Το κούρεμα χρέους δεν θέλει κόπο, αλλά θέλει τρόπο τελικά…. Ό,τι δεν κατάφεραν οι πλατείες, η «σκληρή» διαπραγμάτευση Τσίπρα – Βαρουφάκη και όλη η παραφιλολογία της δεκαετίας του 2010, τα φέρνουν τώρα ως αποτέλεσμα η ανάπτυξη και ο πληθωρισμός: «αυτόματη» μείωση χρέους κατά 25 μονάδες φέτος (ως ποσοστό ΑΕΠ) ή σχεδόν μισό PSI του 2012.
Ενώ ανησυχία όλων ήταν η αύξηση του δημοσίου χρέους (μετά από μια άνευ προηγουμένου επιβάρυνση του κράτους με δάνεια για να πληρώνει μέτρα στήριξης χωρίς να εισπράττει φόρους λόγω πανδημίας) αλλά και ότι τα επιτόκια των 10ετών ομολόγων εκτινάχθηκαν στο 5%, με έναν… μαγικό τρόπο το δανειακό βάρος της χώρας φέτος τελικά μειώνεται αντί να αυξάνεται: η υψηλή ανάπτυξη «καταπίνει» την επιβάρυνση της πανδημίας, ενώ ο πληθωρισμός σβήνει χρέος, χωρίς μάλιστα να χρειαστεί καμία απολύτως δημοσιονομική προσπάθεια και μέτρα λιτότητας.
Αντιθέτως, ενώ έπειτα από μία δεκαετία απουσίας από τις αγορές η Ελλάδα έφτασε πέρυσι να δανείζεται με μηδενικά ονομαστικά επιτόκια, τώρα που έχουν πάρει την ανηφόρα η χώρα δανείζεται στην πραγματικότητα πια… με αρνητικά πραγματικά επιτόκια, τα οποία κόβουν χρέος κατά -4% ή έως και -12% τον χρόνο.
Ανάπτυξη… το καλύτερο «κούρεμα»
Μετά την έκρηξη του ελληνικού δημοσίου χρέους κατά 86 δισ. ευρώ λόγω της «διαπραγμάτευσης» του 2015, σύμφωνα με τον Κλάους Ρέγκλινγκ (επιβάρυνση ίση με το μισό ΑΕΠ της χώρας εκείνης της χρονιάς), το Eurogroup της 25ης Οκτωβρίου 2016 προσέφερε στην Ελλάδα -ως επιβράβευση για το τρίτο μνημόνιο- «μισή ντουζίνα» μέτρα βραχυπρόθεσμης ελάφρυνσης: επιμήκυνση δανείων EFSF, ανταλλαγή ομολόγων 42 δισ. από κυμαινόμενο σε σταθερό, σταθεροποίηση των δανείων ESM, επαναχορήγηση του επιτοκιακού οφέλους που έχασε η χώρα λόγω μη ολοκλήρωσης του δεύτερου μνημονίου κ.ά.
Το όφελος από όλα αυτά τα μέτρα υπολογίστηκε τότε ότι θα ανέλθει σε 22% του ΑΕΠ ως το 2060! Ωστόσο επικρίθηκε πως δεν θα προσέφερε τίποτα πριν από το 2030.
Μέσα σε μία χρονιά όμως, το 2022 το χρέος «γκρεμίζεται» τελικά πάνω από 22 μονάδες ως ποσοστό του ΑΕΠ. Με πολλές και συνδυαστικές κινήσεις, το υπουργείο Οικονομικών και ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους πέτυχαν εκεί όπου απέτυχαν όσοι έβλεπαν αδιέξοδα και απέρριπταν όλα τα μέτρα ελάφρυνσης που επί μία δεκαετία προσέφερε στη χώρα η Ε.Ε.
Αναδιάρθρωση χρέους
Στην πραγματικότητα συντελείται έτσι η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους μετά το PSI. Χωρίς τις πλάτες τρίτων όμως, αλλά με λελογισμένη τακτική, το υπουργείο Οικονομικών δανείστηκε έγκαιρα και έχει κρατήσει ταμειακό απόθεμα 38 δισ. ευρώ, ικανό να καλύψει τις ανάγκες της χώρας μέχρι το 2024 χωρίς νέα δανεικά.
Το αποτέλεσμα σήμερα είναι:
■ Το ονομαστικό ΑΕΠ της χώρας να εκτινάσσεται φέτος κατά 15%, από τα 182 δισ. στα 210 δισ. ευρώ. Στο α’ εξάμηνο φέτος η πραγματική ανάπτυξη ήταν 7,8% αλλά μαζί με τον πληθωρισμό η ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ έφτασε το 16,8%. Καθώς η Ελλάδα αποπληρώνει χρέη χωρίς νέα δάνεια μετά το α’ εξάμηνο, ως ποσοστό του ΑΕΠ το χρέος θα έχει μείωση-ρεκόρ το 2022, έως και 25 μονάδες σε μία χρονιά!
■ Εάν χρειαζόταν να δανειστεί σήμερα η Ελλάδα, οι αγορές θα προσέφεραν μεν πολύ τσουχτερά επιτόκια 5% (όταν με 6,5% μπήκε η χώρα σε μνημόνια). Αυτό, όμως, θα ήταν το ονομαστικό επιτόκιο δανεισμού, γιατί το πραγματικό θα ήταν αρνητικό! Καθώς το επιτόκιο 5% μετά από 12 μήνες δεν καλύπτει ούτε το κεφάλαιο που χάνεται λόγω πληθωρισμού 9%!
■ Ολόκληρο το δημόσιο χρέος είναι πια 100% κλειδωμένο σε σταθερό και πολύ χαμηλό επιτόκιο (υπολογίζεται μεσοσταθμικά περίπου 1,5%) όταν η πραγματική ανάπτυξη φέτος «αγγίζει» το 6% και ο πληθωρισμός το 9%!
Τι σημαίνουν όλα αυτά;
■ Kούρεμα χρέους: μόλις την εβδομάδα που πέρασε, το ελληνικό δημόσιο άντλησε 1 δισ. ευρώ από 6μηνα έντοκα γραμμάτια. Προσέφερε επιτόκιο διπλάσιο επιτόκιο (1,95% αντί 1%) που προσέφερε στην αντίστοιχη δημοπρασία πριν από έναν μήνα στις 24 Αυγούστου). Στην πραγματικότητα, αντάλλαξε παλαιότερους τίτλους με αρνητικό πραγματικό επιτόκιο 7%!
Ωστόσο ειδικά στα έντοκα γραμμάτια, ο συνδυασμός ανάπτυξης και πληθωρισμού έχει μειώσει το πραγματικό επιτόκιο έως και στο -12% τον Μάιο και Ιούνιο, έναντι 0%-0,5% το καλοκαίρι πέρυσι προτού ξεκινήσει το μεγάλο ράλι αυξήσεων των τιμών.
■ Δημοσιονομικό χώρο για νέα μέτρα στήριξης: εκτός από το χρέος, μειώνεται και το έλλειμμα ως ποσοστό του (αυξημένου) ΑΕΠ. Χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια ανοίγει έτσι περιθώριο για μέτρα στήριξης. Για παράδειγμα, έλλειμμα 1% σημαίνει δαπάνες 2,1 δισ. με ΑΕΠ 210 δισ. και 1,8 δισ. με ΑΕΠ στα 182 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, υπέρβαση δαπανών κατά 300 εκατ. ευρώ δεν επιβαρύνει καθόλου το έλλειμμα, που εξετάζεται ως ποσοστό του ΑΕΠ και παραμένει 1%.
Τα πράγματα θα ήταν βεβαίως καλύτερα, αν η υψηλή ανάπτυξη (5%-6% φέτος) συνδυαζόταν με πολύ μικρότερο πληθωρισμό, κάτω από 4%. Ετσι, θα μειωνόταν μεν λιγότερο το χρέος και το έλλειμμα, αλλά θα κέρδιζαν όλοι περισσότερα.
Αντιθέτως τώρα:
1. Επειδή ο πληθωρισμός είναι εισαγόμενος από το εξωτερικό, το 9% του ελληνικού ΑΕΠ «εξάγεται» σε άλλες χώρες, κυρίως για πανάκριβο φυσικό αέριο και πετρέλαιο, τρόφιμα και εισαγόμενες πρώτες ύλες.
2. Όπως τα αρνητικά πραγματικά επιτόκια «τρώνε» τις καταθέσεις των πολιτών, έτσι απομειώνουν και τα αποθεματικά των ελληνικά τραπεζών και ασφαλιστικών ταμείων. Αυτό συνέβαινε και επί πανδημίας με τα μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια στα έντοκα γραμμάτια, όταν και ο πληθωρισμός βέβαια ήταν τότε αρνητικός. Καθώς πια φτάνει ή και ξεπερνάει το 9%, καίει την περίσσεια χρήματος, είτε αυτά είναι υπέρογκα χρέη, είτε καταθέσεις και αποθεματικά που «λιμνάζουν» σε τράπεζες. Οι συνέπειες όλων αυτών -μικρές ή μεγάλες- θα φανούν απολογιστικά σε αναλογιστικές μελέτες και αναλύσεις που θα συνταχθούν στο προσεχές μέλλον, για χρέος, τραπεζικό και ασφαλιστικό σύστημα. Αποδεικνύεται, πάντως, κι έτσι ακόμα ότι κούρεμα χρέους δεν γίνεται χωρίς κούρεμα καταθέσεων, αποθεματικών Ταμείων και ομολογιούχων.
Διαβάστε ακόμη:
Το μεγάλο κόλπο της Κίνας με το φυσικό αέριο – Ο ρόλος της Μόσχας (πίνακες + χάρτες)
Promot-Λαϊνόπουλος: Ξανά στον «αστερισμό» των πλειστηριασμών