Ακριβότερα προϊόντα, μισογεμάτα ράφια και παραγγελίες που χρειάζονται πάνω από έξι μήνες για να εκτελεστούν. Αυτό είναι το σκηνικό που αρχίζει να δημιουργεί η «τέλεια καταιγίδα» που χτυπά το εμπόριο παγκοσμίως, καθώς κλιμακώνεται η διαταραχή της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας με κυρίαρχες τάσεις τις ελλείψεις σε πρώτες ύλες και τα αυξημένα κόστη ενέργειας και μεταφορών που προκαλούν ασφυξία στον παραγωγικό ιστό.
Με αυτή την κατάσταση θα βρεθούν αντιμέτωποι και οι Ελληνες καταναλωτές, καθώς οδεύουμε προς την περίοδο των προσφορών της Black Friday αλλά και την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων, όταν παραδοσιακά αυξάνεται η ζήτηση για πολλά καταναλωτικά προϊόντα.
Εξάλλου, οι πρώτες ελλείψεις ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους σε κατηγορίες όπως τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά είδη, με επίκεντρο προϊόντα όπως ηλεκτρονικοί υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα, τηλεοράσεις, παιχνιδομηχανές, λευκές και μαύρες ηλεκτρικές συσκευές κυρίως μεσαίου κόστους, τα είδη οικιακής χρήσης (π.χ. έπιπλα), τα χημικά, τα παιχνίδια, τα αυτοκίνητα, ακόμα και τα πάσης φύσεως ανταλλακτικά (οικιακών συσκευών, οχημάτων, βιομηχανικής χρήσης)!
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η μάχη για τη δημιουργία αποθεμάτων είναι διαρκής από την περασμένη άνοιξη, ωστόσο οι ελλείψεις δεν μπορούν να αποτραπούν σε σειρά προϊόντων για αρκετούς και διάφορους λόγους. Και οι εκτιμήσεις της αγοράς λένε ότι αυτό το σκηνικό θα κρατήσει τουλάχιστον ως το καλοκαίρι του 2022!
Οι πρώτες ελλείψεις
«Αυτό που αντιμετωπίζει σήμερα η αγορά είναι πρόβλημα διαθεσιμότητας. Κι έχει τρεις πτυχές και αρκετές προεκτάσεις», εξηγεί στο «business stories» ο διευθύνων σύμβουλος της Κωτσόβολος SE Dixons, Γιάννης Βασιλάκος.
«Πρώτον, υπάρχουν τεράστια προβλήματα στο κομμάτι της παραγωγής. Η έλλειψη μικροεπεξεργατών (chips) παγκοσμίως έχει βάλει φρένο στα εργοστάσια. Επομένως, οτιδήποτε έχει chip, και πλέον είναι ευρεία η γκάμα αυτών των προϊόντων, ξεκινώντας απ’ τα αυτοκίνητα και τα πάσης φύσεως είδη τεχνολογίας μέχρι τα air condition ή τους αφυγραντήρες που συνδέονται στο Wi-Fi, αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα. Αυτό δημιουργεί μία ασφυκτική κατάσταση, όπου ολόκληρες βιομηχανίες, ολόκληροι κλάδοι απειλούνται ευθέως. Πρόσφατα τόσο η Apple όσο και η Samsung και η Xiaomi ανακοίνωσαν ότι η παραγωγή κινητών τηλεφώνων θα είναι μικρότερη σε σχέση με άλλες φορές και ας προχωρούν σε νέα λανσαρίσματα. Επειτα κάθε εταιρεία προσπαθεί με τη διαθεσιμότητα που έχει να προγραμματίσει την παραγωγή της. Οπότε θα δώσει προτεραιότητα στα πιο premium προϊόντα που θα της δώσουν μεγαλύτερο περιθώριο ώστε να αντιμετωπίσει αυτή τη δυσκολία. Κάτι που σημαίνει ότι τα φθηνότερα προϊόντα είτε θα παύσουν πλέον να είναι φθηνά, είτε θα περιοριστεί η διαθεσιμότητά τους.
Στο κομμάτι της παραγωγής επίσης υπάρχουν και άλλου είδους διακοπές που διαταράσσουν την εφοδιαστική αλυσίδα. Για παράδειγμα, η ενεργειακή κατάρρευση που αντιμετωπίζει η Κίνα έχει αναγκάσει την κυβέρνηση να ορίσει την εκ περιτροπής λειτουργία ολόκληρων εργοστασίων. Αν σε αυτό προστεθούν και τα προβλήματα που δημιουργεί η πανδημία με το άνοιγμα και κλείσιμο παραγωγικών μονάδων, τινάζεται στον αέρα ο οποιοσδήποτε προγραμματισμός.
Επίσης, το να κάνεις τις παραγγελίες ακόμα πιο νωρίς δεν σημαίνει ότι θα παραλάβεις κιόλας. Μπορεί να έχεις δώσει πριν από μήνες την παραγγελία, να υπολογίζεις ότι ακόμα και με τις καθυστερήσεις και τα προβλήματα θα την πάρεις μία συγκεκριμένη στιγμή, και τελικά να ειδοποιούν από την κατασκευάστρια εταιρεία ότι τελικά δεν έγινε η παραγωγή…
Αυτό λοιπόν είναι το πρώτο σκέλος του προβλήματος. Υπάρχει όμως μεγάλο πρόβλημα και στη μεταφορά. Δεν υπάρχουν κοντέινερ επαρκή στην Ασία που θα μεταφέρουν τα εμπορεύματα στα λιμάνια της Δύσης, γεγονός που συντηρεί και αυτό την έκρηξη του μεταφορικού κόστους. Φανταστείτε ότι η μεταφορά ενός κοντέινερ από την Κίνα κοστίζει πλέον πάνω από 15.000 δολάρια, όταν ένα χρόνο πριν ήταν στα 1.500. Από μόνο του αυτό το γεγονός αυξάνει το κόστος των εισαγωγέων. Επομένως, μία κίνηση για να επιμεριστεί καλύτερα αυτό το κόστος είναι να γεμίσουν το κοντέινερ με αντικείμενα μικρού όγκου και κάποιας αξίας. Αρα εκ των πραγμάτων θα μείνουν κάποια εκτός».
Σε όλο αυτό το σκηνικό υπάρχει και η εναλλακτική των Ευρωπαίων παραγωγών. Αυτοί δεν επαρκούν, όμως, για να καλύψουν τη ζήτηση. «Εχουμε στραφεί σε εργοστάσια στην Τουρκία, στην Πολωνία, στην Τσεχία… όμως δεν μπορούν να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση, αφού ξαφνικά όλοι στην Ευρώπη προσπαθούν να κάνουν το ίδιο», λέει ο κ. Βασιλάκος.
Ο ίδιος πάντως διαβεβαιώνει ότι η Κωτσόβολος με τον τρόπο που έχει κινηθεί αυτή τη στιγμή έχει εξασφαλίσει επαρκή αποθέματα για την Black Friday και εν πολλοίς για τη χριστουγεννιάτικη περίοδο. «Σε γενικές γραμμές η ελληνική αγορά θα έχει θέματα αυτή την περίοδο, όχι όμως μεγάλα προβλήματα. Αυτά ίσως υπογραμμιστούν την περίοδο των Χριστουγέννων εφόσον επαναληφθεί η έκρηξη της ζήτησης που καταγράφηκε πέρυσι στην Black Friday. Οι παραγγελίες last minute στα εργοστάσια είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα μπορέσουν να εκτελεστούν». Γι’ αυτό, όπως λέει, η προσπάθεια για ενίσχυση των αποθεμάτων είναι διαρκής. «Ευτυχώς έχουμε cash flow και μπορούμε να κρατάμε για μήνες προϊόντα στις αποθήκες μας», λεει ο κ. Βασιλάκος.
Τα «δώρα» του Αϊ-Βασίλη
Αντίστοιχη περίπου είναι η εικόνα στον κλάδο των παιχνιδιών που έχει να αντιμετωπίσει μία μεγάλη πρόκληση μπροστά με δεδομένο ότι περίπου το 50% του ετήσιου τζίρου θα γίνει τους επόμενους δυόμισι μήνες.
Ανακοινώνοντας πρόσφατα τα μεγέθη εννεαμήνου, η Jumbo επεσήμανε πως οι καθυστερήσεις ή μετακυλίσεις στις παραδόσεις των εμπορευμάτων αυξάνουν τις ελλείψεις ειδικά σε προϊόντα με έντονο εποχικό χαρακτήρα, προσθέτοντας ότι «τα προβλήματα στην τροφοδοτική αλυσίδα όχι μόνο δεν έχουν την τάση να επιλυθούν, αλλά οι καταστάσεις συχνά γίνονται χαοτικές». Οξύνονται δε περαιτέρω από το κόστος της ενέργειας που συνεχίζει την ανοδική πορεία και από το γεγονός ότι οι πρώτες ύλες και το μεταφορικό κόστος διατηρούνται σε ιστορικά απαράδεκτα επίπεδο.
Τα προβλήματα αυτά βέβαια αφορούν τους πάντες. Από τις μεγάλες διεθνείς αλυσίδες και κατασκευάστριες, όπως την MGA Entertainment και τη Hasbro που, όπως έχουν ανακοινώσει, «αναζητούν διαρκώς λύσεις», μέχρι τους μικρούς του κλάδου. «Στην ουσία αυτό που προσπαθούν να κάνουν μεγάλοι και μικροί είναι να στοκάρουν φοβούμενοι ότι θα ξεμείνουν από εμπορεύματα», λέει παράγοντας της αγοράς. Με δεδομένο ότι από την Κίνα οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις είναι άνω του διμήνου και τα κόστη αυξημένα λόγω των μεταφορικών, οι περισσότεροι έμποροι αναζητούν διεξόδους σε εργοστάσια της Ευρώπης και συγκεκριμένα σε Ιταλία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Τουρκία για να κάνουν τις προμήθειές τους. Ωστόσο, δεν μπορούν να σηκώσουν την τεράστια ζήτηση που υπάρχει.
Σε ό,τι αφορά τα ίδια τα παιχνίδια, όπως έλεγε πρόσφατα ο κ. Νίκος Μουστάκας, της γνωστής αλυσίδας παιχνιδιών, οι ανατιμήσεις στην αγορά επικεντρώνονται κυρίως στα παιχνίδια που εμπεριέχουν ηλεκτρονικές πλακέτες (chips) λόγω της έλλειψης των τελευταίων.
Υπό πίεση και ένδυση – υπόδηση
Με προβλήματα βέβαια θα μπει στην κρίσιμη εορταστική περίοδο και η ένδυση – υπόδηση. Εταιρείες όπως η H&Μ και το ηλεκτρονικό κατάστημα λιανικής πώλησης ρούχων Asos έχουν ήδη προειδοποιήσει για βραδύτερη αύξηση των πωλήσεων και υψηλότερο κόστος προϊόντων λόγω των διαταραχών στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Ηδη σχετικά μηνύματα για δυσκολίες στην παραγωγή και παράδοση προϊόντων ως την ερχόμενη άνοιξη φρόντισε να στείλει πρόσφατα η Nike μετά το λουκέτο που μπήκε επί εβδομάδες λόγω της πανδημίας σε συνεργαζόμενα εργοστάσια στο Βιετνάμ, όπου γίνεται ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής της. Στην ίδια χώρα επίσης παράγεται ένα μεγάλο κομμάτι της παραγωγής ρούχων και παπουτσιών της Under Armour, ενώ σημαντική έκθεση στη χώρα έχουν η Ugg, η Coach, αλλά και η Michael Kors.
Οι ελλείψεις σε κωδικούς των παραπάνω εταιρειών είναι δεδομένες ακόμη και στην ελληνική αγορά. Με δεδομένο όμως ότι η διανομή γίνεται κυρίως μέσω τοπικών αντιπροσώπων, στο ράφι δεν θα φανεί η έλλειψη, κυρίως των νέων προϊόντων, με δεδομένο ότι οι ελληνικές αλυσίδες προσπαθούν να καλύψουν τις ανάγκες με άλλα, παραπλήσια προϊόντα.
«Επειδή για την Intersport προμηθευόμαστε τοπικά, από τους διανομείς εδώ, κοιτάζουμε να καλύψουμε κάποιες ελλείψεις που υπάρχουν συμπληρώνοντας είτε από άλλα brands ή ακόμα και τα προϊόντα με τις ετικέτες που χρησιμοποιούμε εμείς οι ίδιοι (on label)», λέει στο «b.s.» ο οικονομικός διευθυντής του Ομίλου Fourlis Γιώργος Αλεβίζος. «Με δεδομένο όμως ότι γενικά τα αθλητικά είδη βασίζονται σε δύο μεγάλες προμήθειες τον χρόνο και αυτά που αφορούν τη χειμερινή σεζόν σχεδόν έχουν παραδοθεί, δεν νομίζω ότι θα υπάρξει πρόβλημα σοβαρό. Σίγουρα μικροελλείψεις υπάρχουν, οι οποίες όμως θα καλυφθούν με άλλο τρόπο. Το ανησυχητικό για εμάς θα είναι οι επόμενες παραδόσεις που περιμένουμε να ξεκινήσουν από τα τέλη Ιανουαρίου. Εκεί ίσως υπάρξει μεγαλύτερο θέμα λόγω των προβλημάτων στην παραγωγή και τη διακίνηση προϊόντων», τονίζει.
Οικιακός εξοπλισμός
Αντίστοιχα προβλήματα αντιμετωπίζουν οι μεγάλες αλυσίδες επίπλων και ειδών οικιακού εξοπλισμού. Μόλις πρόσφατα ο διευθύνων σύμβουλος του πολυεθνικού ομίλου Inter IKEA, Γιον Αμπραχάμσον Ρινγκ, προειδοποιούσε ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν ελλείψεις αλλά και αύξηση του κόστους των προϊόντων ως τον Αύγουστο του 2022.
Στην Ελλάδα η αλυσίδα των ΙΚΕΑ, που διαχειρίζεται ο όμιλος Fourlis, καταγράφει ήδη από το καλοκαίρι ελλείψεις σε κάποιους κωδικούς προϊόντων, κυρίως στα best seller. Παρ’ όλα αυτά, ο κ. Αλεβίζος διαμηνύει ότι η διαθεσιμότητα παραμένει πάνω από το 90% της γκάμας των προϊόντων της ΙΚΕΑ.
«Στα προϊόντα ΙΚΕΑ έχουμε τις εγγυήσεις του δικτύου και των αποθεμάτων του ομίλου Inter IKEA, οπότε δεν αντιμετωπίζουμε σοβαρά προβλήματα. Ακόμα όμως κι αν η ίδια έχει προειδοποιήσει για χαμηλότερα αποθέματα ως το καλοκαίρι, εμείς επειδή είμαστε ένα πολύ μικρό κομμάτι της παγκόσμιας αλυσίδας, έχουμε λίγες ελλείψεις. Αναγνωρίζουμε βέβαια ότι στο μέλλον ίσως γίνει μεγαλύτερο το πρόβλημα, ανάλογα με το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα παγκοσμίως.
Προς το παρόν ζητήματα διαθεσιμότητας προϊόντων προσπαθούμε να τα λύσουμε ενισχύοντας με κάθε τρόπο το απόθεμά μας. Κι αυτό σημαίνει ότι ειδικά για τα best seller προϊόντα προσπαθούμε να καλυφθούμε από τις άλλες χώρες όπου δραστηριοποιούμαστε ή με συμφωνίες με άλλους franchisees. Δυστυχώς πρόκειται για παγκόσμιο πρόβλημα, το οποίο προφανώς μεγεθύνεται για όσους αυτή τη στιγμή δεν έχουν τη σιγουριά και τη στήριξη μεγάλων οργανισμών», τονίζει.
Διαβάστε ακόμη
Επιχειρήσεις: Πώς μπορείτε να αυξήσετε σε έως 70 τις δόσεις για οφειλή που ήδη ρυθμίζετε