Της Μαίρης Λαμπαδίτη
Με υποχρεωτική ασφάλιση του αδήλωτου εργαζόμενου ή λουκέτο στην παράνομη επιχείρηση σχεδιάζει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση τη «μαύρη» εργασία που υπολογίζεται ότι κυμαίνεται σε επίπεδα άνω του 25% με αποτέλεσμα το ΙΚΑ να χάνει ετησίως περίπου 5 δισ. ευρώ.
Το πρώτο μέτρο που θα προωθηθεί είναι η μείωση του προστίμου για την αδήλωτη εργασία στα 3.500 ευρώ αντί του εξοντωτικό 10.550 ευρώ ανά ανασφάλιστο εργαζόμενο που ισχύει σήμερα και η υποχρεωτική πρόσληψη του.
Σε περίπτωση που ο εργοδότης δεν δηλώσει τον εργαζόμενο τον οποίο απασχολεί, στο 12μηνο που θα μεσολαβήσει μεταξύ του πρώτου ελέγχου του ΣΕΠΕ και του δεύτερου, αφαιρείται η άδεια λειτουργίας της επιχείρησης.
Ο ειδικός γραμματέας ΣΕΠΕ κ. Γιάννης Σιούκος υποστηρίζει ότι τα τσουχτερά πρόστιμα έχουν νόημα να παραμένουν εφόσον εισπράττονται. Όμως, η εισπραξιμότητα των προστίμων έχει περιοριστεί στο 18%-20%. Δηλαδή , το 2015 οι ελεγκτές έκοψαν πρόστιμα ύψους 97,8 εκατ ευρώ συνολικά, αλλά από αυτά, έχουν εισπραχθεί κάτι παραπάνω από 15 εκατ ευρώ.
«Η παράλληλη εκστρατεία που οργανώνουμε θα δώσει έμφαση στην ενημέρωση και στην προτροπή για συμφιλίωση με τον εργαζόμενο, επισημαίνει ο κ. Σούκος. Το ποσοστό συμφιλίωσης που επιτυγχάνουμε , ειδικά στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις υπερβαίνει το 50% και ο στόχος μας είναι να φτάσουμε το 70%-75%. Αντίθετα η τιμωρία δεν είναι αποδοτική και συχνά σε συνδυασμό και με άλλες αιτίες, οδηγεί στο κλείσιμο της επιχείρησης και στην αύξηση της ανεργίας».
Η «μαύρη εργασία» στην Ελλάδα
Το ΣΕΠΕ έχει εισηγηθεί να διευρυνθεί ο όρος αδήλωτη εργασία και να συμπεριλαμβάνεται σ΄αυτή και η διαλείπουσα (λιγότερες μέρες με μειωμένο ωράριο). Σύμφωνα με τους επιθεωρητές εργασίας η πιο «δημοφιλής» παράβαση είναι η παραβίαση ωραρίου που δείχνει ότι μεγάλο ποσοστό εργαζόμενων με μερική απασχόληση «στα χαρτιά» δουλεύουν στην πραγματικότητα με πλήρες ωράριο. Παραβίαση ωραρίου εντοπίζουν συχνά οι επιθεωρητές στους οδηγούς τουριστικών λεωφορείων, στα ξενοδοχεία και στις βιοτεχνίες φασόν.
Το Σ.ΕΠ.Ε. συνεργάζεται με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO), από τις αρχές του 2016, προκειμένου να υλοποιηθεί το διάρκειας είκοσι ενός (21) μηνών, πρόγραμμα με τίτλο
«Μετάβαση σε τυπικές μορφές οικονομίας- καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας – αναζητώντας μεθόδους καταπολέμησης και ενδυναμώνοντας την αποτελεσματική συνεργασία».
Το Διεθνές γραφείο εργασίας εκπόνησε μελέτη 112 σελίδων στην οποία εντοπίζει τα αίτια της αδήλωτης εργασίας στην Ελλάδα και συστήνει τρόπους καταπολέμησής της.
Μερικές από τις ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις του οργανισμού είναι οι εξής:
-H μελέτη του ILO διακρίνει δύο ταχύτητες αδήλωτης εργασίας. Η πρώτη αφορά την “κατώτερη βαθμίδα” ωθούμενη από ανάγκη, η οποία απαρτίζεται από νεότερους ανθρώπους και άτομα με οικονομικές δυσκολίες. Η δεύτερη αφορά την “ανώτερη βαθμίδα”, απαρτιζόμενη από επαγγελματικές ομάδες όπως οι δικηγόροι, οι γιατροί και οι λογιστές, οι οποίοι δεν αποκομίζουν μεγαλύτερα οφέλη μόνο από την αδήλωτη εργασία τους, αλλά και από τη χρήση αδήλωτης εργασίας, όπως οικιακές υπηρεσίες καθαριότητας και συντήρησης (μόνο 24% των ανέργων αλλά 40% των αυτοαπασχολούμενων και 34% των απασχολούμενων αγοράζουν αδήλωτα αγαθά και αδήλωτες υπηρεσίες). Σύμφωνα με την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου το 2013, στο σύνολο της αδήλωτης εργασίας στην Ελλάδα, 67,3% αφορούσε έμμισθη απασχόληση (με 13,3% πλήρως αδήλωτη έμμισθη απασχόληση και 54% μερικώς αδήλωτη απασχόληση), 10,2% αφορούσε μερικώς αδήλωτη αυτοαπασχόληση και 22,5% αμειβόμενες εξυπηρετήσεις στο πλαίσιο στενών κοινωνικών σχέσεων.
-Απαιτείται περισσότερος συντονισμός και ολιστική στρατηγική, μέσω ενός ενιαίου εθνικού ανεξάρτητου φορέα, υπεύθυνου για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας.
Συνιστάται επίσης :
– να οργανωθούν εκστρατείες ευαισθητοποίησης
– να καθιερωθεί μια “λευκή λίστα” σύννομων εργοδοτών για συμβάσεις δημοσίων προμηθειών.
-να καθιερωθεί χρήση κουπονιών πληρωμής υπηρεσιών (service vouchers) σε τομείς όπου είναι διαδεδομένη η αδήλωτη εργασία
-να καθοριστεί ένα πιλοτικό πρόγραμμα για έναν τομέα ή/και περιφέρεια
– Τα Υπουργεία σε όλες τις συμβάσεις δημοσίων έργων να προβλέπουν συμβατική ρήτρα όπου θα βεβαιώνεται ότι η ανακηρυχθείσα ανάδοχος επιχείρηση δεσμεύεται να μην προσλάβει αδήλωτους εργαζόμενους και να υιοθετήσει μέτρα ώστε να διασφαλίζεται ότι οι τυχόν υπεργολάβοι της επίσης δεν θα απασχολήσουν αδήλωτους εργαζόμενους.
Με συμφωνία των κοινωνικών εταίρων να ενταχθεί μια ρήτρα σε όλες τις συμβάσεις δημοσίων έργων, βάσει της οποίας η επιχείρηση στην οποία ανατίθεται το έργο θα δεσμεύεται να μην προσλάβει αδήλωτους εργαζόμενους και να υιοθετήσει μέτρα ώστε να διασφαλίζεται ότι οι τυχόν υπεργολάβοι της επίσης δεν θα απασχολήσουν αδήλωτους εργαζόμενους