Ο ΟΟΣΑ με δύο διαφορετικές εκθέσεις του επαινεί την Ελλάδα ως μία από τις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις στις μεταρρυθμίσεις τα τελευταία πέντε χρόνια στον τομέα της πρόληψης και αποκάλυψης παρεμβάσεων σε βάρος της υγιούς επιχειρηματικής δραστηριότητας από στελέχη της διοίκησης.

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, η Ελλάδα είναι από τις λιγοστές χώρες του κόσμου που έχουν κάνει τόσα πολλά βήματα σε τόσο λίγο χρόνο σε σχέση με τα μέτρα αποτροπής, ελέγχου και αποκάλυψης κρατικών λειτουργών οι οποίοι θέτουν εμπόδια ή παραβιάζουν τους κανόνες υγιούς ανταγωνισμού και λειτουργίας των επιχειρήσεων. Τα φαινόμενα χρηματισμού που έρχονται στο φως, όμως, αποκαλύπτουν ότι το πρόβλημα έχει βαθιές ρίζες και δεν αρκεί το άλμα νομοθέτησης μέτρων που έχει συντελεστεί, ιδίως μετά το 2018.

Ελεγχοι και διαφάνεια

Στην τελευταία έκθεσή του για το Ρυθμιστικό Πλαίσιο της αγοράς (10 Ιουλίου)  ο ΟΟΣΑ κατατάσσει την Ελλάδα στις λίγες χώρες που διασφαλίζουν τη διαφάνεια και τη λογοδοσία κρατικών λειτουργών για τις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις τους με τις επιχειρήσεις, κυρίως σε θέματα αδειοδοτήσεων και παρέμβασης στην αγορά.

Και λίγες μέρες νωρίτερα (24 Ιουνίου), έκθεση της Ομάδας Εργασίας του ΟΟΣΑ κατά της Δωροδοκίας διαπιστώνει ότι η Ελλάδα υλοποίησε «σε χρόνο ρεκόρ» 38 από τις συνολικά 49 συστάσεις και επαινεί τη χώρα για τη σημαντική πρόοδο στη λήψη μέτρων για την πρόληψη και την καταπολέμηση της δωροδοκίας στις διεθνείς επιχειρηματικές συναλλαγές. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα σε σχέση με τα συνήθη δεδομένα του οργανισμού, καθώς περιλαμβάνει την υιοθέτηση σημαντικών νομοθετημάτων για τη συνολική αντιμετώπιση της επιχειρηματικής διαφθοράς, όπως την ενίσχυση και διεύρυνση της εξουσίας του Οικονομικού Εισαγγελέα να ερευνά και να διώκει αδικήματα διαφθοράς ή την περαιτέρω διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής του νόμου για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers protection) κ.ά.

Υψηλή επίδοση στη διαχείριση και τον έλεγχο του κινδύνου διαφθοράς κρατικών λειτουργών εμφανίζει η Ελλάδα και σε άλλη πρόσφατη έρευνα του οργανισμού (26 Μαρτίου 2024). Σύμφωνα με τα πρότυπα του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα διαθέτει ένα ολοκληρωμένο κανονιστικό πλαίσιο που πληροί το 88% των κριτηρίων σχετικά με τους κανονισμούς – την ξεπερνούν μόνο η Λιθουανία, η Σλοβενία και η Ισπανία. Στην πρακτική εφαρμογή όμως ικανοποιεί μόλις το 37% των κριτηρίων! Παρ’ όλα αυτά, ξεπερνά τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ (67% και 33% αντίστοιχα).

Το νομικό πλαίσιο αφορά στον έλεγχο σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, ενώ δίνονται στη δημοσιότητα τα στοιχεία που αφορούν κάθε είδους κρατικούς αξιωματούχους, δημοσίους υπαλλήλους ή άλλα διορισμένα στελέχη σε θέσεις ευθύνης και εξουσίας.

Ο ΟΟΣΑ διαπιστώνει ότι αν και οι κανονισμοί της Ελλάδας διασφαλίζουν την ανεξαρτησία των ελέγχων, λείπει από τις Μονάδες Εσωτερικού Ελέγχου η μεθοδολογία. Λίγοι φορείς έχουν υιοθετήσει εγχειρίδια διαδικασίας ελέγχου και εκδίδουν ετήσιες εκθέσεις. «Καθώς το σύστημα της Ελλάδας ωριμάζει, αυτά τα κριτήρια μπορεί να εκπληρώνονται», εκτιμά ο ΟΟΣΑ.

Συμφέροντα, εύνοιες και εμπόδια

Στόχος των ερευνών και συστάσεων του ΟΟΣΑ είναι η διαμόρφωση όρων υγιούς ανταγωνισμού στα κράτη-μέλη του διεθνούς οργανισμού. Για τον σκοπό αυτό συστήνει λιγότερη κρατική παρέμβαση και περισσότερη διαφάνεια, λογοδοσία και κανόνες ηθικής τάξης για τους κρατικούς λειτουργούς που διαδραματίζουν εποπτικό ή ρυθμιστικό ρόλο στη λειτουργία των αγορών και των επιχειρήσεων.

Στην έκθεση για τους όρους ανταγωνισμού στις υπηρεσίες και το εμπόριο, από τα 38 κράτη-μέλη και 9 άλλες μεγάλες οικονομίες (όπως π.χ. Κίνα, Ινδονησία και Νότια Αφρική), ο ΟΟΣΑ ξεχωρίζει την Ελλάδα μαζί με τη Βραζιλία, την Ινδονησία και το Περού ως τις χώρες που προχώρησαν στις πιο αξιόλογες τομές και μεταρρυθμίσεις σε σύγκριση με το 2018.  

Ωστόσο, οι περισσότερες χώρες εξακολουθούν να μην υιοθετούν κανόνες που να διασφαλίζουν τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στις αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές μεταξύ δημοσίων υπαλλήλων ή κρατικών αξιωματούχων και ομάδων συμφερόντων.

Αυτή η έλλειψη ρύθμισης, όπως τονίζεται στην έκθεση, μπορεί να ευνοήσει πιέσεις ή συμφέροντα κατεστημένων επιχειρήσεων, οδηγώντας σε άνισους όρους ανταγωνισμού για τις νεότερες και μικρότερες επιχειρήσεις.
Στην περίπτωση της Ελλάδας έχουν σημειωθεί μεγάλα βήματα προόδου εν σχέσει με την προηγούμενη έκθεση του ΟΟΣΑ για το 2018. Για παράδειγμα, τηρείται μητρώο υπόχρεων κρατικών λειτουργών σε ελέγχους περιουσιακής κατάστασης ή γνωστοποίησης ασυμβίβαστων σχέσεων με φορείς και επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα για όσο υπηρετούν σε θέσεις που επηρεάζουν τη διαμόρφωση ή τήρηση των κανόνων λειτουργίας της αγοράς. Παρά την πρόοδο, όμως, και οι νέοι κανονισμοί διασφαλίζουν «ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα διαφάνειας και λογοδοσίας» απ’ ό,τι στον μέσο όρο του ΟΟΣΑ, κάτι που σημαίνει ότι είναι πολύς ακόμα ο δρόμος που πρέπει να διανύσει η χώρα.

Σε άλλες χώρες, μάλιστα, προβλέπονται επιπλέον μέτρα και ηθικοί κανόνες δεοντολογίας για περιπτώσεις που προκύπτει έμμεσο όφελος αντί άμεσος χρηματισμός που δεν ισχύουν στην Ελλάδα. Για παράδειγμα στην Ισλανδία, αν και δεν υπάρχει ειδικός νόμος, κρατικοί υπάλληλοι και αξιωματούχοι απαγορεύεται για λόγους δεοντολογίας να μεταπηδήσουν στον ιδιωτικό τομέα αμέσως μετά την αποχώρηση από τη θέση τους, αλλά δεσμεύονται να απέχουν για ικανό χρονικό διάστημα από προτάσεις και προσκλήσεις για «τακτοποίηση» σε επιχειρήσεις κλάδων τους οποίους επηρέαζαν όταν υπηρετούσαν σε δημόσιες θέσεις.

Από το 2018, μάλιστα, ο ΟΟΣΑ είχε επισημάνει αρνητικά ότι και στην Ελλάδα δεν υπάρχει νόμος που να επιβάλλει περίοδο αναγκαστικής «αποχής» για διορισμένους κρατικούς λειτουργούς, αλλά ακόμα και για μέλη της κυβέρνησης ή της Βουλής, όταν αυτοί αποχωρήσουν από τη θέση τους. Πρόκειται προφανώς για μια ευπάθεια που καλούνται να αντιμετωπίσουν η χώρα και το ελληνικό νομικό σύστημα στο προσεχές χρονικό διάστημα.

Διαβάστε ακόμη:

Επενδυτικό «κρεσέντο» σε ναυπηγήσεις πλοίων – Ποιοι Έλληνες εφοπλιστές πρωταγωνιστούν (pics)

Cenergy Holdings: Απόβαση στην Αμερική μετά τα μεγάλα deals του πρώτου εξαμήνου

Σούπερ μάρκετ: Μάχη για το συνάλλαγμα των τουριστών

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ