Και 30.000 ευρώ ημερήσιο πρόστιμο μέχρι την πλήρη συμμόρφωσή της με την ευρωπαϊκή νομοθεσία
Aμεση απειλή για τη δημόσια υγεία και την προστασία του περιβάλλοντος θεωρεί η Ε.Ε. την απουσία σχεδίου στη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων, επιβάλλοντας στην Ελλάδα εφάπαξ πρόστιμο 10 εκατ. ευρώ, το οποίο θα αυξάνεται κατά 30.000 ημερησίως μέχρι την πλήρη συμμόρφωση της χώρας με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Εκτιμάται ότι το 33% των επικίνδυνων αποβλήτων δεν υπόκειται σε καμία επεξεργασία, ενώ μεγάλο βάρος δίνεται στα ιστορικά απόβλητα, σε όσα δηλαδή είναι θαμμένα στις εγκαταστάσεις των παραγωγών τα οποία υπολογίζονται σε 323.452 τόνους!
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επικύρωσε πρόσφατα την τρίτη περιβαλλοντική ποινή εναντίον της Ελλάδας μετά τα αυστηρά πρόστιμα που έχουν επιβληθεί για τη διατήρηση των παράνομων χωματερών αλλά και για την απουσία βιολογικών καθαρισμών. Συνολικά, τον τελευταίο χρόνο η χώρα μας έχει πληρώσει περισσότερα από 50 εκατ. ευρώ για παραβάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας παρά το γεγονός ότι οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου κρίνονται μετριοπαθείς. Οπως αναφέρεται, στα πρόστιμα έχει συνυπολογιστεί η μείωση του ΑΕΠ της χώρας, προτείνοντας βαθμιαία μείωση της χρηματικής ποινής σε συνάρτηση με την πρόοδο που θα συντελείται. Ωστόσο, η χώρα οφείλει να καταβάλλει άμεσα τα 10 εκατ. ευρώ.
Η νέα απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ήταν σχεδόν αναμενόμενη. Η Ελλάδα είχε καταδικαστεί πρώτη φορά το 2009 για ελλιπή σχεδιασμό στη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων και είχε πάρει προθεσμία έως το 2013 για να συμμορφωθεί. Παρά τις προσπάθειες που έγιναν στο παρελθόν για χωροθέτηση μονάδων επεξεργασίας βιομηχανικών αποβλήτων, ο σχεδιασμός δεν προχώρησε και έτσι το 2014 ξεκίνησε νέα διαδικασία παραπομπής, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το νέο πρόστιμο.
Οπως αναφέρεται στην απόφαση, κατά την καταληκτική ημερομηνία της 25ης Μαρτίου 2013, η Ελλάδα δεν είχε ακόμη υιοθετήσει ειδικό σχέδιο για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων, ούτε είχε δημιουργήσει ολοκληρωμένο και κατάλληλο δίκτυο εγκατάστασης και διάθεσης των επικίνδυνων αποβλήτων.
Το δικαστήριο εκτιμά ότι, πέρα από τη διάρκειά της, η οποία υπερβαίνει τα έξι έτη, η παράβαση της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα σοβαρή αφού θέτει σε άμεσο κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία και επιφέρει σοβαρές βλάβες στο περιβάλλον. Υπό τις συνθήκες αυτές, το δικαστήριο κρίνει σκόπιμη την επιβολή προστίμου στην Ελλάδα, καθώς δεν πήρε όλα τα μέτρα που απαιτούνται για την εκτέλεση της απόφασης του 2009. Για την εξασφάλιση της προοδευτικής μείωσης της ποινής προτείνεται έλεγχος σχετικά με τη συμμόρφωση της χώρας και μείωση της ημερήσιας χρηματικής ποινής όταν το νέο σχέδιο διαχείρισης εγκριθεί και είναι σύννομο με την προγενέστερη απόφαση.
«Με απόφαση της 10ης Σεπτεμβρίου 2009, το ΔΕΕ διαπίστωσε ότι η Ελλάδα δεν είχε προβεί σε προσήκουσα εφαρμογή διαφόρων οδηγιών, ήτοι της οδηγίας περί στερεών αποβλήτων, της οδηγίας περί επικίνδυνων αποβλήτων και της οδηγίας περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων. Ειδικότερα, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι η Ελλάδα δεν είχε εκπονήσει και θέσει σε εφαρμογή, εντός εύλογης προθεσμίας, σχέδιο διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων σύμφωνο με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας της Ενωσης ούτε είχε δημιουργήσει ολοκληρωμένο και κατάλληλο δίκτυο εγκαταστάσεων διαθέσεως των επικίνδυνων αποβλήτων, στο πλαίσιο του οποίου να εφαρμόζονται οι πλέον ενδεδειγμένες μέθοδοι για την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Επιπροσθέτως, η Ελλάδα δεν είχε λάβει το σύνολο των μέτρων που απαιτούνταν για την εξασφάλιση ως προς τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων, της τηρήσεως των κανόνων περί αξιοποιήσεως και διαθέσεως των αποβλήτων και περί αδειοδοτήσεως και εκμεταλλεύσεως των χώρων υγειονομικής ταφής», αναφέρει η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Σύμφωνα με στοιχεία που επικαλείται το υπουργείο Περιβάλλοντος, το μεγαλύτερο ποσοστό βιομηχανικών επικίνδυνων αποβλήτων προς διάθεση παράγεται στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας (27,3%) και ακολουθούν η Αττική (26,9%), η Κεντρική Μακεδονία (18,9%), η Θεσσαλία (13,8%) ενώ για τις λοιπές περιφέρειες τα αντίστοιχα ποσοστά κυμαίνονται σε πολύ χαμηλότερες τιμές.
Τώρα τρέχουν να κάνουν χώρους υποδομής
Στο πλαίσιο της διαχείρισης του νέου προστίμου και της ελάφρυνσής του, το ΥΠΕΝ έχει ανακοινώσει ότι σχεδιάζει σε πρώτη φάση τη δημιουργία πέντε υποδοχέων επικίνδυνων αποβλήτων. Οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) θα είναι στις Περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας (Οινόφυτα), Αττικής (Ασπρόπυργος), Δυτικής Μακεδονίας (Κοζάνη), Θεσσαλίας (Λάρισα) και Πελοποννήσου (Μεγαλόπολη), χωρίς να αποκλείονται και άλλοι. Η συνολική δυναμικότητα των ΧΥΤΕΑ για διάθεση βιομηχανικών επικίνδυνων αποβλήτων προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες της χώρας ανέρχεται σε 70.000 τόνους. Ο σχεδιασμός ωστόσο αποδεικνύεται εντελώς ανώριμος: «Οπως προκύπτει από τα στοιχεία που τέθηκαν υπόψη του δικαστηρίου κατά τη συζήτηση στο ακροατήριο, η κατασκευή διαφόρων εγκαταστάσεων καθώς και τριών χώρων απόθεσης για την επεξεργασία επικίνδυνων αποβλήτων δεν έχει ακόμη ξεκινήσει. Υπό τις συνθήκες αυτές παρά τις ελαφριές βελτιώσεις για τις οποίες έγινε λόγος, διαπιστώνεται ότι οι επιπτώσεις της αρχικής παράβασης στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον παραμένουν σοβαρές».
Το υπουργείο δηλώνει επίσης ότι έχει προχωρήσει στην ολοκλήρωση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣΔΕΑ), βάσει του οποίου ο σχεδιασμός για τα επικίνδυνα απόβλητα έως το 2020 είναι η παραγόμενη ποσότητα να είναι 323.000 τόνοι. Εξ αυτών προβλέπεται ανάκτηση 57% (183.000 t) και διάθεση 43% (140.000 t). Ανάμεσα στις δράσεις που προβλέπονται είναι η καταγραφή και αποκατάσταση ρυπασμένων χώρων, η καθιέρωση σαφών κριτηρίων για τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων αλλά και η χρηματοδότηση των έργων και δραστηριοτήτων για τα επικίνδυνα απόβλητα, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ) που χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ. Στον σχεδιασμό του υπουργείου βρίσκεται επίσης η παρακολούθηση της διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων, μέσω της δημιουργίας του Ηλεκτρονικού Συστήματος Παρακολούθησης της Διαχείρισης Αποβλήτων.
Στο ΗΜΑ καταχωρείται κάθε οργανισμός ή επιχείρηση που παράγει απόβλητα και υπόκειται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση ή διαχειρίζεται απόβλητα καθώς και οι ΟΤΑ A’ βαθμού. Τα εισαγόμενα στοιχεία αναφέρονται σε όλα τα είδη των αποβλήτων και αφορούν ιδίως τις ετήσιες απολογιστικές εκθέσεις παραγωγών και διαχειριστών αποβλήτων που προβλέπονται στη νομοθεσία διαχείρισης των επικίνδυνων και μη επικίνδυνων αποβλήτων. Ως το τέλος Σεπτεμβρίου θα έχει αναπτυχθεί πλήρως η λειτουργία του και θα αρχίσει η καταχώρηση όλων των στοιχείων των επιχειρήσεων παραγωγών αποβλήτων.