Του Απόστολου Αλωνιάτη*
Σε συνέχεια του άρθρου μας την περασμένη εβδομάδα (Υπολογισμός αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης (τεκμήρια) για το φορολογικό έτος 2014, σήμερα θα ασχοληθούμε με την αντιμετώπιση των τακτοποιημένων των τακτοποιημένων ημιυπαίθριων και αυθαίρετων χώρων.
Η αναγραφή στο Ε1 των τακτοποιημένων ημιυπαίθριων χώρων, που τακτοποιήθηκαν με τον νόμο 3843/2010, αποτελεί υποχρέωση για τους φορολογούμενους από την χρήση του 2011. Φέτος στην υποχρέωση αυτή προστέθηκαν και οι επιφάνειες που ταχτοποιήθηκαν με τον νόμο 4178/2013.
Να θυμίσουμε ότι ο νόμος 4178/2013, ήλθε να αντικαταστήσει των νόμο 4014/2011, νόμος που κρίθηκε αντισυνταγματικός από Συμβούλιο της Επικρατείας.
Αναγραφή τακτοποιημένων ημιυπαίθριων χώρων στο Ε1
Από το οικονομικό έτος 2012, όσοι φορολογούμενοι τακτοποίησαν ημιυπαίθριους χώρους με τον νόμο 3843/2010, είναι υποχρεωμένοι να τους δηλώσουν σαν κύριους χώρους στον πίνακα 5, στην αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης.
Για το οικονομικό έτος 2014, χρήση 2013, δεν έχει δοθεί η δυνατότητα εξαίρεσης ορισμένων τακτοποιημένων τετραγωνικών με τον σχετικό νόμο, αφού μέχρι σήμερα δεν έχει δοθεί σχετική οδηγία από το υπουργείο οικονομικών από την μία πλευρά και από την άλλη, όπως θα δούμε και παρακάτω, υπάρχει η υποχρέωση αναγραφής και των τετραγωνικών που έχουν τακτοποιηθεί με τον ν. 4014/2011.
Να θυμίσουμε ότι πέρυσι , για το οικονομικό έτος 2013, είχε δοθεί η οδηγία , μέσα από το βιβλιαράκι οδηγιών για την συμπλήρωση των φορολογικών δηλώσεων.
«ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΤΑΙ: Ότι, οι νομιμοποιήσεις των ημιυπαίθριων χώρων σύμφωνα με τον ν.3843/2010 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στην συμπλήρωση του υποπίνακα της περίπτωσης 1. Ωστόσο, οι νομιμοποιήσεις αυθαίρετων κατασκευών και αυθαίρετων αλλαγών χρήσης (υπόγεια και πατάρια) που πραγματοποιήθηκαν με τους ν.4014/2011 και ν.3843/2010, δεν θα ληφθούν υπόψη και δεν θα επηρεάσουν τη συμπλήρωση του υποπίνακα αυτού, για το οικον. έτος 2013. Αντίθετα μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών νομιμοποίησης τους θα συμπεριληφθούν στις δηλώσεις του οικον. έτους 2014 και εξής.»
Άρα για το οικονομικό έτος 2014 στον σχετικό πίνακα θα αναγραφούν και τα τετραγωνικά που αφορούν υπόγεια και πατάρια που έχουν τακτοποιηθεί με τον νόμο 3843/2010, στο σύνολο των τετραγωνικών τους. Να σημειώσουμε ότι στη κατηγορία αυτή, δηλαδή στην αναγραφή στο Ε1 όλων των τετραγωνικών που έχουν ταχτοποιηθεί, ανήκουν και οι χώροι που έχουν τακτοποιηθεί με τον νόμο 3775/2009.
Τα τακτοποιημένα κτίσματα γράφονται στο Ε1 όπως είναι στην πραγματικότητα και όπως χρησιμοποιούνται. Οι κλειστοί ημιυπαίθριοι χώροι πρέπει να προστεθούν στους κύριους χώρους του ακινήτου.
Αναγραφή τακτοποιημένων αυθαίρετων χώρων, που τακτοποιήθηκαν με τους νόμους 4014/2011 και 4178/2013, στο Ε1.
Όπως γράψαμε και προηγουμένως, ο νόμος 4178/2013, ήλθε να αντικαταστήσει τον νόμο 4014/2011, που κρίθηκε αντισυνταγματικός από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Στον νέο νόμο αναφέρεται ότι:
«Άρθρο 1. Απαγόρευση εμπράγματων δικαιοπραξιών σε ακίνητα µε αυθαίρετες κατασκευές ή αυθαίρετες αλλαγές χρήσης
1. Από τη δημοσίευση του παρόντος απαγορεύεται και είναι απολύτως άκυρη η µμεταβίβαση ή η σύσταση εμπράγματου δικαιώµατος σε ακίνητο, στο οποίο έχει εκτελεστεί αυθαίρετη κατασκευή ή έχει εγκατασταθεί αυθαίρετη αλλαγή χρήσης, όπως ειδικότερα ορίζεται στα άρθρα 5 παρ. 2 και 22 παρ. 3 του ν. 1577/1985 (Α΄ 210). Στην παραπάνω απαγόρευση εμπίπτει και η εισφορά ακινήτου σε εταιρεία.
2. Από τις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου εξαιρούνται τα ακίνητα, στα οποία έχουν εκτελεστεί αυθαίρετες κατασκευές ή έχουν εγκατασταθεί αυθαίρετες χρήσεις:
α) που υφίστανται προ της 30.11.1955, ημερομηνίας ισχύος του από 9.8.1955 βασιλικού διατάγματος ή
β) που έχουν απαλλαγεί από την κατεδάφιση, σύμφωνα µε τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 720/1977 (Α΄ 297) ή
γ) που έχουν εξαιρεθεί από την κατεδάφιση, σύμφωνα µε τις διατάξεις της παρ. 5 του άρθρου 16 του ν. 1337/1983 (Α΄ 33) ή των παραγράφων 8 και 10 του άρθρου 9 του ν. 1512/1985 (Α΄4) ή
δ) που έχει ανασταλεί η κατεδάφιση, σύμφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 15, 16, 20 και 21 του ν. 1337/1983 (Α΄ 33), όπως ισχύουν, χωρίς όμως να έχει απορριφθεί µε απόφαση του αρμοδίου κατά περίπτωση οργάνου η αίτηση για την εξαίρεση από την κατεδάφιση ή
ε) που έχουν εξαιρεθεί από την κατεδάφιση, σύμφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 4 του ν. 3399/2005 (Α΄ 255) ή
στ) που έχει περατωθεί η διαδικασία διατήρησης, σύμφωνα µε τις διατάξεις του ν. 3775/2009 (Α΄ 122) ή του ν. 3843/2010 (Α΄ 62) και για το χρονικό διάστημα που προβλέπεται σε αυτές και υπό τις προϋποθέσεις του παρόντος νόμου ή
ζ) που έχει περατωθεί η διαδικασία καταβολής του ενιαίου ειδικού προστίμου ή έχει καταβληθεί ποσοστό 30% του συνολικού ποσού προστίμου ή του σχετικού παραβόλου εφόσον ορίζεται κατά τις διατάξεις του παρόντος και κατά τις διατάξεις του ν. 4014/2011 και υπό τις προϋποθέσεις του παρόντος νόμου (Α΄ 209).»
Άρα όσοι έχουν την δυνατότητα να ενταχθούν στο νέο νόμο και έχουν ξεκινήσει τις διαδικασίες τακτοποίησης αυθαιρέτων με τον νόμο 4014/2011, πρέπει να τα αναγράψουν στο έντυπο Ε1.
Για αυτό το λόγο μάλιστα, στο έντυπο Ε1, του οικονομικού έτους 2014, έχουν ενταχθεί νέοι κωδικοί για την απεικόνιση των τετραγωνικών που έχουν τακτοποιηθεί σε κύριους (Κωδ. 231,232,233) και βοηθητικούς (Κωδ. 234,235,236), με αιτιολογία «Επιφάνειες κύριων χώρων ν.4178/2013» και «Επιφάνειες βοηθητικών χώρων ν.4178/2013»
Η διαφοροποίηση από τους λοιπούς κωδικούς γίνεται διότι σύμφωνα τόσο με τον νόμο 4014/2011 , που κρίθηκε αντισυνταγματικός , όσο και με τον νόμο 4178/2013 που το αντικατέστησε, ο νόμος δίνει ως κίνητρο για την νομιμοποίηση των αυθαιρέτων απαλλαγή κατά 50% στην επιβολή οποιουδήποτε φόρου (φόρος μεταβίβασης, κληρονομιών, ακίνητης περιουσίας, ΤΑΠ, προσδιορισμός τεκμηρίου διαβίωσης) για όλους τους χώρους τόσο σε υπόγειες στάθμες όσο και στους εσωτερικούς εξώστες, και τις σοφίτες.
Πιο συγκεκριμένα:
Νόμος 4014/21.9.2011, άρθρο 24 παράγραφος 22.
«22. Για τις αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσης που εξαιρούνται της επιβολής κυρώσεων με βάση τις διατάξεις του παρόντος νόμου δεν οφείλονται αναδρομικά ασφαλιστικές εισφορές και οποιοσδήποτε φόρος, καθώς και οποιασδήποτε μορφής πρόστιμα και τέλη, όπως το τέλος ακίνητης περιουσίας, καθαριότητας, φωτισμού και δυνητικά ανταποδοτικά τέλη. Τυχόν ήδη καταβληθέντες φόροι, τέλη και πρόστιμα δεν αναζητούνται. Η αλλαγή χρήσης δεν λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό του τέλους του άρθρου 24 του ν. 2130/1993, καθώς και των τελών του ν. 25/1975 και του άρθρου 25 του ν. 1828/1989, όπως ισχύουν και δεν επιβάλλονται αναδρομικά διαφορές που προκύπτουν ως προς το ύψος των τελών, οι οποίες προέρχονται από την αλλαγή χρήσης.
Για τη χρήση κατοικίας κατά τον υπολογισμό της αξίας για την επιβολή οποιουδήποτε φόρου (φόρος μεταβίβασης, κληρονομιών, ακίνητης περιουσίας, ΤΑΠ, προσδιορισμός τεκμηρίου διαβίωσης) για όλους τους χώρους σε υπόγειες στάθμες, τα πατάρια που πολεοδομικά δεν αποτελούν όροφο και τις σοφίτες, εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50%.»
Νόμος 4178/08.08.2013, άρθρο 24 παράγραφοι 8 και 9.
«8. Για τις αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσης προ τις 28.7.2011, που εξαιρούνται της επιβολής κυρώσεων με βάση τις διατάξεις του παρόντος νόμου ή εξαιρέθηκαν της επιβολής κυρώσεων με βάση τις διατάξεις του ν. 4014/2011 (Α΄209),δεν οφείλονται αναδρομικά βεβαιωμένες ασφαλιστικές εισφορές (ΙΚΑ κ.λπ.) και οποιοσδήποτε φόρος, καθώς και οποιασδήποτε μορφής πρόστιμα και τέλη, όπως το τέλος ακίνητης περιουσίας, καθαριότητας, φωτισμού και δυνητικά ανταποδοτικά τέλη. Τυχόν ήδη καταβληθέντες φόροι, τέλη και πρόστιμα δεν αναζητούνται. Η αλλαγή χρήσης δεν λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό του τέλους του άρθρου 24 του ν. 2130/1993 (Α΄ 62), καθώς και των τελών του ν. 25/1975 (Α΄ 74) και του άρθρου 25 του ν. 1828/1989 (Α΄ 2), όπως ισχύουν και δεν επιβάλλονται αναδρομικά διαφορές που προκύπτουν ως προς το ύψος των τελών, οι οποίες προέρχονται από την αλλαγή χρήσης.
9. Για τη χρήση κατοικίας κατά τον υπολογισμό της αξίας για την επιβολή οποιουδήποτε φόρου (φόρος μεταβίβασης, κληρονομιών, ακίνητης περιουσίας, ΤΑΠ, προσδιορισμός τεκμηρίου διαβίωσης) για όλους τους χώρους τόσο σε υπόγειες στάθμες όσο και στους εσωτερικούς εξώστες, και τις σοφίτες, εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50%.»
Κλείνουμε το κείμενο αυτό με δύο γενικότερες παρατηρήσεις σχετικά με τα ακίνητα:
Πότε δηλώνεται το τακτοποιημένο ακίνητο
Τα ακίνητα αυτά δηλώνονται τουλάχιστον στο επόμενο έτος από όταν έγινε η τακτοποίηση. Ημερομηνία τακτοποίησης θεωρείται η ημερομηνία αίτησης για τακτοποίηση. Όταν τακτοποιηθούν τα κτίσματα αυτά η εφορία δεν ζητάει την εγγραφή τους σε παλαιότερα χρόνια.
Ποια είναι η επιφάνεια του ακινήτου;
Είναι το εμβαδόν σε τετραγωνικά μέτρα (μ2). Προκειμένου περί κτισμάτων, ως επιφάνεια λαμβάνεται το εμβαδόν αυτών μετά των εξωτερικών τοίχων. Αν στην επιφάνεια περιλαμβάνονται και οι κοινόχρηστοι χώροι (μικτή επιφάνεια), ως επιφάνεια λαμβάνεται η μικτή μειωμένη κατά ποσοστό δέκα στα εκατό (10%), δηλαδή πολλαπλασιασμένη επί 0,90. Στην επιφάνεια δεν περιλαμβάνονται οι ανοικτοί ημιυπαίθριοι χώροι.
Ολοκληρώσαμε την παρουσίαση σχετικά με την αντικειμενική δαπάνη κατοικίας.
Στο επόμενο σημείωμα μας θα συνεχίσουμε την παρουσίαση των αντικειμενικών δαπανών.
*Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος – φοροτεχνικός, Α. Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), οικονομικός διευθυντής της PROSVASIS AEBE, συγγραφέας