Πολλά περισσότερα από το 1,4 δισ. ευρώ που κανονικά της αναλογεί επιζητά η Ελλάδα από το νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης SURE της Κομισιόν για την απασχόληση. Το παζάρι στο Eurogroup ξεκίνησε και στο οικονομικό επιτελείο υπολογίζουν ότι το τελικό ποσό θα ξεπεράσει τελικά όχι μόνο το 1,5 δισ., αλλά ενδεχομένως και τα 2,5 δισ. ευρώ. Δηλαδή μπορεί η χώρα να αντλήσει και διπλάσια κονδύλια από όσα δικαιούται.
Για όσους θα χάνουν εισοδήματα και δουλειές, θα προβλέπεται ένα ατομικό «πορτοφόλι» έως περίπου 600 ευρώ τον μήνα (ίσως λιγότερα ή και παραπάνω όμως), με τα οποία το κράτος θα συμπληρώνει τον μισθό που του δίνει η επιχείρηση, ή θα βοηθά να τον προσλάβει ένας νέος εργοδότης.
Το σχέδιο μορφοποιείται αυτές τις ώρες και οι οριστικές αποφάσεις αναμένονται μέσα στην εβδομάδα. Από τα κονδύλια αυτά, η κυβέρνηση θέλει να ρίξει χρήμα για να βρουν δουλειές ή να καλύψουν μέρος του μισθού που θα χάσουν τουλάχιστον μισό εκατομμύριο εργαζόμενοι που θα εργάζονται εκ περιτροπής ή θα μπαινοβγαίνουν σε αναστολές, ακόμα όμως και για νέα 800άρια ως ειδική αποζημίωση σε εργαζομένους επιχειρήσεων που δεν θα επαναλειτουργήσουν (π.χ. ξενοδοχεία που δεν θα ξεκινήσουν από 1ης Ιουνίου).
Θα καλύψει έτσι περίπου 300.000 εποχικά εργαζόμενους που δεν θα βρίσκουν δουλειά σε τουρισμό και εστίαση, καθώς και τουλάχιστον άλλους 200.000 των οποίων εργοδότες και επιχειρήσεις θα υπολειτουργούν.
Ποιος πληρώνει
Σύμφωνα με πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος», τα νέα προγράμματα επιδότησης με τα δάνεια SURE θα καλύπτουν όλες τις μορφές απασχόλησης, χωρίς να αποκλείεται ούτε και ο δημόσιος τομέας. Θα νομοθετηθούν τις επόμενες ημέρες για να αρχίσουν να τρέχουν από την 1η Ιουνίου που θα τελειώσει η περίοδος των αναστολών βάσει ΚΑΔ, αφού τα παζάρια στην Ευρώπη για τα ευρωπαϊκά κονδύλια θα συνεχίζονται και δεν προβλέπεται να φτάσει χρήμα στη χώρα πριν από τις 15 Ιουλίου.
Αν και πρόκειται για σχεδόν άτοκα δάνεια, από το πρόγραμμα SURE των 100 δισ. από την Κομισιόν πιθανώς να μη ζητήσουν να πάρουν τελικώς μερίδιο ορισμένες χώρες: Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία και άλλα κράτη ίσως επιλέξουν να δανειστούν απευθείας από τις αγορές, απ’ όπου μπορούν να αντλήσουν χρήμα με επιτόκια «υπό το μηδέν». Ετσι, από τα 100 δισ. ευρώ θα διεκδικήσουν μεγαλύτερο ποσοστό χώρες με υψηλή ανεργία όπως η Ελλάδα (της τάξεως του 20% για φέτος).
Πώς θα χρησιμοποιηθούν τα κονδύλια αυτά για τους μισθούς; Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί προσφέρουν τη μέγιστη ελαστικότητα και συζητούν κάθε δυνατότητα, ακόμα και να εφαρμοστούν και στο Δημόσιο! «Οχι για να κοπούν μισθοί όπως κάποιοι φοβούνται, αλλά κυρίως στο ευρύτερο Δημόσιο, π.χ. για συμβάσεις που λήγουν ή αναστέλλονται και δεν παρατείνονται λόγω εκτάκτων συνθηκών», λένε αρμόδιες πηγές.
Αποκαλύπτουν δε ότι έχουν γίνει συζητήσεις με τους θεσμούς για να μπορούν να καλύψουν όχι μόνο τον επιπλέον μισθό που θα πάρει ο εργαζόμενος πέραν του μειωμένου που θα δίνει ο εργοδότης, αλλά και πώς θα καλύψει και όλες τις άλλες μορφές απασχόλησης, ή ακόμα και νέα 800ευρα (ειδική αποζημίωση) και άλλες ανάγκες ή δυνατότητες που θα προκύψουν.
«Επιταγές» εργασίας
Αν η Ελλάδα αντλήσει διπλάσια κονδύλια από το 1,4 δισ. που της αναλογεί, μαζεύεται ένα ικανό ποσό για να στηρίξει τον κόσμο της εργασίας. «Και μόνο το 1,4 δισ. ευρώ αρκεί σαν ποσό για να κάνουμε πολλά», υποστηρίζουν στο οικονομικό επιτελείο. Και εξηγούν: «Υπολογίζαμε σε 1,5 δισ. το κόστος για τα 800άρια της Ειδικής Αποζημίωσης που θα δινόταν σε 1,7 εκατομμύρια εργαζομένους, όμως τελικώς δεν τα χρειάστηκαν 1,7 εκατομμύρια, αλλά μόλις 1 εκατομμύριο εργαζόμενοι».
Με 1,5-2,5 δισ. ευρώ όμως από το πρόγραμμα SURE, το κράτος μπορεί να χρηματοδοτεί μέχρι και τα τέλη του έτους αποζημιώσεις για εποχικούς εργαζόμενους που δεν έπιασαν δουλειά στον Τουρισμό ή επιχειρήσεις και υπαλλήλους που θα μπαινοβγαίνουν σε αναστολή κ.λπ.
Και αυτό γιατί, εκτός από τα 500 εκατ. ευρώ που περίσσεψαν, οι μισοί εξ όσων έλαβαν το βοήθημα μέχρι σήμερα έχουν ήδη επιστρέψει στη δουλειά τους και ο εργοδότης πληρώνει τον μισθό τους. Συνεπώς, περιορίζεται πολύ ο αριθμός των δικαιούχων και το κράτος θα καλύπτει μέρος μόνο από τη διαφορά του μισθού και όχι όλο τον μισθό για τους περίπου 500.000-600.000 εργαζόμενους – αντί 1-1,7 εκατομμύρια της α’ φάσης.
Ποιοι και πόσα θα πάρουν
Το ύψος του κονδυλίου που θα διατεθεί στη χώρα από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SURE θα γίνει γνωστό στα μέσα ή τα τέλη Ιουνίου και θα καθορίσει ποια θα είναι τελικά η επιδότηση για τους «κομμένους» μισθούς.
Το βασικό σενάριο προβλέπει ένα ατομικό «πορτοφόλι» έως 600 ευρώ (αναλόγως και των κονδυλίων που θα εξασφαλιστούν), μέσω του οποίου το κράτος θα καλύπτει ένα ποσοστό του μισθού που θα χάνει κάθε εργαζόμενος λόγω της μείωσης των ωρών εργασίας του. Αφορά εργαζόμενους που επιστρέφουν από την αναστολή και μπαίνουν αναγκαστικά από τους εργοδότες τους σε σχήματα μειωμένου ωραρίου με τη μισή αμοιβή. Τα 600 ευρώ όμως μπορεί να χρησιμοποιηθούν και ως επιδότηση προσλήψεων από νέο εργοδότη αντί για επίδομα ανεργίας.
Σύμφωνα με την πρόσφατη ΚΥΑ, οι εργαζόμενοι που επιστρέφουν πίσω στο πόστο τους εφόσον η επιχείρηση επαναλειτουργεί ή πλήττεται σημαντικά, μπορούν να μπαίνουν σε εκ περιτροπής εργασία ώστε να εργάζονται κατ’ ελάχιστον 2 εβδομάδες τον μήνα, διακεκομμένα ή συνεχόμενα, με μισό μισθό. Το μέτρο μπορεί να εφαρμοστεί μέχρι και τον Σεπτέμβριο προκειμένου να αποτραπεί το κύμα των απολύσεων.
Το πρόγραμμα αναπλήρωσης θα καλύπτει σε ένα ποσοστό 40%-60% και έως ένα ποσό (300-600 ευρώ) τις μισθολογικές απώλειες των εργαζομένων. Τα μεγέθη θα προσδιοριστούν όταν «κλειδώσει» το ύψος των ευρωπαϊκών κονδυλίων που θα εκταμιευτούν.
Πρώτιστος στόχος είναι να μη φτωχοποιηθούν εργαζόμενοι που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό των 650 ευρώ. Γι’ αυτό θα μπει κόφτης στην επιδότηση για υψηλότερους μισθούς. Ετσι, η προσαύξηση του κομμένου μισθού θα είναι επαρκής για τους πλέον χαμηλόμισθους ή εργαζόμενους με μεσαία εισοδήματα που δεν θα εργάζονται επί μισό μήνα, αλλά ελάχιστη για τους υψηλόμισθους.
Για παράδειγμα:
■ Μισθωτός με 1.000 ευρώ μηνιαίως, λόγω μείωσης ωραρίου θα υποστεί μείωση στον μισθό του 500 ευρώ. Αν το κράτος συμπληρώσει τα 500 ευρώ (50% της απώλειας), δεν θα έχει δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις.
■ Αντίθετα, αν κάποιος παίρνει μισθό 5.000 ευρώ ο οποίος μειώνεται στα 2.500 ευρώ και πάρει από το κράτος 500 ευρώ, θα έχει απώλεια 2.000 ευρώ μηνιαίως.
Σύμφωνα με πληροφορίες, θα ληφθεί υπόψη το μοντέλο της Ιταλίας, η οποία όμως θέτει ψηλά τον πήχη της επιδότησης. Εκεί επιδοτείται έως 80% της απώλειας του μισθού ως εξής:
■ Οσοι παίρνουν μισθό έως 2.159 ευρώ, ο οποίος μειώνεται κατά 50%, λαμβάνουν συμπλήρωμα από το κράτος έως 998 ευρώ.
■ Οσοι παίρνουν μισθό πάνω από 2.159 ευρώ, λαμβάνουν συμπλήρωμα από το κράτος έως 1.199 ευρώ, που είναι και ο κόφτης. Δηλαδή ακόμα και για μισθό π.χ. 5.000 ευρώ, η συνεισφορά του κράτους παραμένει 1.199 ευρώ.
Στη Γαλλία η κρατική επιδότηση ανέρχεται στο 70% του κομμένου μεικτού μισθού (ή 84% του καθαρού), ενώ στη Γερμανία το μοντέλο Kurzarbeit (μερική απασχόληση ή βραχεία εργασία) προβλέπει την επιδότηση έως 60% του απολεσθέντος καθαρού μισθού του μερικώς απασχολούμενου και αυξάνεται αν ο εργαζόμενος έχει παιδιά.
Μειωμένο ωράριο
Το εργαλείο του νέου τρόπου οργάνωσης της εργασίας (μειωμένο ωράριο) θα λειτουργήσει συνδυαστικά με την παράταση των αναστολών προκειμένου να διατηρηθούν σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία στο ακέραιο οι θέσεις εργασίας.
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, ο εργοδότης της κλειστής επιχείρησης με κρατική εντολή που επαναλειτουργεί διατηρεί το δικαίωμα να ανακαλέσει οριστικά τουλάχιστον το 40% των αναστολών των συμβάσεων εργασίας του προσωπικού του και να το βάλει στο νέο σχήμα προσωπικού ασφαλούς λειτουργίας (μειωμένο ωράριο). Υποχρεούται να διατηρήσει όμως για χρονικό διάστημα ίσο με εκείνο της αναστολής (δηλαδή για 45 ημέρες μετά τη λήξη του χρόνου της αναστολής) τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας, που σημαίνει τους ίδιους εργαζόμενους και με τους ίδιους όρους εργασίας κατά την 21/3/2020.
Σύμφωνα με τον εργατολόγο Γιάννη Καρούζο, «η πρόσφατη ΚΥΑ επισημαίνει ότι στο νέο σχήμα προσωπικού ασφαλούς λειτουργίας εντάσσεται τουλάχιστον το 50% του προσωπικού της επιχείρησης. Αυτό σημαίνει πως δεν επιτρέπεται να ενταχθεί μικρότερο ποσοστό, αλλά επιτρέπεται να ενταχθεί υψηλότερο, δηλαδή το 60%, το 70% ή και το 100% του προσωπικού της επιχείρησης. Δηλαδή ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να ανακαλεί λίγες ημέρες πριν από τη λήξη της αναστολής ή της παράτασής της οριστικά τον εργαζόμενο και να έχει έτσι το δικαίωμα να τον θέτει σε προσωπικό ασφαλούς λειτουργίας (μειωμένο ωράριο), μειώνοντας τις αποδοχές του».
Ανάγκες στήριξης
Αν και προς το παρόν δεν έχουν εικόνα κατάρρευσης, στην κυβέρνηση επικρατεί πολύ μεγάλος προβληματισμός για τις ανάγκες στήριξης που θα προκύψουν στο επόμενο δίμηνο.
Και συγκεκριμένα:
– Πόσες και ποιες επιχειρήσεις θα ανοίξουν ή θα παραμείνουν κλειστές (π.χ. εστιατόρια ή τουριστικά καταλύματα) πέραν όσων δεν αντέξουν και μπουν ξανά σε αναστολή ή κλείσουν;
– Για τον Τουρισμό, την Εστίαση και τους εποχικά εργαζόμενους. Στο νέο πακέτο θα μπουν και αυτοί που θα είχαν προσληφθεί από τον Μάιο αν οι επιχειρήσεις λειτουργούσαν. Καθώς τώρα κόβονται τα εποχικά επιδόματα με τα οποία ζούσαν από πέρυσι, η κυβέρνηση κρατούσε «καύσιμα» από τον Μάρτιο για να ενισχύσει αυτό τον κόσμο.
– Μεμονωμένες επιχειρήσεις, κυρίως από τον κλάδο των αερομεταφορών, όπως ενδεχομένως το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», τα περιφερειακά αεροδρόμια, αυτά της Fraport, η Aegean, η Goldair Handling και αρκετές άλλες από την αλυσίδα.
Απέναντι σε όλα αυτά, όπως λένε στο υπουργείο Οικονομικών, «αισθανόμαστε ταμειακά καλύτερα, αντέξαμε. Δεν είχαμε εκπλήξεις, π.χ., να χρειαστούμε να δώσουμε 500 εκατ. ευρώ για τη διάσωση κάποιας μεγάλης επιχείρησης. Προχωράμε».
Το καλοκαίρι οι αποφάσεις για πληρωμές σε δόσεις
Σε τουλάχιστον 48 μηνιαίες δόσεις, και όχι σε μόλις 4 που προβλέπεται ή έως 24 που παγίως ισχύει, θα πληρώσουν από το φθινόπωρο οι φορολογούμενοι και οι επιχειρήσεις τις συσσωρευμένες λόγω παρατάσεων υποχρεώσεις πληρωμών προς το Δημόσιο. Δεν αποκλείεται όμως και ακόμα μεγαλύτερος αριθμός δόσεων, αναλόγως των συνθηκών.
Οι αποφάσεις θα ληφθούν πιθανότατα τον Αύγουστο, αφού πρώτα σταματήσουν οι συνεχείς αναβολές πληρωμών (ήδη του Μαΐου μετατέθηκαν τον Σεπτέμβριο και έπεται συνέχεια). Στο… ζύγι μπαίνουν και οι πληρωμές τρεχουσών οφειλών από τα εκκαθαριστικά φόρου εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ στο β’ εξάμηνο της χρονιάς. Ηδη σχεδιάζεται να απλωθούν έως τον Φεβρουάριο, σε έως 6 ή και 8 μηνιαίες δόσεις, αναλόγως αν ξεκινήσουν οι πληρωμές από Ιούλιο – και εφόσον δεν αναβληθούν και αυτές για Σεπτέμβριο.
Στο οικονομικό επιτελείο αναγνωρίζουν ότι είναι αδύνατον να πληρωθούν οι εξ αναβολής υποχρεώσεις φόρων και εισφορών σε 4 δόσεις. Οι 24 δόσεις είναι μεν διαθέσιμες για όποιον τις ζητήσει, αλλά με διάταξη εξετάζεται οι οφειλές της καραντίνας να αναχθούν σε οφειλές «από έκτακτη αιτία» (κορωνοϊός) και να πληρωθούν σε 48. Η άσκηση όμως γίνεται δυσκολότερη αν, π.χ., διαφανεί ότι το 2021 η οικονομία θα παραμείνει σε ύφεση και δεν θα γυρίσει σε ανάπτυξη. Χάριν της ανάκαμψης, δεν αποκλείεται νέα έκτακτη ρύθμιση με πάνω από 48 δόσεις για τα χρέη της πανδημίας.