Συνέντευξη στον Μηνά Τσαμόπουλο
Αυτές τις μέρες, στο Νταβός, γίνονται έντονες συζητήσεις για το μέλλον της Ανθρωπότητας, τις γεωπολιτικές εξελίξεις, την παγκοσμιοποίηση, την τεχνολογία, την εκπαίδευση, για το Μέλλον γενικά. Κατά την άποψη των επιστημόνων ποτέ μέχρι σήμερα ο πλανήτης και η Ανθρωπότητα δεν απειλούνταν σε τόσο μεγάλο βαθμό.
Για την αντιμετώπιση των απειλών αυτών ο ΟΗΕ κατέθεσε πρόταση, την ατζέντα 2030 για την «αειφόρο ανάπτυξη». Πολλοί έχουν ακούσει και διαβάσει τις δύο αυτές λέξεις όμως λίγοι είναι αυτοί που έχουν καταλάβει τι ακριβώς σημαίνουν.
Η αειφόρος ανάπτυξη αφορά κυρίως τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά και της ελληνικής οικονομίας! Το μυστικό επιτυχίας είναι το ενδιαφέρον για τις παγκόσμιες εξελίξεις, συνέργειες με άλλους επιχειρηματίες, τόλμη και υπομονή.
Αποτελεί μια εξαιρετική, ίσως και την τελευταία ευκαιρία της ελληνικής οικονομίας να γυρίσει σελίδα και να επιχειρήσει βιώσιμα, να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα όπως, κατά πόσο συμμετέχει η Ελλάδα στις συζητήσεις αυτές, τι πρέπει να γίνει μετά από την πολυετή οικονομική κρίση που μείωσε το ΑΕΠ της χώρας κατά 25% και σε ποιες και τι θέσεις θα απορροφηθούν και με ποιο πρότυπο εκπαίδευσης οι νέοι και οι νέες της Ελλάδας.
Επιχειρεί να «χαρτογραφήσουμε» την αειφόρο ανάπτυξη με τη συμβολή του Παναγιώτη Καμπούρογλου που είναι ο ιδρυτής και Εντεταλμένος Σύμβουλος της Aero Iasion Development Ltd., αποστολή της οποίας είναι η δημιουργία βιώσιμων μοντέλων εταιρικής ανάπτυξης και προστιθέμενης αξίας σε επιχειρήσεις στους τομείς κυρίως των μεταφορών και του τουρισμού.
-Κύριε Καμπούρογλου, να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τι ακριβώς είναι η «αειφορία» η οποία έχει αρχίσει να προκαλεί τόσες συζητήσεις;
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αρχίσει στην Ελλάδα μία συζήτηση για τα θέματα αειφορίας, βιώσιμης ανάπτυξης και για ένα σύγχρονο παραγωγικό μοντέλο της οικονομίας που σέβεται τον Πλανήτη και τον Άνθρωπο και αποτελεί ένα συμβόλαιο με τις επόμενες γενιές που θα κατοικίσουν στην Γη. Υπάρχει πληθώρα ορισμών της αειφορίας, με τον πιο διαδεδομένα και αποδεκτό να είναι αυτός των Ηνωμένων Εθνών : “Βιώσιμη ανάπτυξη είναι ο τρόπος με τον οποίο ικανοποιούνται οι ανάγκες του παρόντος χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ανταποκριθούν στις δικές τους ανάγκες”.
Οι επιστήμονες στην πλειονότητά τους προειδοποιούν ότι η οικολογική ισορροπία του πλανήτη μας έχει διαταραχθεί. Να το πω διαφορετικά, αειφόρος ανάπτυξη σημαίνει ότι τα σημερινά επίπεδα ευημερίας θα πρέπει να είναι διατηρήσιμα και για τις επόμενες γενιές».
-Προς την κατεύθυνση αυτή πώς συμβάλλει ο ΟΗΕ;
Ο ΟΗΕ το 2015, την επέτειο των 70 χρόνων λειτουργίας του, έθεσε 17 Στόχους και 169 επιδιώξεις για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΣΒΑ), την Ατζέντα 2030. Αυτοί οι Στόχοι αποτελούν ένα εξαιρετικό πλαίσιο, όχι αναγκαστικά πλήρες, για μια αρμονική ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας.
– Και ποια ακριβώς είναι η χρησιμότητα των 17 στόχων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη;
Θεωρώ ότι η ομόφωνη έγκριση της Ατζέντας 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη από όλους τους ηγέτες του κόσμου το 2015 και οι 17 ΣΒΑ αποτελούν ένα θετικό και ιδιαίτερα αισιόδοξο μήνυμα για τον Πλανήτη, την Ανθρωπότητα και το Μέλλον.
Το πρώτο βασικό επίτευγμα είναι ότι δεσμεύουν όλα τα Κράτη Μέλη του ΟΗΕ για την υλοποίησή της, δηλαδή το σύνολο της Ανθρωπότητας.
Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι ότι θέτει τις βάσεις για ένα νέο μοντέλο παγκόσμιας βιώσιμης ανάπτυξης μέσω της καινοτομίας και της συνεργασίας ιδιωτικών και δημοσίων φορέων.
Το τρίτο επίτευγμα είναι ότι στρέφει τη συζήτηση προς στον Άνθρωπο και τις σύγχρονες ανάγκες του για ευημερία, υγεία, μάθηση, ειρήνη, συνθήκες εργασίας, δικαιοσύνη και λειτουργία θεσμών, καινοτομία κτλ. Με άλλα λόγια, ο ΟΗΕ δημιουργεί ένα νέο, σύγχρονο πλέγμα κριτηρίων για τον Άνθρωπο και τη μέτρηση της πραγματικής ευημερίας του «ευ ζείν» που απέχει πολύ από το σημερινό δείκτη της αύξησης του εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Νομίζω ότι επανερχόμαστε στη φιλοσοφική θεώρηση του Αριστοτέλη για την ευδαιμονία!
– Πιστεύετε ότι οι στόχοι αειφορίας είναι εφικτοί στην Ελλάδα της κρίσης;
Οι ΣΒΑ είναι απόλυτα εφικτοί και στην Ελλάδα της κρίσης και η υλοποίησή τους μέχρι το 2030 αναγκαίοι. Η Κυβέρνηση ήδη κατέθεσε τον Ιούλιο του 2018 στον ΟΗΕ την πρώτη Εθνική Έκθεση Αξιολόγησης για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης στην Ελλάδα. Στην Έκθεση αυτή, η ελληνική Κυβέρνηση θέτει μεταξύ άλλων τις 8 εθνικές της προτεραιότητες για το ΣΒΑ (π.χ. προώθηση μιας ανταγωνιστικής, καινοτόμου και βιώσιμης ανάπτυξης, προαγωγή της πλήρους απασχόλησης και της αξιοπρεπούς εργασίας για όλους, την αντιμετώπιση της φτώχειας κτλ.), εξηγεί τις κυβερνητικές πολιτικές που έχει αναπτύξει καθώς και τη διασύνδεσή τους με συγκεκριμένους ΣΒΑ. Η στρατηγική στοχοθέτηση προτεραιοτήτων της Ελλάδας καθώς και το συνοδευτικό κείμενο των 150 σελίδων είναι άκρως ενδιαφέροντα και πρέπει να συζητηθούν δημόσια. Θεωρώ ότι η δημόσια διαβούλευση με τους ιδιωτικούς φορείς και την κοινωνία θα πρέπει να γίνουν σε αυτήν την φάση της εκπόνησης ενός Εθνικού Σχεδίου Εφαρμογής των ΣΒΑ. Επιπλέον, έχει αναγνωριστεί ευρέως η ανάγκη να συνδεθεί το Εθνικό Σχέδιο ΣΒΑ με ένα γενικότερο αναπτυξιακό σχέδιο της χώρας ώστε η βιώσιμη ανάπτυξη να αποτελεί κεντρική επιλογή.
– Αναρωτιέμαι, κινδυνεύουμε να χάσουμε το τρένο της αειφόρου ανάπτυξης ή υπάρχει η σχετική τεχνογνωσία στην Ελλάδα, οπότε πρέπει να αισιοδοξούμε;
Σε καμία περίπτωση δε θεωρώ ότι η Ελλάδα έχει χάσει το τρένο της αειφόρου ανάπτυξης. Αντιθέτως. Η κρίση έχει μεν καταστρέψει σε μεγάλο βαθμό υφιστάμενες δομές παραγωγής και απομάκρυνε ένα ιδιαίτερα άξιο δυναμικό από τη χώρα, όμως, το μοντέλο της αειφόρου ανάπτυξης είναι σχετικά νέο και επομένως χρειάζεται όραμα, τόλμη, και κυρίως συνεργασίες μεταξύ όλων των συμμετεχόντων, δηλαδή του Κράτους, της κοινωνίας, των επιχειρηματιών. Αρκεί να σας πω ότι οι παγκόσμιες αγορές είναι έτοιμες να δεχθούν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. Υπάρχει σήμερα πληθώρα χρηματοδοτήσεων για βιώσιμα projects. Η πρόσβαση στην γνώση και την τεχνολογία της ποτέ δεν ήταν τόσο άμεση και τόσο φθηνή.
– Η Ελλάδα έχει κάνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση;
Βεβαίως. Έχουν σημειωθεί πολλές ελληνικές καινοτόμες επιχειρηματικές επιτυχίες στο πρόσφατο παρελθόν. Για παράδειγμα να υπενθυμίσω το Taxi Beat. Η ναυτιλία μας έχει αναπτύξει επίσης μεγάλη τεχνογνωσία στη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειες. Στις δημόσιες συγκοινωνίες, εγκαινιάστηκε πρόσφατα στην Κυλλήνη η πρώτη ακτοπλοϊκή γραμμή με ανανεώσιμη ηλιακή ενέργεια. Ας μην ξεχνάμε τα εξαιρετικά βιολογικά και οργανικά προϊόντα μας, όπως το λάδι, που κατακλύζουν τις παγκόσμιες αγορές και καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς.
-Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα είναι μέσα στους στόχους;
Η Ελλάδα είναι, για να ακριβολογώ, κοντά στο στόχο που έχει τεθεί το 2020 που θέλει το 20% της ενέργειας να προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Στον τουρισμό, η Ελλάδα είναι στην πρώτη δεκάδα των τουριστικών χωρών παγκοσμίως και η συζήτηση για την αειφορία του κλάδου αυτού έχει προ πολλού αρχίσει. Θα συμφωνήσετε και εσείς επομένως, ότι υπάρχουν γερές βάσεις και βέλτιστες πρακτικές ήδη στη χώρα μας. Επαναλαμβάνω όμως ότι χρειάζεται συλλογική συνειδητή προσπάθεια για να μπορέσει η Ελλάδα να ακολουθήσει τη διεθνή τάση και κατόπιν να αξιώσει να καταταχθεί στις πρώτες χώρες παγκοσμίως στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης.
– Ωραία και αισιόδοξα ακούγονται όλα αυτά όμως υστερούμε κάπου σε αυτή την παγκοσμίου εμβέλειας προσπάθεια;
Η Ελλάδα δεν υστερεί όσον αφορά στην τεχνογνωσία και την εφαρμογή διεθνών καλών πρακτικών όπως η παρακολούθηση των δεικτών μη-οικονομικής απόδοσης, η κατάρτιση Απολογισμών Βιώσιμης Ανάπτυξης ή οι μελέτες Κοινωνικό-Οικονομικών Επιπτώσεων. Υστερούμε όμως στην ευρεία αποδοχή της βιωσιμότητας ως επιτακτική επιχειρηματική προτεραιότητα και ιδιαίτερα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η βιωσιμότητα είναι φιλοσοφία και πρακτική απολύτως προσαρμόσιμη στην κλίμακα της κάθε επιχείρησης και δεν αφορά μόνο τις μεγάλες / πολυεθνικές εταιρείες.
– Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης σε ποιους ακριβώς απευθύνονται τους κρατικούς ή τους ιδιωτικούς φορείς;
Οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης απευθύνονται πρωτίστως στα Κράτη, τα οποία είναι μέλη του ΟΗΕ και τις Κυβερνήσεις τους και έχουν υπογράψει την Ατζέντα 2030. Φυσικά το Κράτος οφείλει να θέσει τις εθνικές προτεραιότητες στην υλοποίηση των ΣΒΑ και να φροντίζει να υλοποιήσει τους ενδιάμεσους στόχους που έχουν τεθεί μέχρι το 2030. Όμως, ο «Στόχος 17» προβλέπει ρητά την ανάγκη συνεργασίας όλων των φορέων (κρατικών, περιφερειακών, ιδιωτικών φορέων, επιχειρήσεων κτλ.) για την επίτευξη των ΣΒΑ. Πράγματι, χωρίς τις επιχειρήσεις αλλά και όλους τους πολίτες του κόσμου βιώσιμη ανάπτυξη δεν θα υπάρξει. Ο ρόλος της κοινωνίας και όλων εμάς ως καταναλωτές είναι λοιπόν ιδιαίτερα κρίσιμος. Έχουμε ιδιαίτερη δύναμη στα χέρια μας όταν προμηθευόμαστε προϊόντα και υπηρεσίες που βοηθούν στη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας μας και δεν επιλέγουμε προϊόντα και υπηρεσίες με το μοναδικό κριτήριο το κόστος. Η υλοποίηση των ΣΒΑ λοιπόν αφορά όλους μας και κυρίως τα παιδιά και τα εγγόνια μας!
– Από όσα μας έχετε πει μέχρι τώρα έχουν γίνει αρκετά βήματα στην Ελλάδα. Όμως επειδή ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει στο άμεσο μέλλον;
Οι Έλληνες θα πρέπει να αλλάξουμε την καθημερινή μας κουλτούρα. Δηλαδή να μάθουμε, να πράξουμε και να συνεργαστούμε για να δημιουργήσουμε το νέο μοντέλο ανάπτυξης που θα κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές. Αυτό που θα συνεχίσει να τους παρέχει την ευημερία που γευτήκαμε εμείς τα τελευταία 40 έτη.
– Και τι προϋποθέτει η αλλαγή κουλτούρας γιατί ακούγεται δύσκολος στόχος.
Η αλλαγή κουλτούρας προϋποθέτει την προσαρμογή της εκπαίδευσης -σε όλα τα επίπεδα- στα σύγχρονα δεδομένα. Από το δημοτικό μέχρι το Πανεπιστήμιο μέχρι τη δια βίου εκπαίδευση των επαγγελματιών, είναι επιτακτική η ανάγκη για εκσυγχρονισμό της γνώσης με έμφαση στη βιωσιμότητα. Επιπλέον, οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής επιβάλλουν μια ισορροπημένη αντίληψη των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιδράσεων ενός κόσμου που αλλάζει πολύ γρήγορα.
– Θέλω να σας ρωτήσει για τις δράσεις, Samothraki Open Forum και Made for Gods στις οποίες πρωτοστατείτε. Τι ακριβώς είναι καθώς και αν είναι συμπληρωματικές του σχεδίου Βιωσιμότητας που μας εκθέσατε;
Πράγματι οι δράσεις αυτές αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Το Samothraki Open Forum είναι μια προσπάθεια που ξεκίνησε υπό την αιγίδα του Δήμου Σαμοθράκης για τη βιώσιμη ανάπτυξη στο ακριτικό Νησί της Σαμοθράκης. Το Φόρουμ ανέπτυξε πέρυσι τις ενότητες «Αειφορία και Τουρισμός» καθώς και «Πολιτιστική Κληρονομιά». Το 2018 είχε ανακηρυχθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «Έτος Παγκόσμιας Ευρωπαϊκής Κληρονομιάς». Στο φετινό φόρουμ που προγραμματίζεται για το τέλος Ιουνίου στη Σαμοθράκη θα εστιάσουμε σε θέματα συνδεσιμότητας (connectivity), τεχνολογίας και εκπαίδευσης νέων σε θέματα αειφορίας.
Το Made for Gods είναι μια ομάδα ανθρώπων, κυρίως υψηλόβαθμα στελέχη ελληνικών και πολυεθνικών εταιρειών, που ασχολείται με τις αξίες, την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά και την παγκόσμια εμβέλεια της. Κάνουμε ξεναγήσεις, εισηγήσεις και συζητήσεις για ιστορικά, φιλοσοφικά, οικονομικά θέματα που αφορούν το σύνολο της ελληνικής ιστορίας πάντα όμως σε σχέση με το σήμερα και τον κόσμο μας. Ο ελληνικός πολιτισμός αποτελεί πηγή συνεχούς έμπνευσης για όλους μας!
– Κάποιος θα αναρωτηθεί γιατί διαλέξατε τη Σαμοθράκη για ένα Φόρουμ που αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη της ανθρωπότητας;
Είμαι λάτρης της Σαμοθράκης όπως θα καταλάβατε. Η Σαμοθράκη, το Νησί των Μεγάλων Θεών, είναι ένας ευλογημένος τόπος, το μέρος που γνώρισε ο Φίλιππος ο Μακεδόνας την μέλλουσα σύζυγό του, ιέρεια του Ναού των Μεγάλων Θεών Ολυμπιάδα, εκεί κατά την παράδοση «δημιουργήθηκε» ο Μέγας Αλέξανδρος, ξακουστό άσυλο κατά την εποχή των Ρωμαίων, αγαπημένο προσκύνημα των Φαραώ της Αιγύπτου κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, με οργιώδη βλάστηση, φύση, βιοποικιλότητα, εξαιρετική γαστρονομία κ.α. Η Σαμοθράκη έχει σήμερα ένα παγκόσμιο brand λόγω και του αγάλματος της Νίκης στο Λούβρο , με 10 εκατ. επισκέπτες ετησίως και όπου και σήμερα καταφθάνουν φιλοσοφικές και άλλες σχολές για τις δικές τους επιστημονικές εξερευνήσεις. Όμως, το νησί ερημώνει. Δε δημιουργείται ακόμη βιώσιμος πλούτος. Η Σαμοθράκη αποτελεί, επομένως, μια μικρογραφία της σημερινής Ελλάδας.
Αν το Φόρουμ καταφέρει να συνεργαστεί με την Περιφέρεια, το Δήμο και τους κάτοικους του και να υλοποιήσει το στόχο 8 «Αξιοπρεπής Εργασία & Οικονομική Ανάπτυξη» στη Σαμοθράκη θα κερδίσουμε όλοι από αυτό. Δεν χρειάζεται πολλά. Όραμα, συλλογική συνείδηση και συνεργασία χρειάζεται για την υλοποίηση αυτού του στοιχήματος. Οι οιωνοί είναι πάντως καλοί!