Οικονομία

Η οικονομία της Ευρώπης αντιμέτωπη με τριπλό σοκ

Εκτός από την ενεργειακή κρίση, η Ευρώπη απειλείται από τις αυξανόμενες κινεζικές εισαγωγές, αλλά και την πιθανότητα δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ, αναφέρει ο Economist

newsroom

3 Απριλίου 2024 - 19:35

Σε κατάσταση κρίσης από το ενεργειακό σοκ που ακολούθησε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, η οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναπτύχθηκε μόνο κατά 4% αυτή τη δεκαετία, σε σύγκριση με 8% στις ΗΠΑ. Παράλληλα από τα τέλη του 2022, ούτε αυτή, ούτε η Βρετανία έχουν ικαταγράψει ανάπτυξη. Αν αυτό δεν ήταν αρκετά αρνητικό, αντιμετωπίζει ένα κύμα φθηνών εισαγωγών από την Κίνα, οι οποίες, ενώ ωφελούν τους καταναλωτές, θα μπορούσαν να βλάψουν την παραγωγή και να αυξήσουν τις κοινωνικές και βιομηχανικές διαμάχες. Για να τριτώσει το κακό, μέσα σε ένα χρόνο ο Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο, επιβάλλοντας τεράστιους δασμούς στις εξαγωγές της Ευρώπης.

Η συγκυρία όλων των παραπάνω δεν είναι καθόλου καλή για την Ευρώπη. Η ήπειρος χρειάζεται ισχυρή ανάπτυξη για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση περισσότερων αμυντικών δαπανών, ειδικά από τη στιγμή που η αμερικανική υποστήριξη προς την Ουκρανία έχει στερέψει και να επιτύχει τους στόχους της για την πράσινη ενέργεια.

Αν και οι κραδασμοί που αντιμετωπίζει η Ευρώπη προέρχονται από το εξωτερικό, τα λάθη από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ίδιας της Ευρώπης θα μπορούσαν να επιδεινώσουν σημαντικά τη ζημιά.

Τα καλά νέα είναι ότι το ενεργειακό σοκ έχει ξεπεραστεί και οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν υποχωρήσει από το ανώτατο σημείο τους. Δυστυχώς όμως, τα άλλα δύο προβλήματα μόλις ξεκινούν: αντιμέτωπη με μια αποπληθωριστική επιβράδυνση, η κυβέρνηση της Κίνας βασίζεται σε ξένους καταναλωτές για να στηρίξει την ανάπτυξη. Οσον αφορά τις ΗΠΑ, ο Τραμπ απειλεί με ποσοστό 10% σε δασμούς που θα αφορούν όλες τις εισαγωγές.

Τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη

Με βάση τα παραπάνω η Ευρώπη φαίνεται να βρίσκεται σε ένα μονοπάτι γεμάτο παγίδες, σύμφωνα με τον Economist.

Αυτό που θα μπορούσε να κάνει είναι να μην διατηρήσει την οικονομική της πολιτική πολύ αυστηρή, ένα λάθος που έχει κάνει στο παρελθόν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τα τελευταία χρόνια η τράπεζα δικαίως καταπολέμησε τον πληθωρισμό με αυξήσεις επιτοκίων. Αλλά σε αντίθεση με την Αμερική που κάνει δίνει επιδοτήσεις, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν καλύτερη ισορροπία στους προϋπολογισμούς τους, γεγονός που θα «δροσίσει» την οικονομία, ενώ τα φθηνά κινεζικά αγαθά θα μειώσουν άμεσα τον πληθωρισμό. Αυτό δίνει περιθώριο στις κεντρικές τράπεζες της Ευρώπης να μειώσουν τα επιτόκια για να στηρίξουν την ανάπτυξη. Θα είναι ευκολότερο να αντιμετωπιστεί η αναστάτωση από το εξωτερικό εάν οι κεντρικές τράπεζες κρατήσουν την οικονομία μακριά από μια ύφεση.

Μια άλλη παγίδα θα ήταν η Ευρώπη να αντιγράψει τον προστατευτισμό της Αμερικής και της Κίνας παρέχοντας τεράστιες επιδοτήσεις σε ευνοημένες βιομηχανίες. Τα πρόσφατα οικονομικά δεινά της Κίνας καταδεικνύουν τα ελαττώματα, όχι τις αρετές, του υπερβολικού κυβερνητικού σχεδιασμού. Η βιομηχανική πολιτική της Αμερικής δεν έχει εντυπωσιάσει τους ψηφοφόρους με τον τρόπο που ήλπιζε ο Πρόεδρος Μπάιντεν, και οι δασμοί έχουν κοστίσει περισσότερες θέσεις εργασίας από όσες παρήγαγαν.

Αντιθέτως, το εμπόριο κάνει τις οικονομίες πλουσιότερες ακόμη και όταν οι εμπορικοί τους εταίροι είναι προστατευτικοί. Μια κατασκευαστική έκρηξη στην Αμερική είναι μια ευκαιρία για τους Ευρωπαίους παραγωγούς να προμηθεύουν ανταλλακτικά. Οι φθηνές εισαγωγές από την Κίνα θα διευκολύνουν τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια και θα προσφέρουν ανακούφιση στους καταναλωτές που υπέφεραν κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης. Τα επιλεκτικά και αναλογικά αντίποινα κατά του προστατευτισμού μπορεί να δικαιολογηθούν σε μια προσπάθεια να αποθαρρυνθούν οι ΗΠΑ και η Κίνα από το να διαταράξουν περαιτέρω τις παγκόσμιες εμπορικές ροές. Ωστόσο αυτή η στρατηγική θα είχε κόστος για την οικονομία της Ευρώπης, ενώ θα έβλαπτε τους επιδιωκόμενους στόχους της.

Αυτό που θα μπορούσε να κάνει η ήπειρος, είναι να χαράξει τη δική της οικονομική πολιτική, με βάση τις ανάγκες της. Καθώς η Αμερική διοχετεύει τη βιομηχανία με δημόσιο χρήμα, η Ευρώπη θα πρέπει να δαπανήσει για υποδομές, εκπαίδευση και έρευνα και ανάπτυξη. Αντί να μιμείται τον παρεμβατισμό της Κίνας, η Ευρώπη θα πρέπει να μην αφήσει να περάσουν απαρατήρητα τα οφέλη που αποκομίζουν οι κινεζικές εταιρείες από μια τεράστια εγχώρια αγορά. Η ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής αγοράς υπηρεσιών, όπου το εμπόριο παραμένει δύσκολο, θα βοηθούσε τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν, να ανταμείψει την καινοτομία και να αντικαταστήσει ορισμένες χαμένες θέσεις εργασίας από τη μεταποίηση. Η ΕΕ θα πρέπει να μεταρρυθμίσει την επαχθή και κατακερματισμένη νομοθεσία της, η οποία εμποδίζει επίσης τις βιομηχανίες παροχής υπηρεσιών. Η ενοποίηση των κεφαλαιαγορών —συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο Λονδίνο— θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα. Οι ευρωπαίοι διπλωμάτες θα πρέπει να υπογράφουν εμπορικές συμφωνίες οπουδήποτε ακόμη προσφέρονται. Τέλος, η σύνδεση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας θα έκανε την οικονομία πιο ανθεκτική σε ενεργειακά σοκ και θα εξομαλύνει την πράσινη μετάβαση.