Οι Βρυξέλλες – απαντώντας στις επιφυλάξεις του Παρισιού κυρίως – έχουν εκπονήσει σχέδια με τα οποία τυποποιούν την διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ με νέα μέλη. Η νέα διαδικασία θα δίνει στα υπάρχοντα πιο ισχυρές εξουσίες να φρενάρουν τις ενταξιακές συζητήσεις ή και να τις διακόπτουν.
Το σχέδιο το οποίο έχουν δει οι Financial Times προκλήθηκε από την Γαλλική απόφαση να σταματήσει τις διαπραγματεύσεις ένταξης με την ΕΕ.
Το έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο πρόκειται να δημοσιευθεί αυτή την εβδομάδα, θα αποτελέσει βάση αντιπαράθεσης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ σχετικά με το εάν θα δοθεί στα Σκόπια και στα Τίρανα το πράσινο φως για ενταξιακές συνομιλίες.
Η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας αντιμετωπίζει μια ισχυρή πρόκληση στις εκλογές τον Απρίλιο από την ευρωσκεπτικιστική αντιπολίτευση, η οποία λέει ότι η χώρα έχει προδοθεί από την ΕΕ, παρά το ότι η χώρα ικανοποίησε τα προαπαιτούμενα, συμπεριλαμβανομένης και της αλλαγής του ονόματος.
Το σχέδιο της Επιτροπής για τη διαδικασία διεύρυνσης αναγνωρίζει τις «ισχυρές εκκλήσεις» των κρατών μελών καθώς και των υποψήφιων χωρών της Δυτικής Βαλκανικής για μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με το τι περιμένει η ΕΕ από τις υποψήφιες χώρες και ποιες είναι οι συνέπειες σε περίπτωση μη ικανοποίησης των κριτηρίων.
Το έγγραφο αναφέρει ότι σε περίπτωση καθυστέρησης ή πισωγυρίσματος στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις από τις υποψήφιες χώρες τότε οι διαπραγματεύσεις μπορεί να παγώσουν ή να αναβληθούν και να κλείσουν κεφάλαια συζητήσεων που είχαν ανοίξει.
Το έγγραφο απαιτεί επίσης βελτιωμένα κίνητρα για τις χώρες που έχουν καλές επιδόσεις, όπως αύξηση της χρηματοδότησης και των επενδύσεων και της στενότερο συντονισμό με την πολιτική, τις αγορές και τα προγράμματα της ΕΕ σε τομείς όπου σημειώθηκε πρόοδος.
Οι αξιωματούχοι και οι διπλωμάτες της ΕΕ τόνισαν ότι το έγγραφο εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο διαπραγματεύσεων. Ένα θέμα είναι ο αριθμός των ψήφων των κρατών μελών που θα απαιτείται για να παγώσουν τις συνομιλίες αφού αυτές έχουν αρχίσει.
Οι κανόνες θα εφαρμοστούν στις ενταξιακές συνομιλίες που θα δρομολογηθούν μετά την έγκριση του σχεδίου, αλλά μια ιδέα είναι να ενταχθούν σε αυτή τη διαδικασία και οι διαπραγματεύσεις που έχουν βαλτώσει όπως με τη Σερβία (από το 2014) και το Μαυροβούνιο (από το 2012), εφόσον το επιθυμούν οι χώρες.
Η υπόσχεση μεγαλύτερης σαφήνειας μπορεί να ακουστεί καλό τις έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων που θέλουν εδώ και χρόνια να ενταχθούν στην ΕΕ, αλλά είναι επίσης πιθανό να τους ανησυχήσει η πρόβλεψη ότι μπορεί να αποκλειστούν από την προσχώρηση.
Η Γαλλία εξόργισε αρκετά άλλα κράτη της ΕΕ και την Επιτροπή τον Οκτώβριο, όταν εμπόδισε την έναρξη ενταξιακών συνομιλιών με τη Βόρεια Μακεδονία και – σε συνδυασμό με τις Κάτω Χώρες και τη Δανία – την Αλβανία. Το Παρίσι υποστήριξε ότι οι χώρες δεν έχουν σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις για τη μείωση της διαφθοράς και την ενίσχυση του κράτους δικαίου.
Στα Σκόπια οι υποστηρικτές της ευρωπαϊκής προοπτικής ελπίζουν σε μια αλλαγή της τελευταίας στιγμής από τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ τον επόμενο μήνα. Ωστόσο, οι διπλωμάτες προειδοποιούν ότι η προεκλογική εκστρατεία σε άλλες χώρες, που βλέπουν με επιφυλάξεις τη διεύρυνση – όπως οι Κάτω Χώρες, η οποία πηγαίνει στις κάλπες το επόμενο έτος – ενδεχομένως να να περιπλέξει περαιτέρω τη συζήτηση.
Ο Νίκολα Ντιμιτρόφ, υπουργός Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας, δήλωσε ότι η απόφαση για το εάν θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις πριν από τις εκλογές του Απριλίου στη χώρα του ήταν «ουσιαστικά μια απάντηση στο ερώτημα τι θέλει η Ευρώπη με τα Βαλκάνια. «Εάν η [ΕΕ] επιθυμεί μια δημοκρατική και συμφιλιωμένη περιοχή, θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των χωρών που πραγματοποιούν δύσκολες μεταρρυθμίσεις και επιλύουν διαχρονικές διαφορές».
Είπε ακόμα ότι κάθε νέα στρατηγική διεύρυνσης θα πρέπει να επικεντρωθεί στην αξιοποίηση της φιλοευρωπαϊκής πολιτικής βούλησης, η οποία δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη.
Πιο διπλωματικός και συναινετικός, ο Έντι Ράμα, πρωθυπουργός της Αλβανίας, δήλωσε ότι η πρωτοβουλία Μακρόν για μεταρρύθμιση της διαδικασίας προσχώρησης ήταν «μια ανάσα καθαρού αέρα σε μια διαδικασία που φαίνεται να σκοντάφτει φαίνεται να γίνεται όλο και περισσότερο σχιζοφρενική μεταξύ τεχνικών και πολιτικών αποφάσεων».
Είπε ότι ελπίζει ότι η νέα διαδικασία θα φέρει «περισσότερη σαφήνεια, περισσότερη δικαιοσύνη, παρόλο που μπορεί να φαίνεται και μπορεί να προκύπτει από μια μακρά διαδικασία όλο και βαθύτερης αδικίας».
Η διάκριση μεταξύ των χωρών των Βαλκανίων που είχαν ήδη ξεκινήσει διαπραγματεύσεις και εκείνων που ακολούθησαν ήταν κατ ‘αρχήν “πολύ άδικο” και “γεωπολιτικά λάθος”, δήλωσε ο κ. Rama. Αλλά δεν θα αλλάξει τον προσανατολισμό της Αλβανίας υπέρ της ΕΕ ούτε την γενικά ευνοϊκή του γνώμη για τη νέα μεθοδολογία.