Το τσουχτερό εορταστικό τραπέζι ήταν η πρόγευση. Το 2022 μπορεί να μπήκε με ελπίδες για το τέλος της πανδημίας, εντούτοις φαίνεται ότι θα χαρακτηριστεί έτος ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων έπειτα από πάρα πολλά χρόνια. Κοινώς, όλοι ανεξαιρέτως θα νιώσουν το κύμα ανατιμήσεων ακόμα πιο πολύ στις τσέπες τους, καθώς φαίνεται ότι πλέον ο πληθωρισμός έχει αποκτήσει χαρακτηριστικά δομικού, αφού είναι αδύνατον να περιοριστεί μόνο στο κόστος της ενέργειας ή των μεταφορών. Το εκρηκτικό κοκτέιλ που φαινόταν ήδη από το περασμένο καλοκαίρι έχει ξεκινήσει να σκάει και θα στοιχίσει στις τετραμελείς οικογένειες περίπου 2.000 ευρώ, με βάση συντηρητικές εκτιμήσεις.
Σαφώς το μεγαλύτερο κομμάτι θα αφορά το ενεργειακό κόστος, το ρεύμα, το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο, τα καύσιμα, που παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης με το πρόγραμμα επιδότησης της κατανάλωσης ρεύματος εξακολουθεί να είναι μεγάλο. Την ίδια ώρα όμως ετοιμάζεται νέος γύρος ανατιμήσεων σχεδόν σε κάθε είδους προϊόν, από τα πιο βασικά έως τα πολυτελείας, αφού πλέον οι μεταποιητικές και εμπορικές επιχειρήσεις μετακυλίουν τα αυξημένα κόστη στα σούπερ μάρκετ και την υπόλοιπη λιανική και αυτά με τη σειρά τους ένα κομμάτι στους καταναλωτές.
Ηδη παράγοντες του οργανωμένου λιανεμπορίου εξηγούν στο «ΘΕΜΑ» ότι οι νέες παραλαβές από τις περισσότερες βιομηχανίες, τις μεταποιητικές επιχειρήσεις και τους εισαγωγείς, μετά το μεγάλο ξεστοκάρισμα των εορτών, θα γίνει με νέους, αυξημένους, τιμοκαταλόγους.
Την ίδια ώρα, από το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων διαμηνύουν ότι με τη νέα χρονιά θα ενταθούν ακόμα περισσότερο οι έλεγχοι της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου Αγοράς (ΔΙΜΕΑ), υπενθυμίζοντας παράλληλα τη διάταξη περί αισχροκέρδειας που έχει θεσμοθετηθεί εν μέσω της πανδημίας για μια σειρά βασικών αγαθών προκειμένου να αποτραπούν τέτοιου είδους φαινόμενα.
Παράλληλα, όπως προαναγγέλλει στο «ΘΕΜΑ» o γενικός γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή Σωτήρης Αναγνωστόπουλος, υπάρχει σχέδιο για την επέκταση της εφαρμογής e-Καταναλωτής αφενός για να συμπεριληφθούν σταδιακά και τμήματα του λιανεμπορίου, πλην των σούπερ μάρκετ που υποχρεούνται να δηλώνουν τιμές, αφετέρου σε ποιοτικά στοιχεία που σήμερα παρέχονται, όπως η χρονική διεύρυνση του ιστορικού τιμών των προϊόντων. «Παράλληλα με τα νέα δεδομένα προσπαθούμε να εξετάσουμε όλο το πλαίσιο της αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των εκπτώσεων», αναφέρει.
Η «τέλεια καταιγίδα»
Πάντως, μπροστά σε αυτή την «τέλεια καταιγίδα», ο καταναλωτής έχει ξεκινήσει να κόβει δαπάνες προκειμένου να ανταποκριθεί στις βασικές ανάγκες. Ήδη παράγοντες της αγοράς κάνουν λόγο για μείωση περίπου 15% στον τζίρο που έκανε η εορταστική αγορά σε σχέση με πέρυσι, η οποία μάλιστα ήταν και χρονιά lockdown!
Και απ’ ό,τι φαίνεται, έπεται συνέχεια, αφού η τελευταία έρευνα-βαρόμετρο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδος (ΣΕΛΠΕ) καταδεικνύει ότι οι λογαριασμοί αποτελούν σήμερα τη μεγαλύτερη δαπάνη ενός νοικοκυριού και ότι στο α’ εξάμηνο του νέου έτους πρόθεση των καταναλωτών είναι να πατήσουν φρένο στις αγορές ώστε να καλύψουν την αύξηση των λογαριασμών! Γεγονός που, όπως φοβούνται οι επαγγελματίες, θα αποτελέσει και τον παράγοντα εκείνο που τελικά θα πυροδοτήσει το ντόμινο λουκέτων που απεφεύχθη μέσα στην πανδημία λόγω της κρατικής στήριξης.
Με τις διεθνείς τιμές ενέργειας να συνεχίζουν να καταγράφουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, πλέον τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα βρίσκονται τους επόμενους μήνες ενώπιον τσουχτερών αυξήσεων στα τιμολόγια ρεύματος και θέρμανσης.
Για μια τετραμελή οικογένεια η μηνιαία δαπάνη για ηλεκτρικό ρεύμα έχει αυξηθεί περίπου κατά 50 ευρώ, ενώ άλλα 30 ευρώ τον μήνα είναι η αύξηση του κόστους θέρμανσης, η οποία συνεχίζει να κλιμακώνεται.
Αυτές τις ημέρες όμως έρχεται ένα γαϊτανάκι ανατιμήσεων σε είδη σούπερ μάρκετ που θα ανεβάσει ακόμα υψηλότερα το κόστος ζωής.
Σημειωτέον ότι ήδη το φετινό χριστουγεννιάτικο τραπέζι αποδείχθηκε πιο ακριβό, από 9,3% έως 18,5%, με βάση τις τιμοληψίες που έκανε το Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ), ενώ από τα τελευταία επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) προκύπτει ότι σε ένα έτος ήδη έχουν απογειωθεί οι τιμές σε αγαθά που απαρτίζουν το λεγόμενο «καλάθι της νοικοκυράς», όπως, μεταξύ άλλων, σε αρνί-κατσίκι (21,3%), ελαιόλαδο (18,5%), άλλα βρώσιμα έλαια (16,7%), πατάτες (11,9%), νωπά ψάρια (9,8%), ψωμί (4,3%), καφέ (3,9%) και τυριά (3,5%).
Σύμφωνα με παράγοντες τριών μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ, έχουν ήδη από τον Δεκέμβριο κοινοποιηθεί οι νέοι τιμοκατάλογοι προμηθευτών που φέρνουν αυξήσεις από τις πρώτες ημέρες του 2022 σε πάνω από 20 βασικές κατηγορίες προϊόντων. Σε αυτές περιλαμβάνονται και κάποιες που έχουν προβεί σε γύρο ανατιμήσεων το περασμένο τρίμηνο.
Συγκεκριμένα, στις κατηγορίες των αγαθών όπου έρχονται ανατιμήσεις περιλαμβάνονται: άλευρα και είδη ζαχαροπλαστικής, όπου οι αυξήσεις που έχουν κοινοποιηθεί κυμαίνονται από 5% έως 20%, τυροκομικά, γαλακτοκομικά, αλλαντικά, δημητριακά (από 3% έως 6%), ζυμαρικά, καφές (από 3% έως 10%), ζάχαρη, ελαιόλαδο, σοκολάτες και ζαχαρώδη (από 5% έως 8%), μαρμελάδες (από 5% έως 10%), ελιές (από 2% έως 4%), τοματικά – κονσέρβες (περίπου 5%), αρτοσκευάσματα – φρυγανιές (από 3% έως 5%), σνακ, κατεψυγμένες ζύμες, κατεψυγμένα αλιεύματα, κατεψυγμένα λαχανικά, απορρυπαντικά και χαρτικά (από 3% έως 5%).
Σύμφωνα με τα στελέχη του οργανωμένου λιανεμπορίου, η περίπτωση για να συγκρατηθεί ένα τόσο γενικευμένο κύμα αυξήσεων, και με το ενεργειακό κόστος να έχει συρρικνώσει ακόμα περισσότερο τα περιθώρια των καταστημάτων λιανικής, είναι πλέον μικρή. Κάτι που σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος, αν όχι όλο σε κάποιες κατηγορίες, θα περάσει και στην τιμή στο ράφι. Μοναδική ελπίδα, να υπάρξει σε πρώτο στάδιο αποκλιμάκωση της μεγάλης πίεσης στο ενεργειακό κόστος και σε δεύτερο ομαλοποίηση στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού.
«Οι πληθωριστικές πιέσεις που ασκούνται διεθνώς είναι πιθανό ότι θα συνεχίσουν τουλάχιστον έως τις αρχές του 2022. Και σε συνδυασμό με την κρίση στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα αποτελούν μεγάλες προκλήσεις για το λιανεμπόριο στο σύνολο», σχολίαζε την περασμένη εβδομάδα στο αφιέρωμα «Οι Leaders της Οικονομίας» του «b.s.» ο νέος πρόεδρος Διοίκησης της Lidl Hellas Μάρτιν Μπράντενμπουργκερ. «Εμείς από πλευράς μας θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διατηρήσουμε τη σχέση καλύτερης ποιότητας και καλύτερης τιμής στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας μας διασφαλίζοντας τις υψηλότερες προδιαγραφές ποιότητας και πιστοποιήσεων, όπως εξάλλου κάνουμε χρόνια τώρα κερδίζοντας την εμπιστοσύνη και την προτίμηση του κόσμου», τόνιζε ο Ελβετός μάνατζερ.
«Το διεθνές κύμα ανατιμήσεων -και η κρίση που δημιουργεί- ευελπιστούμε να έχει μικρή διάρκεια και να εξομαλυνθεί μαζί με τις συνθήκες που το προκαλούν από το β’ εξάμηνο του 2022 και έπειτα», ευελπιστούσε από την πλευρά του ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΑΒ Βασιλόπουλος Βασίλης Σταύρου. «Μέχρι σήμερα η αγορά έχει βρει έναν τρόπο να απορροφήσει ένα κομμάτι. Εμείς, στην ΑΒ, το τελευταίο οκτάμηνο τρέχουμε με αρνητικό πληθωρισμό, το οποίο υπολογίζουμε στο +1%. Σε κάθε περίπτωση, συνεχίζουμε να επενδύουμε στο πεδίο των τιμών μέσα από ένα ανταγωνιστικό προωθητικό πλάνο ώστε να δημιουργούμε αξία προσιτή για το σύνολο των πελατών μας. Και στο ίδιο πνεύμα, συνεχίζουμε να στηρίζουμε τους συνεργάτες μας, τους Έλληνες παραγωγούς, τους προμηθευτές μας και την ελληνική κοινωνία».
Πληθωρισμός
Οι επερχόμενες αυξήσεις όμως δεν αφορούν μόνο τα σούπερ μάρκετ, αφού το σύνολο της αγοράς βρίσκεται ενώπιον κρίσιμων αποφάσεων. Από τις γνωστές εταιρείες του χώρου ήδη δύο είχαν κοινοποιήσει από τον περασμένο μήνα ότι θα επέλθει αναθεώρηση του τιμοκαταλόγου τους. Πρόκειται για την εταιρεία Βενέτης, μία από τις τελευταίες στον χώρο των αρτοζαχαροπλαστείων και καφέ που έως σήμερα δεν είχε προβεί σε ανατιμήσεις, με στόχο γύρω στο +10%, και τα καταστήματα ΙΚΕΑ, όπως τουλάχιστον δήλωνε πρόσφατα ο πρόεδρος του ομίλου Fourlis, Βασίλης Φουρλής.
Ήδη πάντως ένας γύρος ανατιμήσεων έχει γίνει σε είδη ένδυσης, υπόδησης, ενώ με τις νέες παραλαβές αναμένονται κι άλλες, αφού ήδη οι βιομηχανίες παραγωγής έχουν προϊδεάσει για σχετικές κινήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η προ ημερών δήλωση του κ. Κένι Γουίλσον, διευθύνοντος συμβούλου της γνωστής βρετανικής εταιρείας υπόδησης Dr. Martens, σύμφωνα με την οποία γνωστοποίησε οριζόντιες αυξήσεις κατά 12 ευρώ προκειμένου να αντιμετωπιστεί η προοδευτική αύξηση του κόστους παραγωγής σε όλα τα επίπεδα.
Σε κάθε περίπτωση, με τα έως τώρα δεδομένα η αναρρίχηση του δείκτη τιμών καταναλωτή στη χώρα σε επίπεδα πάνω από το 5% θεωρείται κάτι δεδομένο στην αγορά. Κάτι που αναμένεται να φανεί ήδη στα στοιχεία Δεκεμβρίου, προτού δηλαδή αποτυπωθούν οι προγραμματισμένες γι’ αυτό τον μήνα αυξήσεις! Το διακύβευμα φυσικά ενός αυξανόμενου πληθωρισμού είναι σημαντικό και μπορεί να φτάσει έως τον εκτροχιασμό ολόκληρης της οικονομίας, των επενδύσεων κ.ο.κ., καθώς το φαινόμενο καλύπτει όλους τους τομείς και τα προϊόντα μέχρι και τα υλικά κατασκευών.
Προτού βέβαια φτάσουμε εκεί, γίνεται το προφανές, περιορίζεται η ιδιωτική κατανάλωση. Κάτι που φάνηκε από τις αγορές των εορτών, που, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, κυμάνθηκαν σε χαμηλότερο επίπεδο (περίπου 15%) έναντι των προσδοκιών που είχαν καλλιεργηθεί. Επιπρόσθετα, η εξαμηνιαία έρευνα-βαρόμετρο του ΣΕΛΠΕ, η οποία διενεργήθηκε λίγο πριν από τις γιορτές, έδειξε ότι οι καταναλωτές είναι έτοιμοι να περιορίσουν τις αγορές τους το επόμενο εξάμηνο ώστε να αντιμετωπίσουν το αυξημένο κόστος ενέργειας.
Φρένο στην κατανάλωση
Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε με ερωτηματολόγιο σε δείγμα 859 καταναλωτών κατέδειξε τέσσερις κυρίαρχες τάσεις:
Α) Την επιδείνωση του καταναλωτικού κλίματος κατά τους τελευταίους έξι μήνες, σε συνδυασμό με χαμηλές πλέον προσδοκίες για το επόμενο εξάμηνο. Ο δείκτης καταναλωτικού κλίματος λιανικής τον Δεκέμβριο του 2021 διαμορφώθηκε στο -45. Σύμφωνα με την ανάλυση του ΣΕΛΠΕ, η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν έχει να κάνει τόσο με τις μέχρι σήμερα προσδοκίες των καταναλωτών όσο κυρίως λόγω της παρούσας κατάστασης των καταναλωτών για το προσεχές διάστημα.
Μάλιστα οι καταναλωτές θεωρούν ότι είναι-δεν είναι μια ικανοποιητική περίοδος για να κάνουν αγορές τόσο οι ίδιοι όσο και γενικά. Μάλιστα την κατατάσσουν ως τη χειρότερη περίοδο για σημαντικές αγορές τα τελευταία δύο χρόνια.
Β) Εντονη αρνητική επίδραση του κόστους ενέργειας στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών. Το 50% εκτιμά ότι το α’ εξάμηνο του 2022 οι δαπάνες για λογαριασμούς κοινής ωφέλειας θα είναι αυξημένες. Αντίθετα, το 46% εκτιμά ότι οι δαπάνες για αγορές προϊόντων το α’ εξάμηνο του νέου έτους θα είναι μειωμένες, ενώ μόλις το 15% ότι θα είναι αυξημένες. Το ίδιο ισχύει για τις υπηρεσίες (εισιτήρια, εστίαση), για τις οποίες το 34% του κοινού εκτιμά ότι θα υπάρξει μείωση, ενώ μόλις το 14% αύξηση. Σχετικά θετική είναι η μέτρηση όσον αφορά τη φορολογία, για την οποία το 75% εκτιμά ότι θα μείνει αμετάβλητη, το 20% ότι θα παρουσιάσει μείωση και το 5% αύξηση.
Γ) Οι πληρωμές λογαριασμών αποτελούν πλέον τη μεγαλύτερη δαπάνη ως ποσοστού του εισοδήματος. Συγκεκριμένα, αποτελούν το 30% έναντι 25% τον προηγούμενο Δεκέμβριο. Αντίθετα, μειωμένες είναι οι δαπάνες για αγορές προϊόντων σε σχέση με τον προηγούμενο Δεκέμβριο, από 31% σε 26%. Οι δαπάνες για αγορές προϊόντων πλέον αντιπροσωπεύουν μόνο το 26% των συνολικών δαπανών. Η κύρια κατηγορία αγορών όσον αφορά τις δαπάνες είναι τα τρόφιμα και ποτά, με ποσοστό 41% με μείωση από 49% το 2020 (περίοδος με lockdown). Η εστίαση, η οποία είχε ανακάμψει το καλοκαίρι και βρισκόταν στη δεύτερη θέση μαζί με τα είδη ρουχισμού, υποχωρεί από 11% σε 7% και τα εισιτήρια, ξενοδοχεία από 4% σε μόλις 2%.
Δ) Ένας στους δύο καταναλωτές δηλώνει ευθέως ότι θα μειώσει τις δαπάνες για αγορά προϊόντων το επόμενο εξάμηνο και ότι θα αυξήσει τις δαπάνες για λογαριασμούς.
Διαβάστε ακόμα
«Έκρηξη» στην αγορά ακινήτων του Μανχάταν – Πόσο πωλείται ένα διαμέρισμα
Μπιλ Γκέιτς: Αποκαλυπτικό βίντεο από το 1994 – Τι έλεγε για Microsoft και Apple (vid)
Ταραχές στο Καζακστάν: Αυξήθηκε 8% η τιμή του ουρανίου