Το Βερολίνο έχει θυμώσει για τα καλά. Καλεί την Ευρώπη να λάβει προστατευτικά μέτρα έναντι των αμερικανικών κυρώσεων, λίγες μέρες αφότου η Ουάσιγκτον κατάφερε να σταματήσει την ολοκλήρωση της κατασκευής του Nord Stream 2, του υποθαλάσσιου αγωγού αερίου που θα φέρνει φυσικό αέριο της Gazprom από τη Ρωσία απευθείας στη Γερμανία μέσω Βόρειας Θάλασσας.
Οι κυρώσεις που επέβαλλε το Κογκρέσο την περασμένη εβδομάδα είχαν διακομματική στήριξη και απείλησαν αποτελεσματικά τις εταιρίες που εργάζονται για την ολοκλήρωση του αγωγού. Το σκεπτικό της αντίθεσης των ΗΠΑ – αλλά κάποιων ευρωπαϊκών χωρών είναι ότι φοβούνται ότι το έργο θα ενισχύσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από ένα όλο και πιο «επεκτατικό» Κρεμλίνο.
Οι αμερικανικές απειλές ανάγκασαν την ελβετική εταιρεία κατασκευής σωληνώσεων Allseas Group S.A. να σταματήσει τις εργασίες για το αγωγό των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων μόλις λίγες εβδομάδες από την ολοκλήρωσή του. Ο αγωγός θα διπλασιάσει τις απευθείας αποστολές φυσικού αερίου από την Ρωσική κρατική Gazprom στη Γερμανία.
Παρά την αναγγελία της διακοπής, ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας Αλέξανδρος Νόβακ είπε σε κρατικό πρακτορείο τύπου την Πέμπτη ότι απομένουν μόνο το υποβρύχιο τμήμα του αγωγού για να ολοκληρωθεί το έργο, περίπου 160 χλμ., και οι εργασίες θα ολοκληρωθούν μέσα σε λίγους μήνες από Ρωσικά πλοία.
Για το λόγο αυτό, όπως ανέφεραν ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, ένα ειδικό πλοίο της Gazprom, το οποίο βρίσκεται στην Άπω Ανατολή, θα πάει στη Βαλτική για να ολοκληρώσει τον αγωγό.
Γερμανική Οργή
Η κίνηση των ΗΠΑ προκάλεσε οργή στη Γερμανία: Ανώτεροι αξιωματούχοι και πολιτικοί ζητούν συντονισμένες ενέργειες για την προστασία των στρατηγικών συμφερόντων των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από μελλοντικές κυρώσεις των ΗΠΑ.
«Η Ευρώπη χρειάζεται νέα μέσα για να μπορέσει να υπερασπιστεί τον εαυτό της από ξεδιάντροπες κυρώσεις που έρχονται από αλλού», έγραψε ο Νιλς Άνεν, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, σε ένα tweet την περασμένη εβδομάδα.
Η διαμάχη ενισχύει τις εντάσεις εντός της δυτικής συμμαχίας – επιβαρυμένη ήδη από πρωτοβουλίες του προέδρου Τραμπ – απόσυρση στρατευμάτων, εμπορικών δασμών απόσυρσης από διεθνείς συμφωνίες χωρίς διαβουλεύσεις με συμμάχους.
Κάποιοι Γερμανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι η ενίσχυση της άμυνας της Ευρώπης ενάντια στις κυρώσεις των ΗΠΑ θα μπορούσε να απαιτήσει στενότερη συνεργασία με τη Ρωσία και την Κίνα σε μια εποχή που ο Πρόεδρος Τραμπ πιέζει τους συμμάχους της ΕΕ να συστρατευτούν με στην Ουάσιγκτον στις εμπορικές, τεχνολογικές και γεωπολιτικές διαμάχες του με το Πεκίνο.
Άλλοι αμφισβήτησαν τα κίνητρα της Ουάσινγκτον, λέγοντας ότι οι κυρώσεις προήλθαν από την επιθυμία αύξησης των εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου της Αμερικής.
O Μιγκέλ Μπέργκερ, Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας, υπεύθυνος για τις οικονομικές υποθέσεις, έγραψε σε tweet την περασμένη εβδομάδα ότι οι κυρώσεις ήταν μια «απόπειρα χρήσης πίεσης για να πουλήσουν αμερικανικό LNG στην Ευρώπη».
Η υπερπόντια εμβέλεια των οικονομικών κυρώσεων των ΗΠΑ ενοχλεί την Ευρώπη για χρόνια. Η Ουάσιγκτον έχει επιβάλει πρόστιμα ύψους δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, ιδίως σε τράπεζες, για παραβιάσεις προηγούμενων κυρώσεων και οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν ασχοληθεί και στο παρελθόν για να βρουν τρόπους προστασίας των εταιρειών της ηπείρου.
Ένας ανώτερος αξιωματούχος της γερμανικής κυβέρνησης δήλωσε στη Wall Street Journal ότι η Γερμανία θα κάνει πάρει νέες πρωτοβουλίες για να οικοδομήσει ένα τείχος προστασίας ενάντια στις κυρώσεις των ΗΠΑ όταν αναλάβει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ το επόμενο έτος.
Ένας τρόπος θα ήταν να δημιουργηθεί μια χωριστή χρηματοοικονομική υποδομή που θα επέτρεπε στις ευρωπαϊκές εταιρείες να ξεφύγουν από το πεδίο εφαρμογής των κυρώσεων των ΗΠΑ. Οι εμπλεκόμενες τράπεζες όμως θα πρέπει να βασίζονται σε χώρες εκτός των ΗΠΑ, όπως η Κίνα ή ενδεχομένως η Ρωσία, δήλωσε ο αξιωματούχος.
«Η Ουάσιγκτον αντιμετωπίζει την ΕΕ ως αντίπαλο. Αντιμετωπίζει τον ίδιο τρόπο με το Μεξικό, τον Καναδά και με συμμάχους στην Ασία. Αυτή η πολιτική θα προκαλέσει αντιδράσεις σε ολόκληρο τον κόσμο», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Κάποιοι ευρωπαίοι έχουν μάλιστα διατυπώσει την ιδέα να υιοθετήσουν δικές τους κυρώσεις εναντίον των ΗΠΑ, – για παράδειγμα για να σταματήσουν έργα που θεωρούν ότι θέτουν σε κίνδυνο το περιβάλλον του πλανήτη.
«Τι θα συμβεί εάν το κοινοβούλιο της ΕΕ θα επιβάλει κυρώσεις στον αγωγό Keystone για περιβαλλοντικούς λόγους», δήλωσε ένας ανώτερος Γερμανός διπλωμάτης, μιλώντας στην Wall Street Journal αυτή την εβδομάδα αναφορικά με τον πετρελαιαγωγό που συνδέει τον Καναδά και τις ΗΠΑ.
Δύσκολος ο «απογαλακτισμός»
Η οικοδόμηση μιας ασπίδας εναντίον των κυρώσεων από τις ΗΠΑ είναι δύσκολη λόγω του μεγέθους της οικονομίας των ΗΠΑ, του ρόλου του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές και του γεγονότος ότι οι Η.Π.Α. ελέγχουν μεγάλο μέρος των χρηματοοικονομικών υποδομών στις παγκόσμιες αγορές.
Η ΕΕ απέτυχε να προστατέψει τις εταιρείες της που δραστηριοποιούνται στο Ιράν, όταν οι ΗΠΑ επανέφεραν κυρώσεις εναντίον της χώρας το περασμένο έτος – μετά την αποχώρηση της Ουάσινγκτον από την πυρηνική συμφωνία του 2015. Οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ ζήτησαν από την Ευρώπη να αυξήσει τις δικές της κυρώσεις στο Ιράν αντί να προσπαθήσει να παρακάμψει τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Τον Ιανουάριο, οι βρετανικές, γαλλικές και γερμανικές κυβερνήσεις δημιούργησαν μια εταιρεία για να πραγματοποιήσουν ένα περίπλοκο σχέδιο τύπου barter με Ιρανό αντισυμβαλόμενο εκτός επιρροής της Αμερική. Μέχρι στιγμής, η εταιρεία δεν έχει ολοκληρώσει ούτε μια συναλλαγή.
Ο Ρίτσαρντ Νέφιου, ανώτερος συνεργάτης στο Brookings Institution, δήλωσε ότι οι αυξανόμενες τριβές μεταξύ των ΗΠΑ και των παραδοσιακών συμμάχων του θα ενθάρρυναν την ανάπτυξη παρόμοιων ρυθμίσεων.
Η Ρωσία και η Κίνα έχουν τράπεζες και άλλες εταιρείες που δεν δραστηριοποιούνται στις Η.Π.Α. και άρα δεν τις αγγίζουν οι κυρώσεις των ΗΠΑ. Ορισμένες από αυτές τις επιχειρήσεις, όπως η τράπεζα Kunlun της Κίνας, αποτελούσαν τον κύριο αγωγό για τις πωλήσεις του Ιράν στην Κίνα – στο πλαίσιο του προηγούμενου καθεστώτος κυρώσεων του Ιράν.
Ωστόσο, αν αρχίσουν οι δυτικές επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν παρόμοιους τρόπους παράκαμψης, θα ρισκάρουν αντίποινα από ΗΠΑ. Ακόμη και οι κινεζικές επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να φοβούνται την επιβολή κυρώσεων από τις ΗΠΑ. Η τράπεζα Kunlun, της οποίας η μητρική εταιρεία China National Petroleum Corp. είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, έχει παγώσει τις δραστηριότητές της με αρκετές ιρανικές επιχειρήσεις κατά το τελευταίο έτος. Η αγορά ιρανικού πετρελαίου από την Κίνα κατέρρευσε μετά την άρση των εξαιρέσεων από τις κυρώσεις από τις ΗΠΑ.
Αλλά οι Γερμανοί επιμένουν
Ο Πίτερ Μπάιερ, συντονιστής των διατλαντικών σχέσεων της γερμανικής καγκελαρίας, δήλωσε είπε στο γερμανικό ραδιόφωνο την περασμένη Τετάρτη ότι η περάτωση του αγωγού θα είναι τώρα πιο ακριβή, αλλά θα ολοκληρωθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2020.