Είμαστε ενάμιση χρόνο πριν από το πρώτο μισό του 2018. Περιμένει κάποιος ότι μέσα σε αυτό το διάστημα θα γίνουν θαύματα ή ότι η ελληνική οικονομία θα έχει λύσει το πρόβλημά της με έξοδο στις αγορές;
Από την άλλη, διερωτάται κανείς πώς θα ακολουθήσει μια κοινωνία την πορεία των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων που έχουν οριοθετηθεί.
Ο χρόνος που χάνεται από εδώ και στο εξής θα βαραίνει πολλαπλά γιατί θα αφαιρεί την όποια δυναμική μπορεί η οικονομία να ανακτήσει στην προσπάθειά της να επανέλθει στην περίφημη κανονικότητα. Και οι κίνδυνοι είναι φανεροί. Οσο πιο μεγάλες είναι οι αποκλίσεις στα μέσα του 2018 τόσο πιο δυσμενής θα είναι η θέση της Ελλάδας και τόσο χαμηλότερη η διαπραγματευτική της δυνατότητα.
Είναι πολύ εύκολο να λέμε ότι δεν θα υπάρξει τέταρτο μνημόνιο. Πώς θα γίνει, όμως, αυτό όταν οι μνημονιακοί νόμοι χαρακτηρίζουν την ελληνική οικονομία εσαεί;
Υπάρχει συνεπώς ένα τεράστιο κενό. Και οι ίδιες οι αγορές διατηρούν σοβαρές επιφυλάξεις κρατώντας τα spreads σε απαγορευτικά επίπεδα και το Χρηματιστήριο στον πάτο.
Δεν είναι τυχαίο ότι κάποιοι αρχίζουν να ανακινούν εναλλακτικές λύσεις για το νόμισμα, οι οποίες εν πολλοίς είναι τυχάρπαστες, ατεκμηρίωτες και ανεφάρμοστες, δείχνουν όμως μια τάση: αυτή που αναζητεί δρόμο εκτός ευρώ.
Η βάση της ελληνικής κοινωνίας έχει δείξει στο παρελθόν ότι αιφνιδιάζει και επιβάλλει διά της ψήφου της επιλογές που δεν είναι ορθολογικές αλλά προσωρινά αρεστές και ουτοπικές.
Είναι εξάλλου πολύ κουρασμένη -ιδιαίτερα τώρα- η μικρομεσαία παραγωγική τάξη από την υπέρμετρη φορολογία και τις υψηλές εισφορές.
Ολα αυτά, όμως, δείχνουν και τον δρόμο για μια νέα εθνική περιπέτεια, εκτός αν προετοιμαστούν συντεταγμένα με μακροπρόθεσμο σχέδιο και πειστικά επιχειρήματα.
Κάτι τέτοιο βέβαια θα είναι μια παγκόσμια πρωτοτυπία με άγνωστο αποτέλεσμα, όπως είναι βέβαια και η εφαρμογή των μνημονίων. Ενδεχομένως να είναι συνώνυμο με παρατεταμένη φτωχοποίηση των χαμηλών στρωμάτων, με κερδοσκοπία και αδιέξοδα διαρκείας όπως και στην Αργεντινή, όπου η κρίση σοβεί επί 16 χρόνια.
Οι πολιτικές συγκυρίες και οι ευρωπαϊκές εξελίξεις θα είναι καθοριστικές. Η παρέμβαση Μακρόν, ο οποίος ως πρώην υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Ολάντ και υποψήφιος των Σοσιαλιστών έχει βαρύνουσα θέση, μιλά για ένα ευρώ με ενοποιημένους προϋπολογισμούς και κοινές εκδόσεις ομολόγων για να μπορέσει η Ευρωζώνη να προχωρήσει σε μια επεκτατική πολιτική που της λείπει.
Αυτά τα είπε μεν στο Βερολίνο, αλλά θα έρθει σε σύγκρουση με τις προθέσεις των Γερμανών, που θέλουν να ανεβάσουν τα επιτόκια εξαιτίας του ανακάμπτοντος πληθωρισμού στην Ευρωζώνη.
Να θυμηθούμε ότι για ευρωομόλογο είχε μιλήσει κάποτε και ο απαξιωθείς πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου.
Ο Μακρόν προειδοποίησε, επίσης, για την απειλή ύπαρξης του ευρώ σε βάθος χρόνου.
Ολα αυτά είναι μπροστά και δείχνουν ότι το πλαίσιο θα είναι συγκρουσιακό και δεν θα αφήσει πολλά περιθώρια στην Ελλάδα, που τη χαρακτηρίζουν failed state, να αποφασίσει και αυτή τη φορά η ίδια τι τελικά θέλει.
*Το παρόν άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ (15-01-2017)