Τ ο μεγάλο αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται η Ευρώπη λόγω του πολέμου στην Ουκρανία πληρώνει το ευρώ που έχει πέσει στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας 20ετίας, στη συμβολική ισοτιμία του 1/1 με το δολάριο. Το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα έχασε 16% έναντι του δολαρίου πέρυσι και υποχωρεί και κατά 12% μέχρι στιγμής φέτος, για πολλούς οικονομικούς και τεχνικούς λόγους, οι οποίοι όμως ανάγονται σε έναν βασικό παράγοντα: η Ευρωζώνη θα είναι η μεγάλη χαμένη της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και, όπως όλα δείχνουν, δεν έχει τα μέσα αλλά ούτε την πολιτική δύναμη να αντιδράσει αποτελεσματικά. Το οικονομικό πρόβλημα είναι ότι η Ευρώπη βρίσκεται ανάμεσα σε δύο πυρά.
Από τη μια, οι ΗΠΑ ανεβάζουν τα επιτόκια του δολαρίου γρήγορα και ψηλά για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα το αμερικανικό νόμισμα να τραβάει κεφάλαια απ’ όλο τον κόσμο και να ενισχύεται έναντι του ευρώ. Το επιτόκιο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας στις ΗΠΑ έχει ήδη ανέβει στο 1,5%-1,75%, τη στιγμή που εκείνο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι στο -0,5% (αρνητικό επιτόκιο).
Από την άλλη, η Ευρώπη υφίσταται σημαντικό πλήγμα από το αυξημένο ενεργειακό κόστος που συνεπάγεται η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Η ακριβή ενέργεια ανεβάζει τις τιμές και τροφοδοτεί τον πληθωρισμό, ενώ ταυτόχρονα πλήττει την οικονομική δραστηριότητα προκαλώντας οικονομική στασιμότητα ή ύφεση. Η υποτίμηση του ευρώ, μάλιστα, ενισχύει περισσότερο τις πληθωριστικές πιέσεις, καθώς όλο και μεγαλύτερο μέρος των καυσίμων πληρώνεται σε -ακριβότερα- δολάρια, δεδομένου ότι όλο και περισσότερο πετρέλαιο και αέριο προέρχονται από πηγές εκτός της Ρωσίας (αμερικανικό LNG και αργό).
Τα αδιέξοδα
Με τα δεδομένα αυτά η Ευρωζώνη βρίσκεται μέσα στην «τέλεια παγίδα». Η ΕΚΤ πιέζεται να ανεβάσει το επιτόκιο για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό και να υπερασπιστεί την ισοτιμία του ευρώ.
Ολες οι κεντρικές τράπεζες έχουν αποφασίσει να ανεβάσουν τα επιτόκια για να προκαλέσουν οικονομική στασιμότητα -πιθανότατα ύφεση- και ανεργία προκειμένου να περιορίσουν την κατανάλωση και τη ζήτηση αγαθών, η οποία βρίσκεται σε ανισορροπία με την προσφορά και ανεβάζει τις τιμές. Ολο και περισσότερες προβλέψεις κάνουν λόγο για επερχόμενη ύφεση στις μεγάλες οικονομίες, παρόλο που επισήμως οι κεντρικές τράπεζες δεν τις έχουν υιοθετήσει ακόμη.
Επομένως, και η ΕΚΤ υποχρεούται να ακολουθήσει την τάση αύξησης των επιτοκίων, όπως και το έκανε, αλλά η δική της κίνηση θα έχει μικρή επίδραση στον πληθωρισμό, καθώς ο τελευταίος προέρχεται κυρίως από τα ακριβά καύσιμα, η κατανάλωση των οποίων πολύ λίγο θα επηρεαστεί από το ακριβότερο χρήμα.
Επίσης, η Ευρωζώνη έχει το πρόσθετο πρόβλημα ότι η αύξηση των επιτοκίων επηρεάζει ασύμμετρα τις χώρες-μέλη και τροφοδοτεί ξανά αμφιβολίες για τη συνοχή του ευρώ.
Ηδη προ εβδομάδων και μόνο στη σκέψη ότι η ΕΚΤ θα ακολουθήσει τη Fed με σημαντική αύξηση επιτοκίων, οι επενδυτές έσπευσαν να ξεπουλήσουν τα ομόλογα των πιο υπερχρεωμένων και αδύναμων χωρών, κυρίως του Νότου, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα.
Χρειάστηκε έκτακτη ανακοίνωση από την ΕΚΤ ότι ετοιμάζει ένα νέο εργαλείο στήριξης για τα ομόλογα των αδύναμων χωρών για να σταματήσει το ξεπούλημα.
Η αγορά τα βλέπει όλα αυτά και φεύγει από το ευρώ, πολλώ δε μάλλον που αναδεικνύεται και πάλι το βαθύτερο πρόβλημα της Ευρωζώνης, που είναι πολιτικό και συνδέεται με το γεγονός ότι υπάρχει μεν ένα κοινό νόμισμα, αλλά όχι κοινός προϋπολογισμός και κοινή οικονομική πολιτική.
Αποθεματικά νομίσματα
Η υποχώρηση της ισοτιμίας, ασφαλώς, δεν είναι από μόνη της απειλή για τη συνοχή του ευρώ, ιδιαίτερα στον βαθμό που συνδέεται με μια δύσκολη συγκυρία και εφόσον, βέβαια, η Ευρωζώνη διαχειριστεί αποτελεσματικά την κρίση. Οι εξελίξεις, όμως, φέρνουν και πάλι στην επιφάνεια το γεγονός ότι το δολάριο παραμένει το βασικό παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και λειτουργεί πάντα και ως καταφύγιο ασφαλείας.
Το ευρώ σήμερα αντιπροσωπεύει περίπου το 20% των συναλλαγματικών αποθεμάτων παγκοσμίως, ποσοστό που παραμένει σχεδόν αμετάβλητο από τη στιγμή της δημιουργίας του και αντιστοιχεί λίγο πολύ, συνολικά, στα διαθέσιμα που κρατούσαν όλες οι χώρες στα επιμέρους εθνικά ευρωπαϊκά νομίσματα πριν από την κατάργησή τους.
Καλώς ήρθε το δολάριο
Από την άλλη πλευρά, η υποτίμηση του ευρώ έχει και τα καλά της, καθώς καθιστά τις εξαγωγές σε ευρώ πιο φθηνές και άρα πιο ανταγωνιστικές. Το γεγονός αυτό αντανακλάται κατεξοχήν στον τουρισμό (που καταγράφεται ως εξαγωγή υπηρεσιών), όπου βλέπουμε τη θετική επίδραση στην Ελλάδα, με τον αριθμό των Αμερικανών επισκεπτών να αυξάνεται.
Φέτος που αναμένεται να είναι γενικά χρονιά-ρεκόρ για τον τουρισμό, το ποσοστό των Αμερικανών επισκεπτών έχει ανέβει στο 5,5% του συνόλου από 4,5% που ήταν πέρυσι. Πάντως, οι συνέπειες δεν είναι μονοσήμαντες και η θετική επίδραση του φθηνού ευρώ αντισταθμίζεται σε σημαντικό βαθμό από τις παρενέργειες της ενεργειακής κρίσης. Οι διαταραχές που προκαλεί στην παραγωγή η ενεργειακή κρίση έχει επιπτώσεις και στις εξαγωγές και τούτο αντανακλάται σαφέστατα στη Γερμανία.
Τον περασμένο Μάιο, για πρώτη φορά ύστερα από 20 χρόνια, το εμπορικό ισοζύγιο της Γερμανίας κατέγραψε έλλειμμα, καθώς η αξία των εισαγωγών ήταν κατά 1 δισ. ευρώ μεγαλύτερη από εκείνη των εξαγωγών, λόγω των αυξημένων τιμών στην ενέργεια, στα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες. Σε ετήσια βάση αναμένεται ότι η Γερμανία θα παρουσιάσει εμπορικό πλεόνασμα, κατά 4,1% του ΑΕΠ (σε σχέση με το 7,6% που ήταν πέρυσι), που είναι το χαμηλότερο από το 2004. Είναι και αυτή μια ένδειξη των ασύμμετρων προβλημάτων που δημιουργεί στην Ευρωζώνη η υποτίμηση του ευρώ.
Διαβάστε ακόμη:
Μίκι Μπρούνι: Η Ελληνίδα πίσω από τον Armani που τον έκανε να λατρέψει την Ελλάδα (pics + vid)
Αυτές είναι οι προβλέψεις τριών ειδικών για τις αγορές και την οικονομία