Από τον περασμένο Σεπτέμβριο ξεκίνησε μια βίαιη αφαίμαξη στο διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών, με την απότομη άνοδο των τιμών στα ενεργειακά προϊόντα. Αμέσως μετά την ύφεση της πανδημίας και το restart της παγκόσμιας παραγωγής παρατηρήθηκε αυξημένη ζήτηση σε φυσικό αέριο, πετρέλαιο και ηλεκτρικό ρεύμα, με αποτέλεσμα οι τιμές να ξεκινήσουν μια τρελή κούρσα και να ενεργοποιηθεί ένα ντόμινο αυξήσεων σε όλα τα αγαθά, από τις πρώτες ύλες μέχρι τα βιομηχανικά προϊόντα και τις μεταφορές.
Αυξήσεις που εντάθηκαν και ξέφυγαν πέραν κάθε λογικής με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία οδηγώντας σε ασφυξία την παγκόσμια οικονομία και κατ’ επέκταση τους καταναλωτές κυρίως στην ευρωπαϊκή ήπειρο, καθώς η εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο και το πετρέλαιό της είναι πολύ μεγάλη.
Η χώρα μας, που είναι εξαρτημένη κατά 40% από το ρωσικό φυσικό αέριο, είχε σημαντικές επιπτώσεις -όπως φυσικά και οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε.- τόσο στην τιμή του φυσικού αερίου όσο και κυρίως στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς ένα σημαντικό κομμάτι της παραγωγής γίνεται με φυσικό αέριο.
To εθνικό σχέδιο
Ο λογαριασμοί που έπαιρναν στα χέρια τους οι καταναλωτές με ενσωματωμένη τη ρήτρα αναπροσαρμογής ήταν εξωφρενικοί και σε πολλές περιπτώσεις σχεδόν αδύνατον να πληρωθούν κυρίως από τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού αλλά ακόμα και από τη λεγόμενη μεσαία τάξη.
Παρότι η κυβέρνηση από την πρώτη στιγμή της εκδήλωσης του προβλήματος πήρε απανωτές αποφάσεις για επιδοτήσεις κυρίως προς τους ευάλωτους με μικρές καταναλώσεις ρεύματος και στη συνέχεια στο φυσικό αέριο αλλά και στα καύσιμα, μοιράζοντας μέχρι στιγμής σχεδόν 4 δισ. ευρώ, εν τούτοις η στήριξη αυτή αποδείχθηκε αναποτελεσματική σε σχέση με τις υπέρογκες και συνεχείς αυξήσεις. Η τιμή του φυσικού αερίου στη χονδρική πενταπλασιάστηκε σε σχέση με έναν χρόνο πριν.
Παράλληλα η κυβέρνηση από την πρώτη στιγμή της εκδήλωσης του τεράστιου αυτού προβλήματος πιέζει μέσα από τα όργανα της Ε.Ε. για εξεύρεση μιας κοινής ευρωπαϊκής λύσης αντιμετώπισης, αλλά δυστυχώς μέχρι τώρα η Ε.Ε. δεν έχει παρουσιάσει ένα σχέδιο και αναμένουμε τη Σύνοδο Κορυφής στα τέλη του μήνα να δούμε αν τελικά θα αναληφθεί μια κοινή δράση για την ανακούφιση συνολικά των Ευρωπαίων καταναλωτών.
Ο πρωθυπουργός, όμως, έκρινε πως η Ελλάδα δεν είχε άλλα περιθώρια αναμονής και πως τα ελληνικά νοικοκυριά πρέπει να μείνουν όρθια και σ’ αυτή την κρίση και γι’ αυτό ανακοίνωσε το εθνικό σχέδιο ανάσχεσης της ενεργειακής ακρίβειας που επωμίζονται οι Ελληνες πολίτες και οι επιχειρήσεις.
Αφού διαπιστώθηκε το δημοσιονομικό περιθώριο των περίπου 3,2 δισ. ευρώ και ανεξάρτητα τι και αν θα αποφασίσει η Ε.Ε., ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα παρέμβασης στις τιμές που πληρώνει ο καταναλωτής, προσδοκώντας πως από τον Ιούλιο και μετά όλοι οι καταναλωτές, από οικιακούς μέχρι βιομηχανικούς, θα πληρώνουν έως και 85% λιγότερο από τα σημερινά τιμολόγια, καταργώντας ουσιαστικά τη ρήτρα αναπροσαρμογής.
Παράλληλα τo 90%-95% των οικιακών καταναλωτών θα πάρουν μέσα στον Ιούνιο μια επιστροφή σε χρήμα στον τραπεζικό λογαριασμό τους, από τη ρήτρα αναπροσαρμογής που πλήρωσαν στο τελευταίο εξάμηνο, που θα αντιστοιχεί στο 60% του πρόσθετου βάρους και που μεταφράζεται σε έως και 600 ευρώ ανάλογα με τι πλήρωσε ο καθένας και εφόσον το οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει τις 45.000 ευρώ.
Για δε τους λογαριασμούς Μαΐου -Ιουνίου η επιδότηση θα αφορά το 50% της ρήτρας αναπροσαρμογής και θα περιλαμβάνει τους πάντες, ανεξάρτητα από την κατανάλωσή τους. Δεν περιορίζεται δηλαδή η επιδότηση μόνο μέχρι τις 300 κιλοβατώρες.
Παραδείγματα μείωσης του κόστους ρεύματος
Οικιακά τιμολόγια
1. Σε οικιακό τιμολόγιο με κατανάλωση 300 kWh τον μήνα. Χωρίς επιδότηση θα πλήρωνε για ρεύμα 100 ευρώ και με την επιδότηση 43,5 ευρώ. Η έκπτωση υπολογίζεται σε 56,5% στη χρέωση ενέργειας.
2. Σε οικιακό τιμολόγιο με κατανάλωση 400 kWh τον μήνα. Χωρίς επιδότηση θα πλήρωνε 129,2 ευρώ και με την επιδότηση 63,6 ευρώ. Εκπτωση 51%.
3. Για κατανάλωση 600 kWh οι καταναλωτές θα πληρώνουν με την επιδότηση 108,2 ευρώ, ενώ χωρίς την επιδότηση θα πλήρωναν 193,8 ευρώ. Εκπτωση 44%.
Επιχειρήσεις
4. Μικρομεσαία επιχείρηση με παροχή ισχύος έως 35 kVA (εστιατόρια, φούρνοι, ψιλικατζίδικα, κομμωτήρια κ.λπ.) Για κατανάλωση 3.000 kWh τον μήνα πλήρωνε πριν από την κρίση 368,07 ευρώ. Χωρίς επιδότηση θα πλήρωνε τον Μάιο 995,1 ευρώ με ρήτρα αναπροσαρμογής 627 ευρώ. Με την επιδότηση 170 ευρώ/1.000 kWh για το σύνολο της κατανάλωσης θα πληρώσει 485,1 ευρώ.
5. Επιχείρηση συνδεδεμένη στη μέση τάση (σούπερ μάρκετ, μονάδες μεταποίησης). Για κατανάλωση 100.000 kWh τον μήνα πλήρωνε πριν από την κρίση 10.050 ευρώ. Χωρίς επιδότηση θα πλήρωνε τον Μάιο 29.620 ευρώ με ρήτρα αναπροσαρμογής 21.600 ευρώ. Με την επιδότηση 120 ευρώ/1.000 kWh για το σύνολο της κατανάλωσης θα πληρώσει 17.620 ευρώ.
Αγρότες
6. Αγροτική επιχείρηση συνδεδεμένη στη χαμηλή τάση. Για κατανάλωση 5.000 kWh τον μήνα πλήρωνε πριν από την κρίση 400 ευρώ. Χωρίς επιδότηση θα πλήρωνε τον Μάιο 1.401,5 ευρώ, με ρήτρα αναπροσαρμογής 1.055 ευρώ. Με την επιδότηση 120 ευρώ/1.000 kWh για το σύνολο της κατανάλωσης θα πληρώσει 801,5 ευρώ, δηλαδή θα δει μείωση 42,8%.
Επιστροφή χρημάτων
7. Λογαριασμοί εξαμήνου με ρήτρα αναπροσαρμογής 200 ευρώ τον μήνα = 1.200 ευρώ. Ο καταναλωτής έλαβε επιδότηση, π.χ., 200 ευρώ από το κράτος και έκπτωση 100 ευρώ από τον πάροχο. Αρα πλήρωσε 900 ευρώ από την τσέπη του. Το κράτος τού καλύπτει 540 ευρώ.
8. Αν είχε χρεωθεί ως ρήτρα, π.χ., 3.000 ευρώ και είχε λάβει ήδη επιδότηση και έκπτωση 1.000 ευρώ, τότε για τα 2.000 ευρώ που πλήρωσε θα λάβει 600 ευρώ και όχι 1.200 ευρώ που ήταν το ανώτατο όριο.
9. Αν στους έξι μήνες είχε μόλις 10 ευρώ επιβάρυνση, δεν θα εισπράξει τα 6 ευρώ που αντιστοιχούν στο 60%, γιατί είναι κάτω από το ελάχιστο όριο των 18 ευρώ.
11+1 ερωτήσεις για τα νέα μέτρα
1. Τι αλλάζει από την 1 Μαΐου για τους οικιακούς χρήστες στα τιμολόγια ρεύματος;
Η μεγάλη αλλαγή για το δίμηνο των επιδοτήσεων Μαΐου – Ιουνίου είναι ότι καταργούνται τα όρια κατανάλωσης και επεκτείνονται σε κύριες και μη κατοικίες. Στις κύριες κατοικίες για τις πρώτες 300 κιλοβατώρες η μέση ενίσχυση θα είναι 56,6 ευρώ ανά λογαριασμό.
2. Τι επιδότηση θα δοθεί αν ξεπεραστούν οι 300 kWh;
Επιδοτείται ολόκληρη η κατανάλωση, αλλά κατά 50% με 0,10 ευρώ ανά κιλοβατώρα, αντί 0,19 ευρώ για τις πρώτες 300 kWh. Συνολικά για κατανάλωση πάνω από 300 κιλοβατώρες τον μήνα το ύψος της επιδότησης υπολογίζεται σε 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Με το ίδιο ποσό θα χρηματοδοτηθούν και οι κύριες κατοικίες, με σκοπό να απορροφηθεί το 50% της αύξησης. Η συνολική επιδότηση του Ιουνίου θα ανακοινωθεί στα τέλη του μήνα.
3. Πότε θα επιστραφούν στους δικαιούχους τα 600 ευρώ;
Για τον Ιούνιο προσδιορίζεται ο χρόνος που θα επιστραφεί στους λογαριασμούς IBAN των νοικοκυριών το 60% της αύξησης για όλους τους λογαριασμούς ρεύματος που εκδόθηκαν από τον Δεκέμβριο του 2021 έως και τον Μάιο του 2022 και αφορούν μόνο την κύρια κατοικία. Η επιστροφή μπορεί να φτάσει έως και τα 600 ευρώ ανά ωφελούμενο.
4. Ποιους καταναλωτές καλύπτει ο μηχανισμός επιστροφής κόστους ρεύματος;
Η επιδότηση καλύπτει νοικοκυριά με δηλωμένο οικογενειακό εισόδημα έως 45.000 ευρώ. Η επιστροφή δίνεται μόνο σε όσους πλήρωσαν συνολική αύξηση ρεύματος τους έξι μήνες της κρίσης και των αυξημένων τιμολογίων άνω των 30 ευρώ και δεν μπορεί να ξεπερνάει τα 600 ευρώ ανά καταναλωτή.
5. Πώς θα λάβω την αναδρομική επιδότηση;
Προϋπόθεση για τη λήψη της ενίσχυσης είναι η εκδήλωση ενδιαφέροντος σε ηλεκτρονική πλατφόρμα που θα δημιουργηθεί από την ΑΑΔΕ σε συνεργασία με το υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής. Από εκεί θα αντλούνται τα στοιχεία της κύριας κατοικίας, όπως και ο σχετικός αριθμός του ρολογιού ρεύματος. Ο δικαιούχος θα βεβαιώνει τα στοιχεία του και θα τα επικαιροποιεί σε περίπτωση που έχει αλλάξει κύρια κατοικία. Κατόπιν τα στοιχεία των χρεώσεων ρεύματος για κάθε ρολόι θα αντλούνται από τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας.
6. Επιδοτούνται εξοχικά, μη κύριες κατοικίες;
Μάιο και Ιούνιο θα πάρουν επιδότηση όλες οι κατοικίες, ακόμα και αν δεν είναι η κύρια κατοικία. Αλλά με 0,10 ευρώ ανά κιλοβατώρα για το σύνολο της κατανάλωσης (όχι 0,19 ευρώ για τις πρώτες 300 kWh).
7. Δικαιούχοι Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου τι πληρώνουν;
Αποτελούν τη μόνη κατηγορία καταναλωτών που θα επιδοτηθούν με 21,5 λεπτά ανά κιλοβατώρα τον Μάιο, η οποία θα καλύψει το 100% των αυξήσεων στα τιμολόγια ρεύματος.
8. Τι θα συμβεί στην αγορά ενέργειας από τον Ιούλιο;
Από Ιούλιο η επιδότηση αλλάζει. Θα γίνεται εκ των προτέρων «στην πηγή», στην αγορά χονδρικής, προτού εκδοθεί λογαριασμός, με στόχο η τιμή της λιανικής να ισορροπήσει κοντά στα προ κρίσης επίπεδα (0,15-0,16 ευρώ) από 0,33 ευρώ και άνω που είναι σήμερα χωρίς τις επιδοτήσεις.
9. Τι είναι το πλαφόν, πώς και πότε θα εφαρμοστεί;
Το χονδρεμπορικό κόστος ηλεκτρισμού θα αποσυνδεθεί από την τιμή του φυσικού αερίου, που σήμερα είναι ο κύριος παράγοντας των ανατιμήσεων καθώς μεταφέρεται στα τιμολόγια λιανικής και εκτοξεύει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Ο τρόπος αυτός επανακαθορίζει τον τρόπο αποζημίωσης των ηλεκτροπαραγωγών κάθε τεχνολογίας (λιγνίτης, φυσικό αέριο, υδροηλεκτρικά), ο οποίος πλέον δεν θα διαμορφώνονται από την προσφορά της ακριβότερης μονάδας στο χρηματιστήριο ενέργειας, όπως ισχύει σήμερα, αλλά με βάση το πραγματικό κόστος. Αυτό σημαίνει ότι αν η χονδρεμπορική τιμή είναι 260 ευρώ ανά μεγαβατώρα, αλλά το μεσοσταθμικό κόστος μιας λιγνιτικής μονάδας είναι 140 ευρώ ανά μεγαβατώρα, τότε αυτή θα αποζημιωθεί για την παραγωγή της με βάση τα 140 ευρώ. Πρόκειται για το λεγόμενο πλαφόν στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, με το οποίο η κυβέρνηση επιδιώκει να εξουδετερώσει από τα τιμολόγια τη ρήτρα αναπροσαρμογής, που προκαλεί και τις μεγάλες επιβαρύνσεις.
10. Θα υπάρχουν επιδοτήσεις μετά τον Ιούλιο;
Από τον Ιούλιο του 2022 και έως τα τέλη του έτους, και πιθανώς έως και το πρώτο εξάμηνο του 2023, εισάγεται μηχανισμός απορρόφησης των επιπλέον εσόδων των παραγωγών στη χονδρική αγορά και συγχρόνως ενισχύεται ο υφιστάμενος μηχανισμός εκπτώσεων στα τιμολόγια ρεύματος οριζόντια ώστε να σταθεροποιηθεί η τιμή λιανικής. Σε μηνιαία βάση θα προσαρμόζεται το ποσοστό επιδότησης ώστε οι τιμές να παραμένουν σταθερές σε συγκεκριμένα επίπεδα μεσοσταθμικά, σημαντικά χαμηλότερες από αυτές που παρατηρήθηκαν τους προηγούμενους μήνες και ελαφρώς υψηλότερες από αυτές που ίσχυαν πριν από την κρίση. Υπολογίζεται ο μηχανισμός να απορροφήσει το 70% έως 80% της αύξησης στην τιμή της κιλοβατώρας για τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τους αγρότες.
11. Πώς θα επιδοτηθούν οι μικρές επιχειρήσεις (φούρνοι, κομμωτήρια, γραφεία κ.ά.);
Σε υψηλά επίπεδα θα παραμείνει η κρατική ενίσχυση και για τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες θα ενισχυθούν με 170 ευρώ ανά μεγαβατώρα για τον Μάιο. Το μέτρο επιδοτεί το 80% της ρήτρας αναπροσαρμογής και καλύπτει τις ανάγκες σε 1.250.000 επαγγελματικές παροχές επιχειρήσεων, όπως εστιατόρια, εμπορικά καταστήματα, περίπτερα, ψιλικά, κομμωτήρια, γραφεία, αρτοποιεία.
+1. Θα διατηρηθεί η επιδότηση των 40 ευρώ στο φυσικό αέριο; Τι θα γίνει με τις επιχειρήσεις;
Για οικιακά τιμολόγια, η ενίσχυση θα παραμείνει στα 40 ευρώ ανά θερμική MWh τον Μάιο για το σύνολο της μηνιαίας κατανάλωσης. Στα μη οικιακά τιμολόγια, η επιδότηση των λογαριασμών φυσικού αερίου για τους επόμενους δύο μήνες και σε όλους τους εμπορικούς και βιομηχανικούς καταναλωτές ανεξαρτήτως μεγέθους, τζίρου και αριθμού εργαζομένων, θα ανέλθει σε 20 ευρώ ανά θερμική MWh.
Πότε και πώς θα μπουν στους λογαριασμούς τα 600 ευρώ
Το αργότερο μέχρι τις 20 Ιουνίου εκτιμά το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής ότι θα είναι έτοιμη η πλατφόρμα Power Pass στην οποία θα μπορούν να μπαίνουν οι καταναλωτές δικαιούχοι της επιστροφής. Θέλει η χρόνο η προετοιμασία, λένε, γιατί πρέπει να δημιουργηθεί μια πολύπλοκη πλατφόρμα που θα επικοινωνεί με τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας, το Τaxisnet, να αντλεί στοιχεία και να τα διασταυρώνει και να μπορεί να σηκώσει μια υψηλή επισκεψιμότητα περίπου 5 εκατομμύρια χρηστών.
Οι δικαιούχοι της επιστροφής του 60% των αυξήσεων και έως 600 ευρώ θα μπαίνουν στην πλατφόρμα, θα εισάγουν τον αριθμό του ρολογιού ηλεκτρικού ρεύματος και τους κωδικούς του Τaxisnet και αυτόματα θα πιστώνεται το ποσό που δικαιούνται στον προσωπικό τους τραπεζικό λογαριασμό.
Με βάση τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, 9 στους 10 καταναλωτές είναι δικαιούχοι, καθώς τα οικογενειακά εισοδήματα που δηλώνουν δεν ξεπερνούν τις 45.000 ευρώ ετησίως.
Επίσης, ακόμα και στην περίπτωση που οι καταναλωτές δεν έχουν το ρολόι της ΔΕΗ στο όνομά τους θα είναι δικαιούχοι του επιδόματος.
Διαβάστε ακόμα:
Ο «μοναχικός δρόμος» της ΕΚΤ: Γιατί δεν ακολουθεί στην αύξηση των επιτοκίων
Το disaster story της «Ιόνιος»: Στο σφυρί το μεγάλο «ασημικό» του Μαρούλη
Κώστας Τόττης: Το στοίχημα του «βασιλιά της γκοφρέτας» στον τουρισμό και μια ιστορία 27 ετών (pic)