Οδηγίες για την εφαρμογή του νέου συστήματος εισφορών για τους μη μισθωτούς εξέδωσε ο ΕΦΚΑ, όπου σύμφωνα με την εγκύκλιο, αντικαθίστανται οι διατάξεις με τις οποίες ως βάση υπολογισμού εισφορών είχε καθοριστεί το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα από την άσκηση ασφαλιστέας δραστηριότητας και εισάγεται σύστημα ασφαλιστικών κατηγοριών με δυνατότητα ελεύθερης επιλογής από τους ασφαλισμένους.
Για τις γενικές αρχές που διέπουν το νέο εισφοροδοτικό σύστημα, το πεδίο εφαρμογής και το ύψος των εισφορών παρέχονται οι πιο κάτω διευκρινίσεις – οδηγίες:
1. Γενικές Αρχές
Με το νέο εισφοροδοτικό σύστημα:
– Θεσπίζονται έξι ασφαλιστικές κατηγορίες για Ελεύθερους Επαγγελματίες και Αυτοαπασχολούμενους και μία η οποία θεωρείται Ειδική ασφαλιστική κατηγορία που απευθύνεται σε νέους ασφαλισμένους κατά τα πρώτα πέντε έτη ασφάλισης και έξι ασφαλιστικές κατηγορίες για ασφαλισμένους του π.ΟΓΑ.
Κατώτατη, εκ των έξι ασφαλιστικών κατηγοριών λογίζεται η πρώτη και ανώτατη η έκτη.
– Το ποσό εισφοράς κλάδου υγείας, μετά την 2η ασφαλιστική κατηγορία, παραμένει σταθερό.
– Η κατάταξη σε μια εκ των ασφαλιστικών κατηγοριών είναι υποχρεωτική.
– Η επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας είναι ελεύθερη και δηλώνεται με την υποβολή ηλεκτρονικής αίτησης. Η κατάταξη στον Κλάδο Υγείας ακολουθεί υποχρεωτικά την κατηγορία του Κλάδου Σύνταξης.
– Κατά την πρώτη εφαρμογή, σε περίπτωση μη επιλογής κατηγορίας, ο ασφαλισμένος κατατάσσεται υποχρεωτικά στην πρώτη (1η) ασφαλιστική κατηγορία.
– Παρέχεται η δυνατότητα αλλαγής ασφαλιστικής κατηγορίας (ανώτερης ή κατώτερης) ανά έτος. Η σχετική αίτηση υποβάλλεται κατά τη διάρκεια του έτους και ενεργοποιείται από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους. Σε περίπτωση μη υποβολής αίτησης αλλαγής κατηγορίας, παραμένει ενεργή η κατηγορία κατάταξης του προηγούμενου έτους.
– Στις περιπτώσεις Μη Μισθωτής δραστηριότητας με παράλληλη Μισθωτή απασχόληση, προσδιορίζεται κατώτατη, κατά περίπτωση, κατηγορία καταβολής εισφορών για το σύνολο των δραστηριοτήτων. Εφόσον το ποσό των εισφορών από την μισθωτή απασχόληση υπολείπεται του ποσού εισφοράς της κατώτατης κατηγορίας, καταβάλλεται η αντίστοιχη διαφορά.
Παρέχεται δυνατότητα επιλογής ανώτερης κατηγορίας καταβάλλοντας την αντίστοιχη διαφορά κλάδου σύνταξης.
– Στις περιπτώσεις πολλαπλής μη μισθωτής δραστηριότητας (Ελ. Επαγγελματίας/Αυτοαπασχολούμενος/Αγρότης) θεσπίζεται η καταβολή μιας εισφοράς με κατάταξη σε μία εκ των έξι (6) ασφαλιστικών κατηγοριών των Ελεύθερων Επαγγελματιών και Αυτοαπασχολούμενων με ελεύθερη επιλογή.
– Οι ασφαλιστικές εισφορές από 01.01.2020 καταβάλλονται σε μηνιαία βάση, με ημερομηνία εμπρόθεσμης πληρωμής την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα.
2. Έναρξη Ισχύος
Ως ημερομηνία έναρξης καταβολής εισφορών, σύμφωνα με το νέο εισφοροδοτικό πλαίσιο, ορίζεται η 01.01.2020.
3. Πεδίο Εφαρμογής
Στο πεδίο εφαρμογής των νέων διατάξεων εμπίπτουν Ελεύθεροι Επαγγελματίες, Αυτοαπασχολούμενοι και Αγρότες, για τους οποίους προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ σύμφωνα με τις ισχύουσες καταστατικές διατάξεις, και οι οποίοι:
– κατά την 31.12.2019 είναι ενταγμένοι στο Μητρώο Εισφορών Μη Μισθωτών
– έχουν υπαχθεί ή θα υπαχθούν στην ασφάλιση μετά την 1.1.2020.
4. Νέες ασφαλιστικές εισφορές
Παρατίθενται πίνακες ασφαλιστικών εισφορών ανά κλάδο και κατηγορία.
Α. Ελεύθεροι Επαγγελματίες και Αυτοαπασχολούμενοι
EΦΚΑ: Εγκύκλιος για τις νέες εισφορές των μη μισθωτών
Με τις ασφαλιστικές εισφορές συνεισπράττονται εισφορές υπέρ του Ειδικού Λογαριασμού Ανεργίας (ΟΑΕΔ) ύψους 10€ και, για τους Υγειονομικούς, υπέρ της Στέγης Υγειονομικών ύψους 2€.
Β. Νέοι Ελεύθεροι Επαγγελματίες και Αυτοαπασχολούμενοι (έως πέντε έτη ασφάλισης)
Θεσπίζεται Ειδική ασφαλιστική κατηγορία που απευθύνεται σε νέους Ελεύθερους Επαγγελματίες και Αυτοαπασχολούμενους κατά τα πρώτα πέντε έτη ασφάλισής τους.
Το πεδίο εφαρμογής των προσώπων που δύνανται να καταταγούν στην Ειδική ασφαλιστική κατηγορία διευρύνεται και πλέον το δικαίωμα παρέχεται σε όλους τους Ελεύθερους Επαγγελματίες και Αυτοαπασχολούμενους (και όχι μόνο στους αποφοίτους σχολών ανώτατης εκπαίδευσης που είναι εγγεγραμμένοι σε επιστημονικούς συλλόγους ή επιμελητήρια που έχουν τη μορφή Ν.Π.Δ.Δ).
Με τις ασφαλιστικές εισφορές συνεισπράττονται εισφορές υπέρ του Ειδικού Λογαριασμού Ανεργίας (ΟΑΕΔ) ύψους 10€ και, για τους Υγειονομικούς, υπέρ της Στέγης Υγειονομικών ύψους 2€.
Επισημαίνονται τα εξής:
– Το δικαίωμα επιλογής της ειδικής κατηγορίας ασκείται κατά την έναρξη της ασφάλισης ή κατά τη διάρκεια, για όσο χρονικό διάστημα υπολείπεται μέχρι τη συμπλήρωση πέντε ετών.
– Το δικαίωμα ασκείται μόνο μία φορά και σε περίπτωση διακοπής της ασφάλισης δεν μπορεί να ασκηθεί εκ νέου.
– Κατά την πρώτη πενταετία, παρέχεται δυνατότητα επιλογής μίας εκ των έξι ασφαλιστικών κατηγοριών, ανά έτος, και επανόδου στην ειδική κατηγορία.
– Μετά τη συμπλήρωση της πενταετίας, και έως το τέλος του έτους, προβλέπεται μετάταξη στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία. Αν έχει επιλεγεί ανώτερη κατηγορία η κατάταξη θα παραμείνει στην επιλεγείσα κατηγορία.
– Συνταξιούχοι που έχουν υπαχθεί ή θα υπαχθούν στην ασφάλιση δεν εμπίπτουν στην εφαρμογή της εν λόγω διάταξης.
Η ασφαλιστική οφειλή που δημιουργήθηκε κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του ν. Κατρούγκαλου, περί μειωμένης καταβολής εισφορών, κατά την περίοδο 01/01/2017 έως 31/12/2019, για τους ασφαλισμένους κάτω της πενταετίας, δεν αναζητείται.
Η καταβολή εισφορών στην Ειδική κατηγορία μετά την 01.01.2020 δεν δημιουργεί ασφαλιστική οφειλή.
Γ. Ασφαλισμένοι σύμφωνα με τις διατάξεις του π. ΟΓΑ
Δ.Παράλληλη ασφάλιση
Ρυθμίζονται θέματα καταβολής ασφαλιστικών εισφορών όταν, σύμφωνα με τις υφιστάμενες καταστατικές διατάξεις, συντρέχει παράλληλη ασφάλιση.
Στις περιπτώσεις αυτές διακρίνεται η πιο κάτω κατηγοριοποίηση:
1. Μοναδική Μη μισθωτή δραστηριότητα – Μισθωτή απασχόληση
Στις περιπτώσεις Μη Μισθωτής δραστηριότητας με παράλληλη Μισθωτή απασχόληση, λαμβάνονται υπόψη τα ποσά εισφορών ανά κλάδο από τη μισθωτή απασχόληση και καταβάλλεται, εφόσον προκύπτει, η διαφορά από την κατώτατη, κατά περίπτωση, προβλεπόμενη εισφορά.
Ειδικότερα:
α) Ελεύθεροι Επαγγελματίες, Αυτοαπασχολούμενοι και Αγρότες με Μισθωτή απασχόληση.
Το ποσό εισφοράς από τη μισθωτή απασχόληση δεν μπορεί να υπολείπεται του ποσού της δεύτερης κατά περίπτωση, ασφαλιστικής κατηγορίας. Αν έχει επιλεγεί ανώτερη κατηγορία καταβάλλεται η αντίστοιχη διαφορά μόνο για τον Κλάδο Σύνταξης.
β) Ελεύθεροι Επαγγελματίες, Αυτοαπασχολούμενοι (Ειδική ασφαλιστική κατηγορία) με Μισθωτή απασχόληση.
Το ποσό εισφοράς από τη μισθωτή απασχόληση δεν μπορεί να υπολείπεται του ποσού της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας. Αν έχει επιλεγεί ανώτερη της ειδικής κατηγορίας εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα στην περίπτωση α).
2. Πολλαπλή Μη Μισθωτή δραστηριότητα – Μισθωτή απασχόληση
Στις περιπτώσεις πολλαπλής Μη Μισθωτής δραστηριότητας με παράλληλη Μισθωτή απασχόληση, λαμβάνονται υπόψη τα ποσά εισφορών ανά κλάδο από τη μισθωτή απασχόληση και καταβάλλεται, εφόσον προκύπτει, η διαφορά από τη δεύτερη ασφαλιστική κατηγορία Ελευθέρων Επαγγελματιών και Αυτοαπασχολούμενων.
Αν έχει επιλεγεί ανώτερη της δεύτερης (2ης) κατηγορία, καταβάλλεται η αντίστοιχη διαφορά μόνο για τον Κλάδο Σύνταξης.
3. Πολλαπλή Μη Μισθωτή δραστηριότητα
Στις περιπτώσεις πολλαπλής μη μισθωτής δραστηριότητας, καταβάλλεται μια ασφαλιστική εισφορά εκ των έξι ασφαλιστικών κατηγοριών των Ελεύθερων Επαγγελματιών και Αυτοαπασχολούμενων, χωρίς δυνατότητα επιλογής της Ειδικής ασφαλιστικής κατηγορίας.
Εξαιρούνται αγρότες που ασκούν πολλαπλές μη μισθωτές δραστηριότητες για τις οποίες προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον π. ΟΓΑ, σύμφωνα με τις διατάξεις περί υπαγωγής στην ασφάλιση σε περιοχές με πληθυσμιακά και εισοδηματικά κριτήρια, και οι οποίοι επιλέγουν από τις ασφαλιστικές κατηγορίες αγροτών.
4. Συνεισπραττόμενες εισφορές
– Στις περιπτώσεις Ελεύθερων Επαγγελματιών – Αυτοαπασχολούμενων με παράλληλη μισθωτή απασχόληση καταβάλλεται, όπου απαιτείται, μία εισφορά υπέρ του κλάδου ανεργίας και υπέρ της Στέγης Υγειονομικών, από τη μισθωτή απασχόληση. Εάν δεν προβλέπεται η καταβολή τους από την μισθωτή απασχόληση, συνεισπράττονται με τις εισφορές της μη μισθωτής ασφάλισης.
– Στις περιπτώσεις ασφαλισμένων του π. ΟΓΑ με παράλληλη μισθωτή απασχόληση, καταβάλλεται, όπου απαιτείται, εισφορά υπέρ του κλάδου ανεργίας, από τη μισθωτή απασχόληση. Εάν δεν προβλέπεται η καταβολή από την μισθωτή απασχόληση συνεισπράττεται εισφορά υπέρ του Λογαριασμού Αγροτικής Εστίας (ΛΑΕ) από την μη μισθωτή ασφάλιση.
Ε. Γραμμάτια προείσπραξης Δικηγόρων
Η διάταξη της παρ. 11α του άρθρου 39 του Ν.4387/2016, περί συμψηφισμού ασφαλιστικών εισφορών με ποσά που καταβάλλονται μέσω γραμματίων προείσπραξης ανά δικηγορική πράξη ή παράσταση, παραμένει σε ισχύ.
ΣΤ. Μείωση εισφορών λόγω μητρότητας
Σε ασφαλισμένες – μητέρες που καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές σύμφωνα με τα ανωτέρω, έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 141 του Ν.3655/2008, περί μείωσης κατά 50% των ασφαλιστικών εισφορών του Κλάδου Σύνταξης, για τους πρώτους 12 μήνες μετά τον τοκετό.
Ζ. Εισφορές αμειβομένων με Δελτία Παροχής Υπηρεσιών (Δ.Π.Υ)
Η διάταξη της παρ.9 του άρθρου 39 του Ν.4387/2016, περί εισφοροδότησης αμειβομένων με Δ.Π.Υ για τους οποίους προκύπτει ότι το εισόδημά τους προέρχεται από την απασχόλησή τους σε έως δύο φυσικά ή νομικά πρόσωπα, παραμένει σε ισχύ.
Η. Μείωση εισφορών λόγω πολυετούς ασφάλισης
Από 01.01.2020 καταργείται η διάταξη της παρ. 13 του άρθρου 39 του Ν.4387/2016 σχετικά με την δυνατότητα καταβολής μειωμένων εισφορών κλάδου σύνταξης κατά 50%, ασφαλισμένων που είχαν συμπληρώσει σαράντα (40) έτη ασφάλισης.
5. Κοινοποίηση ασφαλιστικών εισφορών
Το ειδοποιητήριο πληρωμής ασφαλιστικών εισφορών θα αναρτηθεί στον Ατομικό λογαριασμό του ασφαλισμένου, στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες ΕΦΚΑ (www.efka.gov.gr), κατά τα γνωστά. Το ειδοποιητήριο θα περιλαμβάνει στοιχεία του ασφαλισμένου, την επιλεγείσα κατηγορία, στοιχεία πληρωμών – υποχρεώσεων, το πληρωτέο ποσό και τον κωδικό πληρωμής μηνιαίας εισφοράς.
6. Επιβαρύνσεις
Εισφορές που καταβάλλονται μετά τη λήξη της ημερομηνίας εμπρόθεσμης καταβολής τους, επιβαρύνονται με ετήσιο επιτόκιο που ισούται με το επιτόκιο αναχρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, συν ένα περιθώριο 800 μονάδων βάσης, υπολογισμένο σε ετήσια βάση (άρθρο 2, παρ.4 του ν.4158/2013).
7. Αναπροσαρμογή ποσών ασφαλιστικών κατηγοριών
Προβλέπεται μεταβατική αναπροσαρμογή στα ποσά εισφορών κλάδου σύνταξης και υγείας.
1. Για τα έτη 2021, 2022 η αναπροσαρμογή αφορά μόνο τις εισφορές των ασφαλισμένων π. ΟΓΑ, οι οποίες διαμορφώνονται κατά έτος ως εξής:
2. Από 01.01.2023 έως 31.12.2024, οι εισφορές των μη μισθωτών ασφαλισμένων προσαυξάνονται κατά έτος, κατά το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους, με διαπιστωτική πράξη του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Σε περίπτωση αρνητικής τιμής παραμένουν στα επίπεδα του προηγούμενου έτους.
Από 01.01.2025 και εφεξής προσαυξάνονται κατά έτος, κατά τον δείκτη μεταβολής μισθών σύμφωνα με τα προβλεπόμενα της παρ. 4 του άρθρου 8 του Ν.4387/2016 όπως ισχύει.