Οι πρώτοι σταθμοί στη «μάχη» για χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα

«Παράθυρο» για νέα, βελτιωμένη ανάλυση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, η οποία θα ενσωματωθεί στην έκθεση που θα συντάξουν οι θεσμοί για την εν εξελίξει 5η μεταμνημονιακή αξιολόγηση και θα συζητηθεί στο Eurogroup της 16ης Μαρτίου, άνοιξε χθες ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) Κλάους Ρέγκλινγκ. Όμως, τόσο από τις δηλώσεις του κ. Ρέγκλινγκ και εκείνες του Επιτρόπου Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι μετά τη συνεδρίαση του Eurogroup όσο και από τις πληροφορίες που φθάνουν από τη Γερμανία, συνάγεται πως η εξέλιξη αυτή θα είναι μόνο ένα βήμα στον μακρύ δρόμο των διαπραγματεύσεων για τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων.

Η ελληνική κυβέρνηση πρόσθεσε, πάντως, χθες ακόμα ένα βέλος στη φαρέτρα των επιχειρημάτων της, καθώς ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) προχώρησε στην ανταλλαγή κρατικών ομολόγων που διέθετε η Εθνική Τράπεζα και τα οποία έληγαν έως το 2026 με νέα 30ετή ομόλογα, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονη μείωση του δημοσίου χρέους και λογιστικά κέρδη 500 εκατ. ευρώ για την ΕΤΕ.

Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις του με τον κ. Ρέγκλινγκ και τον κ. Τζεντιλόνι στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο του Eurogroup, είχε την ευκαιρία να συζητήσει την πορεία της ελληνικής οικονομίας και τον οδικό χάρτη των διαπραγματεύσεων για τρία κρίσιμα αιτήματα της ελληνικής πλευράς:

1. Την αξιοποίηση των επιστροφών κερδών από τα ελληνικά ομόλογα (ANFAs και SMPs) σε επενδύσεις, η οποία θα ενίσχυε την ανάπτυξη. Το εάν θα μπορέσει να ικανοποιηθεί το συγκεκριμένο αίτημα, το ύψος των κερδών που θα μπορούσαν να διατεθούν για επενδύσεις (ετησίως εκταμιεύονται 1,3 δισ. ευρώ σε δύο εξαμηνιαίες δόσεις, υπό την προϋπόθεση της επιτυχούς ολοκλήρωσης μεταμνημονιακών αξιολογήσεων) και το ποιες θα είναι οι προς χρηματοδότηση επενδύσεις είναι ζητήματα που εξετάζονται από την κυβέρνηση και τους θεσμούς, ύστερα από σχετική απόφαση του Eurogroup του περασμένου Δεκεμβρίου. Η ελληνική πλευρά προσέβλεπε σε συμφωνία τον Μάρτιο, αλλά φαίνεται πιθανότερο να ληφθούν αποφάσεις τον Ιούνιο, οπότε και είναι προγραμματισμένη η επόμενη επιστροφή ANFAs και SMPs.

2. Τη δυνατότητα μεταφοράς του υπερπλεονάσματος σε επόμενα έτη, ώστε η υπέρβαση του στόχου μια χρονιά να επιτρέπει την ισόποση μείωσή του την επόμενη ή την αξιοποίησή του για δαπάνες ή ελαφρύνσεις με άνεση χρόνου, αντί για τη βιαστική διανομή του με τη μορφή «κοινωνικού μερίσματος» στο τέλος του έτους και τη διοχέτευση του υπόλοιπου ποσού στο «μαξιλάρι» διαθεσίμων του Δημοσίου. Οι τεχνικές διαβουλεύσεις για το θέμα βρίσκονται σε εξέλιξη, με εφαλτήριο σχετική πρόταση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ).

3. Τη μείωση των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα, που διαμορφώνονται σήμερα στο 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022 και μεσοσταθμικά στο 2,2% του ΑΕΠ για την περίοδο 2023-2060. Η κυβέρνηση έχει θέσει ατύπως το αίτημα αυτό και προτίθεται να το βάλει επισήμως στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς την περίοδο Απριλίου-Μαΐου (όταν θα πρέπει να καταρτιστεί το νέο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής), αφού προηγουμένως πιστοποιηθεί η επιτυχής ολοκλήρωση της 5ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης και η Eurostat επικυρώσει τα δημοσιονομικά στοιχεία του 2019. Η αξιολόγηση ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων, συνεχίζεται από αύριο έως την Παρασκευή με την επίσκεψη των υψηλόβαθμων τεχνοκρατών των θεσμών στη χώρα μας και η αυλαία της προβλέπεται να πέσει με τη δημοσιοποίηση της έκθεσής τους στις 27 Φεβρουαρίου.

Σύμφωνα με τις δηλώσεις του επικεφαλής του ESM μετά το χθεσινό Eurogroup, κατά την επίσκεψή τους στην Αθήνα οι τεχνοκράτες των θεσμών θα βάλουν, μεταξύ άλλων, στο μικροσκόπιό τους τις παραμέτρους που επηρεάζουν την ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους και, όπως άφησε να εννοηθεί, θα προχωρήσουν στη βελτίωση της προηγούμενης, προ διμήνου ανάλυσής τους.

«Η αποστολή των θεσμών βρίσκεται στην Αθήνα και είναι η κατάλληλη στιγμή να επανεξετάσουμε την κατάσταση. Να δούμε εάν η πρόβλεψή μας για την ανάπτυξη είναι σωστή –οι προοπτικές είναι λίγο πιο θετικές σε σχέση με την εκτίμησή μας πριν από δύο μήνες– αλλά όλα πρέπει να επιβεβαιωθούν. Πρέπει επίσης άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάλυση βιωσιμότητας χρέους (DSA) να αποτιμηθούν από κοινού από τους θεσμούς και να υποβάλουμε έκθεση στο Eurogroup πιθανώς σε δύο μήνες», ανέφερε ο κ. Ρέγκλινγκ.

Εντούτοις, υπάρχουν δύο κρίσιμες παράμετροι: (α) το DSA θα είναι βελτιωμένο και στο βασικό σενάριο ή μόνο στο αισιόδοξο σενάριο, όπως έγινε στην προηγούμενη έκθεση τον Νοέμβριο, και (β) ποια θα είναι η έκταση της βελτίωσης αυτής; Τα στελέχη του ΟΔΔΗΧ και του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (ΣΟΕ) θα προσπαθήσουν να επηρεάσουν θετικά τους τεχνοκράτες των θεσμών και για τις δύο παραμέτρους στις συναντήσεις που θα έχουν από αύριο στο πλαίσιο της 5ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης.

Απαντώντας σε ερώτηση για τα πρωτογενή πλεονάσματα και το τετ-α-τετ που είχε με τον κ. Σταϊκούρα, ο νέος Επίτροπος Οικονομικών έδειξε ότι (για άλλη μια φορά) οι Ευρωπαίοι δεν βιάζονται να καταλήξουν σε αποφάσεις, ενώ ιδιαιτέρως επιφυλακτική είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, η στάση που τηρεί το Βερολίνο. «Είχα μια πολύ καλή συνάντηση με τον Χρήστο Σταϊκούρα. Είναι ένας συνεχιζόμενος διάλογος, που θα συνεχιστεί από την πλευρά μου στις αρχές Φεβρουαρίου με επίσκεψη στην Αθήνα. Νομίζω ότι τους τελευταίους μήνες η Ελλάδα πήρε πολύ ενδιαφέρουσες αποφάσεις, αλλά η συζήτηση για το μέλλον είναι ανοιχτή και νομίζω ότι βρίσκεται στην αρχή», δήλωσε ο κ. Τζεντιλόνι, που ανακοίνωσε ότι στις αρχές Φεβρουαρίου θα επισκεφθεί την Αθήνα για πρώτη φορά από την ανάληψη των καθηκόντων του τον περασμένο Δεκέμβριο.

Το πολλαπλό όφελος από το swap της ΕΤΕ

Την ώρα που ο κ. Σταϊκούρας ανέπτυσσε στον κ. Ρέγκλινγκ και στον κ. Τζεντιλόνι τις ελληνικές θέσεις, ο ΟΔΔΗΧ προχωρούσε σε άλλη μία επιτυχημένη κίνηση διαχείρισης χρέους η οποία είναι αμοιβαία επωφελής για το Ελληνικό Δημόσιο και για την Εθνική Τράπεζα, που εμπλεκόταν στη συναλλαγή. Η κίνηση αυτή αφορούσε την ανταλλαγή ομολόγων ύψους 3,3 δισ. ευρώ που κατείχε η ΕΤΕ και έληγαν το 2023, το 2025 και το 2026 με νέα 30ετή ομόλογα και κόστος δανεισμού 2,53%.

Τα ομόλογα που βρίσκονταν στο χαρτοφυλάκιο της Εθνικής και ανταλλάχθηκαν χθες με νέους, μακροπρόθεσμους κρατικούς τίτλους είχαν δοθεί στην Τράπεζα τον Φεβρουάριο του 2019 ως ανταλλάγματα για την ακύρωση του περιβόητου swap της Goldman Sachs «Titlos», το οποίο είχε εκδοθεί επί κυβέρνησης Σημίτη το 2001 και είχε πουληθεί στην ΕΤΕ επτά χρόνια αργότερα. Η ακύρωση του «Titlos» πριν από σχεδόν ένα χρόνο είχε επικροτηθεί από τις αγορές, οδηγώντας σε μείωση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων.

Το θετικό αυτό προηγούμενο εκτιμάται ότι θα επαναληφθεί και τώρα, καθώς τα οφέλη της χθεσινής ανταλλαγής είναι σημαντικά: το Δημόσιο εξέδωσε 30ετές ομόλογο με απόδοση μόλις 2,53%, με την ανταλλαγή μείωσε τις ακαθάριστες δανειακές του ανάγκες στη 10ετία, πέτυχε μείωση του χρέους κατά περίπου 1 ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ έως το 2050 και εξασφάλισε όφελος από την κερδοφορία της Εθνικής Τράπεζας, η οποία αποκόμισε λογιστικά κέρδη 500 εκατ. ευρώ από τη συναλλαγή.