Με αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού για τα απορρίμματα εντός του 2020 και αντίστοιχες παρεμβάσεις και σε περιφερειακό επίπεδο, ώστε να επιλεγεί ένα ρεαλιστικό σχέδιο δράσης, ετοιμάζεται να γυρίσει σελίδα η κυβέρνηση στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων αντιμετωπίζοντας την πενταετή αδράνεια του ΣΥΡΙΖΑ που έφερε την Αττική στην τελευταία θέση σε σχέση με όλες τις άλλες περιοχές της χώρας.
«Δεν μπορεί κάποιες περιφέρειες να έχουν λύσει το πρόβλημα και να έχουν κατασκευάσει μονάδες και η Αττική να μην έχει κανέναν σχεδιασμό, και αυτό είναι κάτι που ξεκάθαρα αποδίδουμε στην ιδεοληψία της απελθούσας περιφερειακής αρχής και της προηγούμενης κυβέρνησης», δηλώνει στο «business stories» o νέος γενικός γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και πρώην δήμαρχος Μελισσίων Μανώλης Γραφάκος, ο οποίος θα συγκεντρώσει τις αρμοδιότητες τόσο του υπουργείου Περιβάλλοντος όσο και αυτές του Εσωτερικών στα απορρίμματα.
O στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού που γνωρίζει καλά τις ιδιαιτερότητες της Αυτοδιοίκησης έχει ήδη πιάσει δουλειά στον έβδομο όροφο του ΥΠΕΝ για να καλύψει το μεγάλο κενό των προηγούμενων ετών.
Ο κ. Γραφάκος δηλώνει ανοιχτά υπέρ της απελευθέρωσης της αγοράς των απορριμμάτων και της αύξησης της συμμετοχής των ιδιωτών στη διαχείριση των αποβλήτων. «Η διαφορά μας με την προηγούμενη κυβέρνηση στη διαχείριση των αποβλήτων είναι ότι εμείς προκρίνουμε τον ιδιωτικό τομέα χωρίς ταμπού και δίνουμε το option στις Αρχές, είτε είναι δημοτικές είτε είναι περιφερειακές, να συνεργαστούν με ιδιωτικούς φορείς». Οπως αναφέρει, στόχος είναι να ανοίξει η αγορά και να φύγουν τα στεγανά και τα εμπόδια σε όλα τα επίπεδα, γιατί αυτό θα ωφελήσει και τον πολίτη.
Πρακτικά, αυτό ανοίγει παράθυρο στους ιδιώτες ώστε να μπορούν να κατασκευάσουν μονάδες διαχείρισης αποβλήτων και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στους δήμους με ανταγωνιστικές τιμές και χωρίς μίνιμουμ τονάζ όπως συμβαίνει σήμερα με τις ΣΔΙΤ.
Αντίστοιχα, όπως σημειώνει ο κυβερνητικός αξιωματούχος, και οι ΦΟΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων που έχουν συστήσει οι δήμοι) έχουν ζητήσει να διαχειρίζονται και βιομηχανικά απόβλητα, αίτημα που η κυβέρνηση σκοπεύει να ικανοποιήσει. Η αύξηση της συμμετοχής των ιδιωτών στη διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί μια προοπτική που μπορεί να δώσει γρήγορες λύσεις στους δήμους, ποιοτικότερες υπηρεσίες προς τους πολίτες σε ό,τι αφορά την καθαριότητα, αλλά και οικονομικότερες λύσεις σε σχέση με τα δημοτικά τέλη. Πέρυσι υπολογίζεται ότι οι πολίτες κατέβαλαν τέλη καθαριότητας και οδοφωτισμού ύψους άνω των 1,2 δισ. ευρώ, ένα τεράστιο νούμερο που πληρώνουν όλοι ανεξαιρέτως, χωρίς κανένα εισοδηματικό κριτήριο, ανάλογα με την επιφάνεια και την περιοχή όπου κατοικούν.
Στόχος, σύμφωνα με τον κ. Γραφάκο, είναι να μειωθεί το κόστος διαχείρισης για τον πολίτη ή να αναβαθμιστούν οι παρεχόμενες υπηρεσίες. Η Πολιτεία, όπως αναφέρει ο ίδιος, οφείλει επίσης να ενθαρρύνει τις συνεργασίες μεταξύ διαφορετικών δήμων, εφόσον αυτό δημιουργεί αμοιβαία οφέλη και στηρίζεται σε επωφελείς συμπράξεις. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα επισημαίνει την περίπτωση της Λευκάδας (Περιφέρεια Ιονίων Νήσων) και της Βόνιτσας στο Ακτιο: «Είναι δύο διαφορετικές περιφέρειες με διαφορετικούς σχεδιασμούς, οι οποίοι όμως αποφάσισαν να συνεργαστούν ώστε στον έναν δήμο (Λευκάδα) να γίνει το εργοστάσιο και στον άλλον (Βόνιτσα) ο ΧΥΤΥ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων)».
Ανεφάρμοστοι οι στόχοι του εθνικού σχεδιασμού
Τα νούμερα του εθνικού σχεδιασμού είναι ήδη ξεπερασμένα, καθώς έβαζαν ως στόχο για ανακύκλωση το 50% έως το 2020 και το 1 εκατομμύριο τόνους αποβλήτων, όταν σήμερα η ανακύκλωση είναι στο 20% και τα παραγόμενα απορρίμματα στα 1,7 εκατομμύρια τόννους. Τονίζει μάλιστα ότι το υπουργείο πρέπει να έρθει σε συνεννόηση με τις Βρυξέλλες, καθώς οι αποκλίσεις που εμφανίζει η χώρα μας σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς στόχους συνιστούν απειλή για την επιβολή νέων κυρώσεων. Ηδη 53 χωματερές (σε Πελοπόννησο και Νότιο Αιγαίο) παραμένουν ανοιχτές, με την Ελλάδα να συνεχίζει να καταβάλλει πρόστιμα στην Ε.Ε. Ο στόχος είναι να μην ενεργοποιηθούν πέναλτι και για άλλες που δεν λειτουργούν νόμιμα και να συνεχιστεί η σταδιακή αποκατάσταση αυτών των 53. Εκτιμάται ότι εφόσον ξεκινήσει να λειτουργεί η ΣΔΙΤ Πελοποννήσου σε δύο χρόνια δεν θα υπάρχει ενεργή χωματερή στην περιοχή.
Εμφαση στον καφέ κάδο
«Στόχος μας είναι να δοθεί έμφαση στη διαλογή στην πηγή και στην ανάπτυξη του καφέ κάδου των οργανικών αποβλήτων που έχει μείνει πολύ πίσω, αλλά και να κατανοήσουν οι πολίτες την αρχή ότι όσο ρυπαίνεις πληρώνεις». Μόνο έτσι, όπως τονίζει, θα κάνουν τον κόπο να πάνε ένα στενό παρακάτω από το σπίτι τους για να αφήσουν τα οργανικά απόβλητα.
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι το ΥΠΕΝ κληρονομεί μια κατάσταση διαφορετικών ταχυτήτων ανά την επικράτεια με υπαιτιότητα του ΣΥΡΙΖΑ που άφησε ξεκρέμαστη τη μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας. Οπως αναφέρει, υπάρχουν περιοχές όπως η Δυτική Μακεδονία, η Ηπειρος και οι Σέρρες όπου οι συμπράξεις μεταξύ Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) λειτούργησαν καταλυτικά στη λύση των προβλημάτων. Υπάρχουν τα νησιά που δεν έχουν την υποδομή να υποστηρίξουν αντίστοιχα πρότζεκτ και εμφανίζουν διάφορες εστίες προβλημάτων (Λευκάδα, Κέρκυρα, Ζάκυνθος, Τήνος, Κάλυμνος), για τα οποία δρομολογούνται λύσεις. Τέλος, υπάρχει και η Αττική, η οποία είναι στη χειρότερη κατάσταση, καθώς πέραν της Φυλής δεν υπάρχει ούτε μία χωροθέτηση.
Οριστικές αποφάσεις για τη μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας δεν έχουν ληφθεί, καθώς η υπόθεση των σκουπιδιών θα πρέπει να πατήσει πάνω σε νέο σχεδιασμό. Από τις προκαταρκτικές συζητήσεις που γίνονται διαφαίνεται ότι θα επιδιωχθεί μια ορθολογικότερη προσέγγιση στη δημιουργία νέων μονάδων, πιθανότητα με τη μορφή των ΣΔΙΤ. Ωστόσο, ο τελικός σχεδιασμός θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις που θα ληφθούν σε πολιτικό επίπεδο και κυρίως από τον ρόλο που θα αναλάβει ο ιδιωτικός τομέας στη διαχείριση αποβλήτων.
Ο υφιστάμενος περιφερειακός σχεδιασμός προέβλεπε έξι μονάδες, πλέον όμως υπάρχουν σκέψεις να είναι και λιγότερες, ώστε να χωροθετηθούν μία μονάδα, για παράδειγμα, στο Σχιστό, μία στα Λιόσια, μία στο Γραμματικό και μία στα Μεσόγεια. Η μόνη σταθερά παραμένει η Φυλή, η οποία με τις παρεμβάσεις στο υφιστάμενο κύτταρο και την επέκταση της Γ’ Φάσης δίνει σημαντικές ανάσες ζωής στα απορρίμματα της Αττικής, αλλά στο μεταξύ θα πρέπει να ξεκινήσει ο σχεδιασμός της επόμενης ημέρας.