Της Μαίρης Λαμπαδίτη
Mε 8 εγκυκλίους που εξέδωσε το υπουργείο Εργασίας δίνει οδηγίες στα ταμεία για την εφαρμογή των περικοπών στις επικουρικές, τον νέο υπολογισμό του εφάπαξ, διευκρινίζει με ποιο σύστημα (το παλιό η το νέο) θα υπολογιστούν οι εκκρεμείς συντάξεις , ενώ αναφέρει ότι οι συνταξιούχοι που χάνουν το ΕΚΑΣ, θα εξακολουθήσουν έως το 2019 να έχουν χαμηλότερη συμμετοχή 10% στη φαρμακευτική περίθαλψη.
Οι εγκύκλιοι που υπογράφονται από τον υφυπουργό Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Τάσο Πετρόπουλο, στοχεύουν στην ενεργοποίηση των υπαλλήλων των ταμείων, οι οποίοι είχαν σταματήσει να εκδίδουν ακόμα και προσωρινές συντάξεις περιμένοντας οδηγίες από το υπουργείο με αποτέλεσμα να έχουν συσσωρευτεί περίπου 350.000 εκκρεμή αιτήματα για απονομή συντάξεων και εφάπαξ παροχών.
Επικουρικές συντάξεις: με την εγκύκλιο διευκρινίζεται πως για τον υπολογισμό του πλαφόν των 1.300 ευρώ (μεικτά), πάνω από το οποίο αρχίζουν οι μειώσεις στις επικουρικές, θα λαμβάνονται αθροιστικά υπόψη συντάξεις από οποιαδήποτε αιτία, (γήρατος, επικουρικές, αναπηρίας, θανάτου), συμπεριλαμβανομένων σε αυτό το ποσό μόνο της εισφοράς υγειονομικής περίθαλψης, της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων και των εισφορών που προβλέπει ο νόμος 3986 του 2011 (Ειδική Εισφορά Επικουρικής Ασφάλισης, εισφορά σε συνταξιούχους κάτω των 60 που παίρνουν από 1.700 ευρώ και άνω, εισφορά στους συνταξιούχους ΕΤΑΤ). Αντίθετα δεν λαμβάνονται υπόψη τα μερίσματα και τα πάσης φύσεως επιδόματα αναπηρίας. Μετά την αναπροσαρμογή της επικουρικής το άθροισμα του εισοδήματος δεν μπορεί να πέφτει κάτω από 1.300 ευρώ (μεικτά).
Πάνω από 250.000 επικουρικές συντάξεις θα κοπούν στη μέση προκειμένου να εξοικονομηθούν 360 εκατ. ευρώ, όπως επιτάσσει το μνημόνιο. Οι υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας και η ΗΔΙΚΑ εκτιμούν ότι οι μειώσεις θα «εμφανιστούν» με τις συντάξεις του Σεπτεμβρίου (θα παρακρατηθούν αναδρομικά 3 μηνών).
Στην πιο επικίνδυνη ζώνη καθώς ξεπερνούν το πλαφόν των 1300 ευρώ μηνιαίως βρίσκονται οι δικαιούχοι επικουρικών που εισπράττουν υψηλή κύρια σύνταξη και παράλληλα η επικουρική τους υπολογίστηκε με υψηλό ποσοστό αναπλήρωσης χωρίς να έχουν καταβάλει αντίστοιχες εισφορές .
Η απώλεια θα φθάσει έως και 350 ευρώ (μείωση 40%-50%) για τις συντάξεις των τουριστικών και ναυτιλιακών πρακτόρων (αναπλήρωση 47%) , εμπορικών καταστημάτων (αναπλήρωση 40%), πρατηριούχων υγρών καυσίμων κα.
πχ. Συνταξιούχος πρατηριούχος υγρών καυσίμων με 37 χρόνια ασφαλιστικό βίο λαμβάνει από τον ΟΑΕΕ κύρια σύνταξη 1350 ευρώ και επικουρική 550 ευρώ. Η επικουρική του θα μειωθεί στα 330 ευρώ. Θα χάσει δηλαδή 220 ευρώ (-40%)
Καταργούνται τα κατώτατα όρια στην επικουρική
Με το παλιό τρόπο υπολογίζονται εκκρεμείς αιτήσεις που έχουν υποβληθεί στο ΕΤΕΑ μέχρι 31/12/2014. Αιτήσεις από 1/1/2015 κρίνονται με το νέο τρόπο υπολογισμού (ποσοστό αναπλήρωσης 0,45% κατ έτος για τα χρόνια μέχρι 31/12/2014 και σύστημα προκαθορισμένων εισφορών από 1/1/2015).
Αυξάνονται οι εισφορές υπέρ του επικουρικού: Σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνει ο υφυπουργός κοινωνικών ασφαλίσεων κ. Τάσος Πετρόπουλος προς τα ταμεία , οι εισφορές 3.5% για τους δημοσίους υπαλλήλους υπολογίζονται μέχρι 31/12/2016 επί των ασφαλιστέων αποδοχών όπως είχαν διαμορφωθεί στις 31/10/2011. Από 1/1/2017 οι εισφορές θα υπολογίζονται επί των συντάξιμων αποδοχών όπως θα ισχύουν τότε (αντίστοιχα με την κύρια ασφάλιση).
Διατηρείται η αυξημένη εισφορά των τραπεζοϋπαλλήλων (ΤΕΑΠΕΤΕ) και των υπαγόμενων στα βαρέα και ανθυγιεινά. Αντίστοιχα εισφορά 7% προβλέπεται για τους αυτοαπασχολούμενους από 1/6/2016 η οποία υπολογίζεται επί των ασφαλιστικών κατηγοριών μέχρι 31/12/2016 και επί του εισοδήματος από 1/1/2017.
Επίσης, μετά την ψήφιση του ασφαλιστικού νόμου καταργούνται το επίδομα συζύγου και το επίδομα παιδιών για όλους όσοι θα συνταξιοδοτηθούν με το νέο καθεστώς. Οι «νέοι» συνταξιούχοι θα παίρνουν το επίδομα στήριξης τέκνων και το ενιαίο επίδομα τριτέκνων – πολυτέκνων που χορηγεί ο ΟΓΑ βάσει εισοδηματικών κριτηρίων .
Ποιες συντάξεις υπολογίζονται με το παλαιό καθεστώς
Με τις παλιές διατάξεις (όπως ίσχυαν μέχρι 31/12/2014) θα υπολογιστούν οι συντάξεις όσων υπέβαλαν αίτηση μέχρι και την 12η Μαίου, εφόσον όμως η διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας όπως και η υποβολή τυχόν λοιπών δικαιολογητικών έχει ολοκληρωθεί εντός των προβλεπόμενων ανά Ταμείο προθεσμιών. Επίσης με το παλιό καθεστώς θα υπολογιστούν οι αιτήσεις συνταξιοδότησης όσων η καταβολή της σύνταξης ανατρέχει σε χρόνο πριν τις 13 Μαίου, ανεξαρτήτως της χρονικής περιόδου που η αίτηση υποβάλλεται (π.χ. Ταμείο Νομικών, ΤΣΜΕΔΕ κ.α.).
Στο νέο καθεστώς υπάγονται: αιτήσεις από 13 Μαΐου και μετά, αιτήσεις πριν τις 13 Μαΐου αν αφορούν σύνταξή που τελεί σε αναστολή (Ειδικά Ταμεία και ειδικό καθεστώς ΙΚΑ) λόγω μη συμπλήρωσης του απαιτούμενου ορίου ηλικίας, αιτήσεις ελευθέρων επαγγελματιών που δεν είχαν διακόψει το επάγγελμά τους πριν τις 13 Μαΐου, ανάπηροι που υποβάλουν αιτήσεις από τις 13 Μαΐου και μετά, χήροι – χήρες για θανάτους που επέρχονται μετά τις 13 Μαΐου.
Για παράδειγμα:
Aσφαλισμένος ΟΑΕΕ υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης στις 5/5/2016 και η διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας βεβαιώνεται μέχρι 12/5/2016 και προσκομίζει τα δικαιολογητικά μέσα στην προβλεπόμενη προθεσμία. Ο υπολογισμός γίνεται με το παλιό καθεστώς, παρότι η λήξη της ασφαλιστικής σχέσης με τον Οργανισμό είναι την 31/5/2016. Αν όμως η διακοπή του επαγγέλματος γίνεται στις 20/5/2016, τότε ο υπολογισμός της σύνταξης κρίνεται με το νέο νομοθετικό πλαίσιο.
Προσωρινές συντάξεις
Με το νέο τρόπο υπολογισμού θα λαμβάνουν προσωρινή σύνταξη όσοι κατέθεσαν αιτήσεις μετά τις 13 Μαΐου .Ανώτατο πλαφόν προσωρινής για πλήρη σύνταξη είναι τα 768 ευρώ και κατώτατο τα 384 ευρώ. Για μισθωτούς η προσωρινή είναι το 50% του μέσου όρου των μηνιαίων αποδοχών τους 12 μήνες ασφάλισης που προηγούνται του μήνα υποβολής της αίτησης και για τους αυτοαπασχολούμενους το 50% του μέσου μηνιαίου εισοδήματος των τελευταίων 12 μηνών ασφάλισης.
Για παράδειγμα: Ασφαλισμένος του ΕΤΑΑ- ΤΣΑΥ κατέβαλε το τελευταίο 12μηνο πριν την διακοπή επαγγελματικής δραστηριότητας 2256 ευρώ σε εισφορές (188 μηνιαίως). Το ποσό αυτό διαιρείται δια 20% και στη συνέχεια δια 12 οπότε προκύπτει το ποσό 940 ευρώ. Ο ασφαλισμένος θα λάβει προσωρινή σύνταξη το 50%, δηλαδή 470 ευρώ.
Πώς θα υπολογίζεται το εφάπαξ
Από τις 13.5.2016, προϋπόθεση για την καταβολή του βοηθήματος είναι :
α) η λήψη κύριας σύνταξης λόγω γήρατος ή οριστικής αναπηρίας, (να έχει εκδοθεί η οριστική πράξη συνταξιοδότησης)
β) η πλήρωση των χρονικών προϋποθέσεων που ορίζονται από το καταστατικό του εντασσόμενου ταµείου, τοµέα, κλάδου ή λογαριασμού Πρόνοιας.
Επομένως, δεν είναι δυνατή η πληρωμή εφάπαξ στην περίπτωση προσωρινής συνταξιοδότησης. Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος έχει ασφαλισθεί σε περισσότερα του ενός Ταµεία, για την θεμελίωση του δικαιώματος λαμβάνονται υπόψη οι χρονικές προϋποθέσεις που διέπουν το τελευταίο από αυτά κατά την ημερομηνία ένταξης (1.1.2017).
Καταργείται κάθε διάταξη από την οποία προβλεπόταν προκαταβολή της εφάπαξ παροχής (π.χ. για τον Τομέα Πρόνοιας Προσωπικού ΟΣΕ και τον ΚΑΠ-ΔΕΗ του ΤΑΥΤΕΚΩ).
Ειδικά για όσους έχουν αποχωρήσει μετά την 1.1.2015 (μισθωτούς και αυτοτελώς απασχολούμενους) αναμένεται νεώτερη εγκύκλιος με οδηγίες, καθώς απαιτείται αναπροσαρμογή του μέσου μισθού με την ετήσια μεταβολή μισθών από την Ελληνική Στατιστική Αρχή και αναπροσαρμογή των συσσωρευμένων εισφορών στις ατομικές μερίδες με τον δείκτη ετήσιας μεταβολής της βάσης υπολογισμού των εισφορών. Αντίθετα, για όσους έχουν αποχωρήσει μέχρι 31/12/2014, ο μέσος μισθός δεν υπόκειται σε έλεγχο προσαύξησης με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
Η εγκύκλιος καλεί τα ΔΣ των Ταμείων, τα οποία έχουν εισφορά διαφορετική από το γενικό μέσο όρο του 4% να υποβάλλουν γνώμη το ταχύτερο δυνατό για τον υπολογισμό του εφάπαξ. Υπενθυμίζεται πως για χρόνο ασφάλισης μέχρι 31/12/2013 το εφάπαξ είναι το γινόμενο του 60% των ασφαλιστέων αποδοχών (τελευταία 5ετία) επί των ετών ασφάλισης μέχρι 31/12/2013. Το ποσοστό αυτό (60%) αναπροσαρμόζεται αναλόγως για Ταμεία με εισφορά διαφορετική του 4%. Για χρόνο ασφάλισης από 1/1/2014 και μετά το εφάπαξ υπολογίζεται με βάση τις συσσωρευμένες εισφορές στις ατομικές μερίδες. Η εγκύκλιος καλεί επίσης τις αρμόδιες υπηρεσίες, όπως διευκολύνουν τους φορείς πρόνοιας το ταχύτερο δυνατό με τα απαιτούμενα δεδομένα για τις νέες 5ετίες (2009-2013).
Διευκρινίζεται τέλος πως για να δοθεί προτεραιότητα στα εφάπαξ των ατόμων με αναπηρία είναι αναγκαίο να αποδεικνύεται ποσοστό αναπηρίας από 50% και άνω.
Παράδειγμα μισθωτού
Ασφαλισμένος που αποχώρησε 28-02-2014 με συνολικό χρόνο ασφάλισης 34 έτη και 8 μήνες από τα οποία τα 34 έτη και 6 μήνες έως 31-12-2013. Στον ασφαλισμένο γίνονταν κρατήσεις 4% επί των αποδοχών του. Ο μέσος μισθός της πενταετίας 2009-2013 είναι 1.976,18 και τα έτη ασφάλισης μέχρι 31-12-2013 είναι 34,50. Επειδή η αποχώρηση έγινε το 2014, ο μέσος μισθός δεν υπόκειται σε έλεγχο προσαύξησης με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η εφάπαξ παροχή αποτελείται από δύο τμήματα:
Α) Μέχρι 31-12-2013, το ποσό προκύπτει από το γινόμενο του 60% επί το μέσο μισθό (ΜΜ) της πενταετίας 2009-2013, επί τα έτη ασφάλισης μέχρι το2013 , δηλαδή 40.907,00 ευρώ
Β) Μετά την 1-1-2014, το ποσό προκύπτει από τη συσσωρευμένη αξία των εισφορών κατά την ημερομηνία αποχώρησης που τηρούνται στην ατομική μερίδα του ασφαλισμένου. Έστω πως έχουν καταχωρισθεί εισφορές 84,4 ευρώ για Ιανουάριο και 84,4 ευρώ για Φεβρουάριο. Δηλαδή 168,80 ευρώ
Το συνολικό εφάπαξ θα είναι είναι 41.075,80
Παράδειγμα αυτοτελώς απασχολούμενου
Ασφαλισμένος, που αποχώρησε 28-02-2014 με συνολικό χρόνο ασφάλισης 34 έτη και 8 μήνες από τα οποία τα 34 έτη και 6 μήνες έως 31-12-2013 (με κρατήσεις 4%)
Με βάσει τις ασφαλιστικές κατηγορίες και τα αντίστοιχα ποσά που ίσχυαν στις 31-12-2013, έστω πως ο μέσος μισθός (ΜΜ) της πενταετίας 2009-2013 είναι 778 και τα έτη ασφάλισης (Ε) μέχρι 31-12-2013 είναι 34,50. Επειδή η αποχώρηση έγινε το 2014, ο μέσος μισθός δεν υπόκειται σε έλεγχο προσαύξησης με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
Το εφάπαξ αποτελείται από δύο τμήματα:
Α) Μέχρι 31-12-2013, το ποσό προκύπτει από το γινόμενο του 60% επί το μέσο μισθό (ΜΜ ) της πενταετίας 2009-2013, επί τα έτη ασφάλισης μέχρι το2013 (Ε). Δηλαδή 16.104,60
Β) Μετά την 1-1-2014, το ποσό προκύπτει από τη συσσωρευμένη αξία των εισφορών κατά την ημερομηνία αποχώρησης που τηρούνται στην ατομική μερίδα του ασφαλισμένου. Έστω πως καταχωρίσθηκαν εισφορές 40,40 ευρώ για κάθε μήνα (Ιανούαριο – Φεβρουάριο 2014). Δηλαδή, 80,80
Το συνολικό εφάπαξ είναι 16.185,40 ευρώ.