Μεγαλύτερη συγκράτηση και περισσότερη ανησυχία για την πορεία των δημοσιονομικών συνθηκών στη χώρα μας, εκπέμπει το Γραφείο Προϋπολογισμού στη Βουλή, στην Γνώμη την οποία κατέθεσε για το Προσχέδιο της Κυβέρνησης για το 2019.
Για πρώτη φορά το Γραφείο Προϋπολογισμού στη Βουλή, του οποίο επικεφαλής είναι ο κύριος Φραγκίσκος Κουτεντάκης, εξετάζει Προσχέδιο της νέας κυβέρνησης Μητσοτάκη. Και μεταξύ άλλων, επισημαίνει και προειδοποιεί ότι:
Οι ελαφρύνσεις ύψους 1,2 δισ. ευρώ για το 2020 έχουν ένα βέβαιο κόστος (635 εκατ. από μείωση της φορολογίας νομικών προσώπων, 281 εκατ. από μείωση φορολογίας φυσικών προσώπων και 123 εκατ. από μείωση ασφαλιστικών εισφορών). Δεν είναι εξίσου βέβαιες όμως οι εξοικονομήσεις από άλλα μέτρα, με τα οποία η κυβέρνηση στηρίζει τον στόχο για τα πλεονάσματα. Και ενώ οι εξοικονομήσεις από τη φορολογία ακίνητης περιουσίας (202 εκατ.) παρουσιάζει υψηλή βεβαιότητα, αντιθέτως –όπως επισημαίνει- η μείωση της οροφής δαπανών (500 εκατ.), η επισκόπηση δαπανών (80 εκατ.), εσόδων (134 εκατ.), η βελτίωση αποτελεσματικότητας των φορέων γενικής κυβέρνησης (123 εκατ.) και η προώθηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών (642 εκατ.) έχουν λιγότερο εξασφαλισμένη απόδοση. Η απόδοση του μέτρου για 30% υποχρεωτικές πληρωμές μέσω τραπεζών, περιγράφεται ως αρκετά επισφαλής και έτσι, συνολικά, το Γραφείο αντιμετωπίζει με ανησυχία εξοικονομήσεις ύψους 1, 479 δισ. ευρώ αθροιστικά!
H Πρόβλεψη για Ανάπτυξη 2,8% στηρίζεται μεν στα μέτρα επεκτατικής πολιτικής που στηρίζουν το διαθέσιμο εισόδημα και την κατανάλωση, αλλά δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψιν τον αντίκτυπο από τα μέτρα περιοριστικής πολιτικής. Κυρίως όμως, όπως προειδοποιεί το Γραφείο Προϋπολογισμού στη Βουλή, η πρόβλεψη αυτή είναι διπλάσια από εκείνη για την Ευρωζώνη (1,4%) και μεγαλύτερη από ό,τι προβλέπουν για την Ελλάδα οι διεθνείς οργανισμοί. Επιπλέον, το Γραφείο Προϋπολογισμού επεκτείνεται και σε προειδοποιήσεις για τον κίνδυνο από διεθνείς επιδράσεις και γεωστρατηγικές εντάσεις που δεν έχουν ακόμα προσμετρηθεί από διεθνείς οργανισμούς.
Επιπλέον, η Γνώμη του Γραφείου Προϋπολογισμού φαίνεται να εκφράζει διαφωνίες και στο θέμα της αλλαγής αναφέρει τα εξής:
«Το προσχέδιο προϋπολογισμού 2020 είναι το πρώτο της νέας κυβέρνησης και αποτυπώνει τις προθέσεις δημοσιονομικής πολιτικής που θα ακολουθήσει για το επόμενο έτος. Μεθοδολογικά, ακολουθεί σε γενικές γραμμές τη δομή παρουσίασης του περσινού προσχεδίου καθώς εμφανίζει τα δημοσιονομικά μεγέθη απευθείας σε δεδουλευμένη βάση και σε δύο σενάρια, το σενάριο βάσης (πίνακας 2.1) και το σενάριο μετά παρεμβάσεων (πίνακας 2.9). Μια σύνοψη των δύο πινάκων αναπαράγεται στο παράρτημα στο τέλος του παρόντος κειμένου.
Αναλυτικότερα, η μείωση της οροφής λειτουργικών δαπανών φαίνεται κυρίως στην κατηγορία των αγορών αγαθών και υπηρεσιών του κρατικού προϋπολογισμού που εμφανίζεται μειωμένη κατά 400 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2019. Σύμφωνα με το κείμενο του προσχεδίου (σελ. 36) έχει οριστεί ειδικό αποθεματικό στην κατηγορία των δαπανών υπό κατανομή που θα καλύψει τυχόν αποκλίσεις στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών. Ωστόσο, αφού αποτελεί μέρος του τακτικού αποθεματικού, δεν αντισταθμίζεται ο δημοσιονομικός κίνδυνος. Πλέον του παραπάνω μέτρου – που εμφανώς προϋποθέτει εξοικονομήσεις από την πλευρά των Υπουργείων – παρουσιάζονται επιπλέον εξοικονομήσεις συνολικού ύψους 337 εκατ. ευρώ από την επισκόπηση δαπανών και εσόδων και τη βελτίωση αποτελεσματικότητας των φορέων γενικής κυβέρνησης.
Η άλλη σημαντική περιοριστική παρέμβαση είναι η επιβολή ενιαίου ποσοστού 30% για το εισόδημα που καταναλώνεται με ηλεκτρονικές πληρωμές. Πρόκειται για μια απλοποίηση και αυστηροποίηση του υπάρχοντος πλαισίου που ενισχύει σημαντικά τα κίνητρα ηλεκτρονικών συναλλαγών και αποσκοπεί στη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης. Η αποτελεσματικότητά του, δηλαδή η αύξηση των εσόδων είτε από τη φορολογία εισοδήματος είτε κατανάλωσης, εξαρτάται αφενός από τη συμπεριφορά των φορολογούμενων (ειδικά εκείνων που κάλυπταν μικρότερο ποσοστό του εισοδήματος με ηλεκτρονικές πληρωμές) και αφετέρου από την αυστηρότητα εφαρμογής του (όπως η αυτόματη συμπλήρωση του ποσού των ηλεκτρονικών πληρωμών χωρίς δυνατότητα τροποποίησης από τον χρήστη).
Σημειώνεται ακόμα ότι στο σενάριο μετά παρεμβάσεων προβλέπεται θετική επίπτωση στο ΑΕΠ (959 εκατ. ευρώ σε ονομαστικούς όρους) που με τη σειρά του οδηγεί σε αύξηση των εσόδων – ιδιαίτερα μέσω της ιδιωτικής κατανάλωσης. Σε πραγματικούς όρους, ο ρυθμός μεγέθυνσης του 2020 προβλέπεται διπλάσιος από εκείνον της Ευρωζώνης (2,8% έναντι 1,4%) και αρκετά υψηλότερος από τις αντίστοιχες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ (2,2%). Η αύξηση αυτή οφείλεται, σύμφωνα με το προσχέδιο, στη θετική επίδραση των επεκτατικών παρεμβάσεων. Η υπόθεση αυτή είναι επί της αρχής ορθή, τουλάχιστον όσον αφορά τη ζήτηση. Ωστόσο, το εύρος της ενδέχεται να περιοριστεί εξαιτίας των αντισταθμιστικών παρεμβάσεων. Πρόσθετες πηγές κινδύνου για το ρυθμό μεγέθυνσης προέρχονται από την επιβράδυνση της διεθνούς οικονομίας και από την κλιμάκωση της γεωπολιτικής έντασης.
Συμπερασματικά, το προσχέδιο προϋπολογισμού 2020 είναι συμβατό με την επίτευξη του δημοσιονομικού στόχου, ωστόσο υπάρχουν αβεβαιότητες που σχετίζονται με τα περιθώρια εξοικονομήσεων των λειτουργικών δαπανών, την αποτελεσματικότητα των κινήτρων για ηλεκτρονικές συναλλαγές και το ύψος του ρυθμού μεγέθυνσης. Η ορθή του εκτέλεση εξαρτάται από οικονομικές συμπεριφορές και συνθήκες που βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό έξω από τον άμεσο έλεγχο των δημοσιονομικών αρχών. Συνεπώς, συνιστούμε επαγρύπνηση προκειμένου να διορθωθούν πιθανές αποκλίσεις».
