Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ζητά από την ΕΕ να εξετάσει το ενδεχόμενο να κάνει μόνιμο το νέο ταμείο ανάκαμψης που συστάθηκε για την κρίση της πανδημίας – ενώ παράλληλα δημοσίευσε στοχεία που δείχνουν ότι οι μεγαλύτεροι ωφελημένοι από το ταμέιο θα είναι η Κροατία, η Βουλγαρία και η Ελλάδα.
Η ΕΚΤ χαιρέτησε την απόφαση της ΕΕ να προχωρήσει σε κοινή έκδοση χρέους ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ για να στηρίξει την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας από την ύφεση που προκαλεί η πανδημία με δάνεια αλλά και επιχορηγήσεις σε κράτη μέλη, ως «ένα σημαντικό ορόσημο στην ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής». Το σχέδιο «εξασφαλίζει ισχυρότερη μακροοικονομική υποστήριξη για πιο ευάλωτες χώρες», δήλωσε η ΕΚΤ.
Οι μεγάλοι κερδισμένοι
Στην καρδιά του προγράμματος είναι τα 390 δισ. eυρώ επιχορηγήσεων τα οποία θα διανεμηθούν στις χώρες: Η ΕΚΤ υπολογίζει σε μελέτη που δημοσιεύθηκε σήμερα Τετάρτη ότι αυτό ισοδυναμεί με καθαρό όφελος άνω του 10% του ΑΕΠ προ της κρίσης για την Βουλγαρία και την Κροατία και σχεδόν 9% για την Ελλάδα.
Μεταξύ των καθαρών δικαιούχων είναι η Πορτογαλία, της οποίας το κέρδος υπολογίζεται σε 5,4 τοις εκατό του ΑΕΠ του 2019. Η Ισπανία με κέρδος 3,4% του ΑΕΠ και η Ιταλία με κέρδος 1,9% του ΑΕΠ.
Ποιοι πληρώνουν
Οι «τέσσερις φειδωλές» χώρες που αρχικά αντιτάχθηκαν στο νέο ταμείοκ η Αυστρία, η Δανία, η Σουηδία και η Ολλανδία θα χάσουν σχεδόν το 2% του ΑΕΠ που είχαν πριν την πανδημία, όπως και η Γερμανία, σύμφωνα με την ανάλυση της κεντρικής τράπεζας.
Ο υπολογισμός της ΕΚΤ λαμβάνει υπόψη το όφελος κάθε χώρας από τα επιδόματα αφού αφαιρεθεί το κόστος που θα έχει κάθε χώρα για να αποπληρώσει τον έξτρα κοινό δανεισμό στον οποίο θα προχωρήσει η Ευρώπη.
Οι Financial Times δημοσιεύουν τον παρακάτω πίνακα που δείχνει τί ποσοστό επί του ΑΕΠ κερδίζουν ή χάνουν οι διάφορες χώρες της Ευρωζώνης από τις επιχορηγήσεις:
Η παρέμβαση
Η παρέμβαση της ΕΚΤ συνίσταται στο εξής και αποτελεί ουσιαστικά πρωτοβουλία με έντονο πολιτικό άρωμα, αυτό που ανέμεναν κάποιοι ηγέτες όταν πρότειναν την μη-οικονομολόγο Κριστίν Λαγκάρντ για το τιμόνι της κεντρικής τράπεζας:
Αναφέρει η ΕΚΤ ότι αν και το ταμείο είναι «εφάπαξ», δίνει χρήσιμα διδάγματα για την εξέλιξη της οικονομικής και νομισματικής ένωση – η οποία εξακολουθεί να στερείται «μόνιμης δημοσιονομικής ικανότητας σε υπερεθνικό επίπεδο για μακροοικονομική σταθεροποίηση σε βαθιές κρίσεις». Δεν έχει δηλαδή δικό της προϋπολογισμό για να αντιμετωπίσει συστημικούς κινδύνους.
Αναφέρει λοιπόν ότι η Ευρωπαϊκη Ένωση θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο να καταστήσει το ταμείο ένα πιο μόνιμο μέρος του οπλοστασίου της χάραξης πολιτικής όταν ξαναρχίσει τις συνομιλίες σχετικά με τους κανόνες του προϋπολογισμού.
Τα χρήματα που θα αντλήσει από κοινού η ΕΕ από την αγορά αυξάνει το χρέος της κατά 15 φορές, υπολογίζει η ΕΚΤ, πράγμα που υπογραμμίζει πόσο ανύπαρκτος ήταν ο κοινός δανεισμός μέχρι σήμερα.
Αξιωματούχοι της ΕΚΤ έχουν από καιρό υποστηρίξει ότι η ΕΕ θα καταφέρει να μειώσει την ευαισθησία της Ευρωζώνης σε μελλοντικές εθνικές κρίσεις χρέους αν εκδώσει ένα μεγάλο, κοινώς εγγυημένο σύνολο χρεών που θα ανταγωνιστεί τα γερμανικά ομόλογα ως ασφαλής τοποθέτηση στις αγορές.
Σε αυτό αντιδρούν οι «Λιτοί» και επιμένουν ότι το ταμείο ανάκαμψης – ή Next Gen EU – πρέπει να παραμείνει προσωρινό εργαλείο καταπολέμησης της κρίσης, καθώς ανησυχούν ότι κάποιες χώρες δε θα είναι και τόσο επιμελείς στην αποπληρωμή του μεριδίου τους στα κοινά δάνεια της ΕΕ.
Ο γερμανός κεντρικός τραπεζίτης Γενς Βάιντμαν, προειδοποίησε αυτόν τον μήνα για τον κίνδυνο «να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι το χρέος σε επίπεδο ΕΕ κατά κάποιο τρόπο δεν μετράει ή ότι είναι ένας τρόπος να αποφύγουν τους δύσκολους δημοσιονομικούς κανόνες». Πρόσθεσε ότι το ταμείο ανάκαμψης πρέπει να «παραμείνει ένα σαφώς καθορισμένο μέτρο κρίσης και δεν πρέπει να ανοίξει την πόρτα για μόνιμο χρέος της ΕΕ»
Η ΕΚΤ όμως έχει διαφορετική άποψη: «Υπό την προϋπόθεση ότι θα διατεθεί για παραγωγικές δαπάνες και συνοδεύεται από μεταρρυθμίσεις που αυξάνουν την ανάπτυξη, η ΕΕ επόμενης γενιάς όχι μόνο θα βοηθήσει στη στήριξη της ανάκαμψης, αλλά θα αυξήσει επίσης την ανθεκτικότητα και το αναπτυξιακό δυναμικό των οικονομιών των κρατών μελών».
Εκτίμησε ότι η συνολική χρηματοδοτική στήριξη από το ταμείο θα ισούται με σχεδόν το 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της ευρωζώνης.
Οι οικονομολόγοι ανησυχούν για τη μακροπρόθεσμη οικονομική βιωσιμότητα ορισμένων χωρών της Νότιας Ευρώπης, οι οποίες αναμένεται να αυξήσουν κατά πολύ το έλλειμμα του προϋπολογισμού τους για να χρηματοδοτήσουν την ανταπόκρισή τους στην πανδημία κοροναϊών. Το χρέος της Ελλάδας αναμένεται να αυξηθεί πάνω από 200 τοις εκατό του ΑΕΠ, ενώ η Ιταλία αναμένεται να υπερβεί το 160 τοις εκατό και η Ισπανία κατευθύνεται προς το 130 τοις εκατό.
Ο Φάμπιο Πανέτα, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, είπε σε ομιλία του την Τρίτη ότι για τις υπερχρεωμένες χώρες «η σημαντική χρηματοδότηση που παρέχεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ανταγωνιστικότητας και μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας. Η ανάπτυξη θα είναι η μόνη λύση στη συσσώρευση δημόσιου και ιδιωτικού χρέους».