας κόσμος και σου λέει “βρες 10 σημεία εξόδου από την κρίση”».
– Δέκα σημεία έλεγα κι εγώ.
«Το 2012 έλεγες “γιατί δεν ανοίγεσαι όταν ο Τσίπρας σού ανοίγει την αγκαλιά του κι εσύ τίποτα. Ενώ ο Χαρίλαος θα την άνοιγε”. Σιγά που θα την άνοιγαν ο Χαρίλαος και η Αλέκα. Τι να ανοίξω την αγκαλιά μου, να κάνω τι, να μπω στην κυβέρνηση, για να με βρίζετε τώρα κι εμένα μαζί με τον Τσίπρα και τον Καμμένο; Αυτό θα γινόταν πρακτικά. Εγώ αυτό το ήξερα ως κόμμα όχι γιατί είμαι μάντης, αλλά έχω κάνει μια ανάλυση, βλέπω πρόσωπα, πράγματα, κόμματα, επιλογές, ξέρω ότι δεν γίνεται. Αν είσαι μέσα στην Ευρωζώνη και την Ε.Ε., θα σε οδηγήσουν εκεί. Γιατί δεν μπορεί να λες σαν σύνθημα “Οχι στην Ε.Ε.” και μετά να μπαίνεις στην κυβέρνηση και να λες «ε, το υπογράφω, αφού το λέει η Ε.Ε.”. Πρέπει να πεις “άι στο διάολο, κύριοι!”».
– Μα ο λαός θέλει αυτό που δεν θέλει το ΚΚΕ, θέλει ευρώ πάση θυσία!
«Εντάξει, αν δεν τον πείθω δεν τον πείθω, αλλά δεν μπορώ να αλλάξω εγώ γραμμή επειδή δεν το καταλαβαίνει ο λαός. Γιατί μετά πάμε στον Χίτλερ. Ο λαός τον έφερε στην εξουσία. Ο λαός έβγαλε και τον Μουσολίνι – και εδώ στην Ελλάδα ποιος τους έβγαλε; Είχε δίκιο; Αλλά αυτή η πείρα, αυτή η γνώση, που μπορεί να είναι στο 5%, πρέπει να γίνει συλλογική γνώση όλης της κοινωνίας, της πλειοψηφίας του λαού δηλαδή. Αυτό προσπαθούμε να του πούμε».
Αλλαγές, ανατροπές, δηλαδή παπαριές!
– Είναι βολικό για το ΚΚΕ, για να μένει στην απέξω, να μην αναλάβει ευθύνες, να μη φθείρεται.
«Αυτά τα έλεγαν στους κομμουνιστές όταν στέκονταν στο εκτελεστικό απόσπασμα. “Πού πάτε, μωρέ;” τους έλεγαν; “Για τη Δευτέρα Παρουσία πάτε” – και τους εκτελούσαν. Ε, έλεος πια!».
– Καμία σχέση το ένα με το άλλο. «Ε, ναι, εντάξει, τώρα δεν σε εκτελεί, τώρα δεν είσαι φυλακή, άρα τώρα μπορείς να σκεφτείς πιο νορμάλ».
– Τα παραπέμπετε όλα στο μέλλον.
«Μα εμείς λέμε τώρα να γίνει. Οσο πιο γρήγορα γίνει τόσο καλύτερα και για μένα και για σένα και για όλους».
– Ο κόσμος καταλαβαίνει ότι δεν υπάρχει μια ρεαλιστική απάντηση από το ΚΚΕ σήμερα. «Μα το σήμερα αυτό είναι. Πρέπει να πάρει απόφαση και να πάρουμε την εξουσία, λαός και ΚΚΕ, και όσοι συμφωνούν μαζί μας. Σε ποια γραμμή όμως; Αυτό λέμε. Σε ποιο πρόγραμμα; Αν διαφωνεί ο άλλος με το πρόγραμμα, να αλλάξω εγώ το δικό μου πρόγραμμα; Δεν σφάξανε! Αφού εγώ φτιάχτηκα το 1918 ως ΚΚΕ γι’ αυτό το πράγμα, για τον σοσιαλισμό, αν ήταν αλλιώς δεν θα λεγόμουνα ΚΚΕ, δεν θα είχα τέτοιο πρόγραμμα. Δεν θα υπήρχε λόγος να ματώσουν και να σκοτωθούν τόσοι άνθρωποι στον κόσμο όλο!».
– Μα οι συμβιβασμοί είναι απαραίτητοι. Δεν μπορείς να πορεύεσαι με το «όλα ή τίποτα». «Πάντα το ΚΚΕ να βάζει νερό στο κρασί του. Γιατί εμείς και όχι οι άλλοι; Και γιατί είναι σωστές οι προτάσεις όλων των άλλων; Να πω “ναι” σε αυτό το σύστημα, ότι θα το διορθώσω, τέλος πάντων, και θα γίνουν αλλαγές και θα κάνουμε ανατροπές, ας πούμε, παπαριές δηλαδή. Αν μπεις μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, θα τη φτιάξεις καλύτερα από μέσα. Τώρα αυτά είναι μπούρδες που δεν τις πιστεύουν ούτε τα νήπια».
Καφεδάκι με τη Φώφη και τον Αλέξη
– Ελα όμως που ακούγεται σαν να αρνείσαι την πραγματικότητα. Πάντα με την ουτοπία; «Ποια πραγματικότητα; Να κάτσω εγώ με τη Γεννηματά και με τον Τσίπρα, να πίνουμε τα καφεδάκια μας και τάχα μου να βρούμε την κοινή συνισταμένη! Και συνήθως καταλήγεις να σου λένε “εσύ να υποχωρήσεις, δεν μπορούμε να βγούμε από την Ευρωζώνη, τώρα άσ’ το, δεν μπορούμε να βγούμε από την Ε.Ε.”, “δεν μπορούμε να αλλάξουμε αυτό το σύστημα, άσ’ το”, “δεν μπορούμε να κάνουμε ριζικές αλλαγές, άσ’ το”, “δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη δημόσια διοίκηση, άσ’ το”, “δεν μπορούμε να πάρουμε τα εργοστάσια, άσ’ το”. Ε, κάτσε, ρε αδερφέ, άσ’ το το ένα, άσ’ το το άλλο!».
– Συκοφαντείται τώρα η Αριστερά με τον ΣΥΡΙΖΑ;
«Ναι. Ομως όσο αριστεροί είναι αυτοί, τόσο διαστημάνθρωπος είμαι εγώ! Εμείς από την αρχή το λέγαμε, και γι’ αυτό, άλλωστε, το ’12 πήραμε 4,5% από 8% που είχαμε, και μετά πήγαμε στο 5,5% επειδή δεν συνεργαζόμασταν για να μπούμε στην κυβέρνηση. Και τότε δεν μας πίστευαν. Τώρα μας ακούνε, λένε ότι “δίκιο είχατε, πήγα και ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ και τελικά εσύ είχες δίκιο γι’ αυτό που μου έλεγες”».
– Τι κόμμα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, πώς τον χαρακτηρίζεις;
«Του συστήματος. Και μάλιστα ο κλητήρας του συστήματος. Το παιδί για όλες τις δουλειές. Θα τα υπογράψει, θα τα κάνει όλα και μετά θα ξεκουμπιστεί. Αυτό θα γίνει».
– Μήπως είναι φιλελεύθερο κόμμα, όπως του Μητσοτάκη;
«Εντάξει, έχει μέσα και νεοφιλελεύθερους, αλλά έχουν διαφορές. Και κοίταξε, πάλι θα κάνει στροφή».
– Τι στροφή;
«Φραστική αριστερή στροφή και προεκλογικά θα είναι σε αντιπαράθεση με την επάρατη Δεξιά, “φως – σκότος” και τέτοια. Αυτά τα έκανε και το ΠΑΣΟΚ. Το πιο φοβερό με αυτό το κόμμα είναι ότι πήρε προσδοκίες και ελπίδες πραγματικές που είχε ο κόσμος, ο αριστερός κόσμος, ο προοδευτικός, και τις ισοπέδωσε. Δηλαδή, αυτό είναι το χειρότερο πράγμα που μπορούσε να κάνει. Το μεγαλύτερο ψέμα είναι αυτό που είπε ότι “θα καταργήσω μνημόνια, θα κάνω την Ε.Ε. από τα μέσα καλύτερη και εμπιστευτείτε με”. Αυτά είναι τα μεγαλύτερα ψέματα που είπε».
– Μερικά από τα στελέχη του προέρχονται από το ΚΚΕ.
«Μισά-μισά με το ΚΚΕ εσωτερικού. Αλλά κι αυτά, αν εννοείς ΚΚΕ διαχρονικά, ένα κομμάτι είχε φύγει το ’68 κι ένα άλλο το ’89 και το ’91. Από αυτούς κυρίως απαρτίζεται σήμερα. Συνολικά, ως κόμμα, ένα μεγάλο τμήμα στην κυβέρνηση είναι από το ΠΑΣΟΚ».
– Τα προβεβλημένα στελέχη είναι από το ΚΚΕ, Δραγασάκης κ.λπ. Και ο Τσίπρας από το ΚΚΕ δεν είναι; «Εντάξει, ο Τσίπρας ήταν μικρός, 15 χρονών ήταν στην ΚΝΕ, μαθητής ήταν όταν έγινε η διάσπαση και πήγε στον ΣΥΝ. Πόσο ήταν το ’91, 17-18 χρονών. Στην ΚΝΕ ήταν, δεν ήταν καν μέλος του ΚΚΕ. Αλλά οι άλλοι ήταν. Και στην Κεντρική Επιτροπή ήταν, με όλους μαζί ήμασταν στην Κ.Ε., και ο Δραγασάκης και άλλοι».
Οι κομματικές επιχειρήσεις, τα 600 ευρώ και οι ομοφυλόφιλοι
– Να το πιστέψω; Οτι ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ λαμβάνει μηνιαίως 600 ευρώ; Αδύνατον να το κατανοήσω!
«Κι όμως 600, όσα παίρνουν όλοι. Αυτά τα χρόνια ήταν δύσκολα. Στα 800 θέλουμε να φτάσουμε».
– Και μπορεί να ζήσει κανείς με 600 ευρώ;
«Δεν μπορεί, αλλά ζει. Οπως ζει όλη η κοινωνία – γιατί τόσος είναι ο μέσος όρος. Γιατί εμείς ζούμε με τα οικονομικά που δίνουν ενίσχυση τα μέλη με τις συνδρομές τους και τα κουπόνια».
– Επιχειρήσεις δεν έχετε;
«Οχι! Οι επιχειρήσεις τελειώσανε. Μάλιστα στο 19ο Συνέδριο βγάλαμε και συμπεράσματα, ότι δεν μπορούμε να έχουμε επιχειρήσεις, ιδιαίτερα στον τομέα της βιομηχανίας, Δεν λέω τώρα να βγάζεις την εφημερίδα. Εκτός αν εννοείς τον “Ρ” ή τη “Σύγχρονη Εποχή”, αλλά δεν είναι επιχειρήσεις αυτές».
– Οχι, εννοώ αυτά που είχε παλιά το Κόμμα.
«Οχι. Με αυτά τελειώσαμε. Ολα!».
– Ενα πράγμα που μου έκανε εντύπωση. Γιατί το ΚΚΕ δεν ψήφισε το σύμφωνο συμβίωσης; Εμένα προσωπικά με ενόχλησε αυτό.
«Το τι κάνει κάποιος στο σπίτι του είναι δικαίωμά του. Είναι αντιδραστική και ρατσιστική άποψη να επεμβαίνεις στις προσωπικές επιλογές του άλλου και γι’ αυτό πρέπει να είναι και αυστηρός ο νόμος για όσους προσβάλλουν τη σεξουαλική επιλογή κάθε ατόμου».
– Η διαφωνία ποια είναι;
«Το ζήτημα της υιοθεσίας παιδιών. Θεωρούμε ότι δεν πρέπει να υπάρχει αυτή η δυνατότητα, της υιοθεσίας παιδιών, από ομόφυλα ζευγάρια. Αυτή την επιφύλαξη είχαμε εμείς. Και αυτό προειδοποιούσαμε και στον πρώτο νόμο. Και τώρα θα ανοίξει κι άλλο ζήτημα, θα φέρουν νόμο για το κοινωνικό φύλο, τέτοιος προσδιορισμός».
– Τι είναι αυτό; «Οτι δεν πρέπει να προσδιορίζεται το μωρό τη στιγμή της γέννησης με τα βιολογικά χαρακτηριστικά. Συνήθως όταν γεννιέται ένα παιδί, βλέπεις αν είναι αγόρι ή κορίτσι. Και λένε αυτοί ότι στα 18 να διαλέγεις το φύλο που θέλεις να είσαι! Να αυτοπροσδιορίζεσαι σεξουαλικά».
– Δεν το καταλαβαίνω αυτό. Γεννάει η μάνα ένα αγοράκι…
«Ναι. Δίπλα δεν θα γράφει “άρρεν”, αλλά θα λέει “παιδί” γενικά, ουδέτερο πράγμα. Ο προσδιορισμός θα γίνεται στην αρχή της ενηλικίωσης και θα λέει “είμαι άντρας ή είμαι γυναίκα”. Σε άλλες χώρες έχει γίνει. Στις ΗΠΑ και δεν θυμάμαι πού αλλού. Είναι η θεωρία του κοινωνικού φύλου, με την οποία είμαστε αντίθετοι».
– Στο ΚΚΕ δεν έχετε αποκλεισμούς στους ομοφυλόφιλους;
«Οχι, βέβαια, δεν υπάρχει τέτοιο θέμα. Απλώς για ανήλικους πρέπει να δεις και το ζήτημα της διαπαιδαγώγησης. Ο ενήλικος έχει δικαίωμα να επιλέξει, αλλά να μην προκαλεί. Προκλητικότητα είναι, για παράδειγμα, να είσαι παντρεμένος, να κοιμάσαι με μία ή και δύο γκόμενες και να κυκλοφορείς σαν γύφτικο σκερπάνι. Το ίδιο και για μια γυναίκα. Να έχει τον έναν, τον άντρα, τον γκόμενο και να είναι, ας πούμε… Εντάξει, ρε φίλε, άμα δεν γουστάρεις, χώρισε, αν θέλεις να κάνεις κάτι, κάν’ το, αλλά μην προκαλείς και κοκορεύεσαι. Δεν γίνεται αυτό το πράγμα. Γιατί και το ήθος έχει κι αυτό την κοινωνική του διάσταση. Εξάλλου είναι και το ατομικό, το τι νιώθω εγώ, ζούμε σε μια κοινωνία με ανθρώπους δίπλα μας, έχουμε παιδιά».
– Αλήθεια, πόσα παιδιά έχεις;
«Ενα έχω. Σπουδάζει. Είναι στην ΚΝΕ. Την πρώτη φορά που πήγε για εξόρμηση στη σχολή της έπεσε πάνω σε μία που άρχισε να λέει “ααα, κι εσύ μ’ αυτόν τον Κουτσούμπα, που βγήκε τώρα εκεί στη θέση της Παπαρήγα, έχει την κόρη του στην Αμερική σε κολέγια, όπως είχε την κόρη της η Παπαρήγα”. Τη ρωτάω “δεν της είπες εγώ είμαι η κόρη του Κουτσούμπα;” Και μου είπε “όχι”… Προφανώς έπεσε σε ανόητη».
– Κι αυτή η ιστορία με την Αλέκα πια. Την ξέρω τη Βασιλεία, δεν ήταν στην Αμερική. Στο Deree δεν ήτανε;
«Ναι, μωρέ, στο Deree ήτανε, φυσικά, και έχει γίνει ολόκληρο θέμα. Ακόμα κι αν ήταν στην Αμερική, δηλαδή, δεν κατάλαβα… Αν δεν είχε περάσει εδώ ή αν δεν ήθελε να κάνει αυτή την επιστήμη και πήγαινε στην Αγγλία, στη Γαλλία, στην Ιταλία, τι θα ήταν; Ποιο είναι το αρνητικό σε αυτό; Τόσα παιδιά πάνε. Είναι γελοίο!».
– Και κάτι ακόμα. Συμφωνείς με τους φοιτητές που στο όνομα, τάχα μου, της επανάστασης τα κάνουν όλα λίμπα στα πανεπιστημιακά ιδρύματα;
«Πλάκα κάνεις; Δεν συμφωνούμε με αυτά, δεν είναι μορφές πάλης. Αλλο να διεκδικείς. Στην εξεταστική, όταν έχουνμαθήματα, πρέπει και να συγκεντρώνονται, να διαβάζουν. Αυτό είναι και προτροπή της ΚΝΕ. Γιατί αλλιώς τους παίρνει 10 χρόνια να πάρουνπτυχίο και πληρώνουν ο πατέρας και η μάνα. Πρέπει όμως να τελειώνουν. Ούτε βέβαια και το άλλο, ότι επειδή τώρα σπουδάζεις να μην ασχολείσαι με τα κοινά και την πολιτική. Οπως θέλει κάθε παιδί, συνδυάζοντας ό,τι θέλει. Και να ζήσουν τη ζωή τους, νέα παιδιά είναι, να διασκεδάσουν, αλίμονο. Και στον αγώνα να είναι πρώτοι. Ολα μαζί!».
Τα κοψίδια και οι ζεϊμπεκιές του Mήτσου οι αρετές
Το καλύτερο «πιάτο» το φύλαγε για το φινάλε. Είπαμε. Ο Μήτσος είναι βουλιμικός και ηδονιστής.
– Σινεμά, θέατρο πηγαίνεις; «Οποτε μπορώ».
– Μουσική; «Ε, βέβαια ακούω».
– Κλασική; «Οχι, λίγο κλασική, κυρίως λαϊκά, ρίχνω και τη ζεϊμπεκιά μου».
– Ροκ; «Ροκ όταν ήμασταν νέοι – με αυτά ξεκινήσαμε. Το Γούντστοκ το είδα στη Λαμία, μαθητής. Ξέρεις, στην επαρχία ήταν και διαφορετικά, δεν υπήρχαν οι ίδιες δυνατότητες με την Αθήνα, ας πούμε. Και τότε ήταν οι Socrates Drank the Conium και οι Poll είχαν έρθει περιοδεία και γινόταν χαμός».
– Από φαγητό, μαγειρεύεις;
«Η γυναίκα μου κυρίως, αλλά μαγειρεύω κι εγώ όποτε βρίσκω ευκαιρία και χρόνο. Κυρίως εγώ είμαι στα ρουμελιώτικα εδέσματα. Κοντοσούβλι, ψητό, μπριζόλες, κοκορέτσι, αυτά τα αναλαμβάνω εγώ».
– Και από ποδόσφαιρο; Τι ομάδα είσαι;
«Από μικρός υποστηρίζω σταθερά μια ομάδα. Δεν αλλάζω χρώμα κυριολεκτικά και μεταφορικά. Αλλά δεν θα σου απαντήσω για να μην το γράψεις δημόσια».Προφανώς για διπλωματικούς λόγους. Ασε, σου λέει, να κάνω εχθρούς τους Ολυμπιακούς, τους Παναθηναϊκούς, τους ΑΕΚτζήδες, τους ΠΑΟΚτζήδες; Αυστηρά προσωπική επιλογή!
– Και από το Euro ποια ομάδα επιλέγεις;
«Τις εκπλήξεις, τα αουτσάιντερ, όπως είχε συμβεί με την Ελλάδα το 2004. Ποντάρω σε Ουαλία και Ιρλανδία».
Επεσε μέσα! Το σκέφτηκα μετά απ’ αυτή τη συνάντηση. Και καθώς έφευγα θυμήθηκα τον Χαρίλαο. Ούτε μία στο εκατομμύριο να μιλήσει ο Χαρίλαος για τους γκέι, τη ροκ, τα κοψίδια, τις «παπαριές» και τη στρογγυλή θεά του ποδοσφαίρου. Το ΚΚΕ προχώρησε. Εκσυγχρονίστηκε. Αλλαξε. Αλλά πάντα στον πυρήνα του είναι το ίδιο. Εμείς και όλοι οι άλλοι!