Nέου τύπου επιχειρηματικά δάνεια, όπου το ρίσκο της εγγύησης θα επιμερίζεται ανάμεσα στο Δημόσιο και το τραπεζικό σύστημα, σχεδιάζουν από κοινού η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών και η Τράπεζα της Ελλάδος. Τα δάνεια αυτά ενδεχομένως να επιδοτηθούν μέσω προγραμμάτων του ΕΣΠΑ ή της Αναπτυξιακής Τράπεζας, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων κ.λπ.
Σε κάθε περίπτωση, θα αφορούν μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που έχουν αποκλειστεί από τον τραπεζικό δανεισμό.
Από τους περίπου 800.000 ενεργούς επιχειρηματικά ΑΦΜ (400.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις και 400.000 επαγγελματίες) που δραστηριοποιούνται στη χώρα, πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό έχουν μόνο οι 100.000. Δηλαδή η πλειονότητα των μικρομεσαίων παραμένει αποκλεισμένη από τον τραπεζικό δανεισμό επειδή δεν πληροί τα τραπεζικά κριτήρια. Πρόκειται κυρίως για επιχειρήσεις και επαγγελματίες που είτε έχουν δυσμενή στοιχεία στον «Τειρεσία», είτε οφειλές προς τις τράπεζες και το Δημόσιο. Το ζητούμενο είναι πώς αυτές οι επιχειρήσεις θα βγουν από τη «μαύρη λίστα» και θα διεκδικήσουν εκ νέου πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό.
Με βάση τα στοιχεία από τις τράπεζες, το 14% των αιτήσεων απορρίπτεται είτε γιατί έχει ζημιογόνες χρήσεις, είτε γιατί ο κύκλος εργασιών δεν δικαιολογεί το ύψος της χρηματοδότησης, ενώ στο 16% ανέρχεται το ποσοστό εκείνων που απορρίπτεται γιατί το επιχειρηματικό σχέδιο κρίνεται μη βιώσιμο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στη στατιστική βάση δεδομένων AnaCredit, η οποία συγκεντρώνει όλα τα τραπεζικά δάνεια προς επιχειρήσεις που ξεπερνούν τα 25.000 ευρώ, το 1/3 της τραπεζικής χρηματοδότησης μονοπωλούν 680 μεγάλες επιχειρήσεις, που αποτελούν τη βαριά βιομηχανία της χώρας. Με βάση τα στοιχεία, στα τέλη του 2020 οι επιχειρήσεις αυτές είχαν υπόλοιπο δανείων στις τράπεζες ύψους 24,4 δισ. ευρώ, έναντι των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με υπόλοιπο χρηματοδότησης 41,4 δισ. ευρώ.
Η πρόταση Στουρνάρα
Για να αλλάξει αυτή τη «ροπή» στις χορηγήσεις τραπεζικών δανείων ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας έχει υποβάλει στον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα μια πρόταση για νέα τραπεζικά προϊόντα που θα διαμοιράζουν τον κίνδυνο μεταξύ κράτους και τραπεζών. Το κριτήριο της χορήγησής τους θα είναι η συνολική βιωσιμότητα της επιχείρησης και όχι απλώς η μείωση του τζίρου. Θα αποκλείονται δηλαδή επιχειρήσεις-ζόμπι, οι οποίες κανονικά θα έπρεπε να είχαν βάλει λουκέτο αλλά λειτουργούν εικονικά για να απορροφούν οι ιδιοκτήτες τους τα επιδόματα, τα προνομιακά δάνεια και τις άλλες ενισχύσεις που δίνονται κατά καιρούς.
Πρακτικά, για να μπορεί μια μικρομεσαία επιχείρηση να αντλήσει ρευστότητα για κεφάλαια κίνησης, αγορά παγίων, ασφάλιση εξαγωγών κ.λπ. θα πρέπει να αποδεικνύει την οικονομική της οντότητα τα τελευταία χρόνια και ότι διαθέτει τις βάσεις για να είναι βιώσιμη και τα επόμενα.
Η φιλοσοφία της πρότασης Στουρνάρα βασίζεται στην εμπειρία από την περίοδο της πανδημίας, κατά την οποία αυξήθηκαν οι χορηγήσεις σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις ακριβώς επειδή ήταν εγγυημένες από το κράτος, μέσω του Ταμείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, εξασφαλίζοντας παράλληλα ευνοϊκούς όρους για τους δανειολήπτες. Το τέλος της πανδημίας και των μέτρων στήριξης δεν πρέπει να σημαίνει -κατά τον κεντρικό τραπεζίτη- και πλήρη απόσυρση της στήριξης αυτού του είδους στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Σε αυτή τη βάση, λοιπόν, η πρόταση αυτή εξετάζεται από το υπουργείο Οικονομικών, που θέτει όμως μια σημαντική παράμετρο στο όλο σχέδιο: τη ραγδαία αύξηση χορήγησης κρατικών εγγυήσεων, που αυξάνει αντίστοιχα τον κίνδυνο καταπτώσεων. Αυτό που βάζει δηλαδή στη συζήτηση το υπουργείο Οικονομικών είναι πως το Ελληνικό Δημόσιο δεν είναι σε θέση να προσθέσει επισφαλείς εγγυήσεις, με μεγάλη πιθανότητα να καταπέσουν, κάτι που μπορεί να επιβαρύνει το χρέος του.
Οι εγγυήσεις
Τα δάνεια αυτά «σκάνε» όλο και πιο συχνά το τελευταίο διάστημα λόγω της παρατεταμένης κρίσης του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός με τις καταπτώσεις των εγγυήσεων. Με βάση τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, το σύνολο των εγγυημένων δανείων αυξήθηκε από 9,9 δισ. ευρώ τον Μάρτιο του 2020 (αρχή της πανδημίας) σε 19,9 δισ. ευρώ τον περασμένο Ιούνιο. Δηλαδή την περίοδο των lockdown χορηγήθηκαν εγγυημένα τραπεζικά δάνεια ύψους 10 δισ. ευρώ. Οι δε εγγυήσεις της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (ο βασικός φορέας των δανείων αυτών), μέσα στο ίδιο διάστημα, αυξήθηκαν από 74,7 εκατ. ευρώ σε 1,7 δισ. ευρώ! Τα νούμερα αυτά εξηγούν την ανησυχία του υπουργείου Οικονομικών για περαιτέρω διεύρυνση των εγγυήσεων του Δημοσίου και την ανάγκη επιμερισμού του κινδύνου μεταξύ του Δημοσίου και των τραπεζών.
Στην ίδια συζήτηση θα μπουν -αναπόφευκτα- και οι διαχειριστές δανείων, οι λεγόμενοι servicers. Και αυτό γιατί η νομοθεσία τούς δίνει τη δυνατότητα να χορηγούν νέα δάνεια ή πιστώσεις σε δανειολήπτες από τους οποίους έχουν ήδη εξαγοράσει δάνεια ή/και πιστώσεις. Απλώς τα νέα δάνεια θα πρέπει να χορηγούνται με αποκλειστικό σκοπό την αναχρηματοδότηση των πελατών τους. Ομως οι servicers εγείρουν μια σειρά από ζητήματα προτού αποφασίσουν τις κινήσεις τους: κατ’ αρχάς, θέτουν ως προϋπόθεση την ολοκλήρωση των μεγάλων τιτλοποιήσεων που έχουν ήδη δρομολογηθεί. Δεύτερο, αλλά εξίσου σημαντικό θέμα γι’ αυτούς είναι το κόστος χρήματος.
Υπάρχει δηλαδή ανησυχία ότι αυτή την περίοδο τα δάνεια/πιστώσεις που θεωρητικά μπορούν να χορηγηθούν θα έχουν πολύ υψηλό επιτόκιο και ίσως είναι ασύμφορα για τις επιχειρήσεις που προσπαθούν να ορθοποδήσουν. Ενα τελευταίο θέμα για τους ίδιους είναι ότι, βάσει του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου, οι εταιρείες διαχείρισης μπορούν να χορηγούν νέα δάνεια μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του κυρίου των απαιτήσεων, δηλαδή του fund στο οποίο έχει πουληθεί το δάνειο.
Διαβάστε ακόμα:
Τι φέρνει το «φλερτ» Snam-Macquarie για το Gas Storage
Συνωστισμός αιτήσεων στον ΕΦΚΑ από όσους θεμελίωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα