“Η Ελληνική Ακτοπλοΐα βρίσκεται πλέον στο ξεκίνημα ενός νέου κύκλου ανάπτυξης και ευκαιριών εντός ενός διαφανούς περιβάλλοντος και με σεβασμό στους θεσμούς και στους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς κανόνες”.  Την επισήμανση αυτή κάνει ο τραπεζίτης Γιώργος Ξηραδάκης στο πλαίσιο της 21ης  Ετήσιας Μελέτης της XRTC Business Consultants με τίτλο «Ελληνική Ακτοπλοΐα 2022 : Σε νέο κύκλο ανάπτυξης και ευκαιριών».

H ζήτηση ακτοπλοϊκών υπηρεσιών ακολουθούσε σταθερά ανοδική πορεία την τετραετία 2016-2019 με αποτέλεσμα η ακτοπλοϊκή επιβατική κίνηση το 2019 να διαμορφωθεί στα 19 εκατ., τον μεγαλύτερο αριθμό που έχει καταγραφεί. Ωστόσο, η πανδημία του κορωνοϊού ανέτρεψε τη λειτουργία και τις προοπτικές του κλάδου, με αποτέλεσμα τη μεγάλη μείωση στην κίνηση επιβατών και οχημάτων το 2020 και τη σταδιακή βελτίωσή της το 2021. 

Επιβατική κίνηση

Το 2021 η πανδημία συνέχισε να πλήττει την επιβατηγό ναυτιλία, ενώ η άρση των περιοριστικών μέτρων, καταργώντας το μειωμένο πρωτόκολλο μεταφοράς επιβατών στα πλοία, πραγματοποιήθηκε το Μάρτιο του 2022. Το 2021 ξεκίνησε με ζημιές του ακτοπλοϊκού κλάδου από τη χρήση του 2020 που ξεπέρασαν τα €130 εκατ. 

Το μεταφορικό έργο επιβατών του 2021 παρά τους αυξημένους περιορισμούς στη διακίνηση επιβατών, ιδίως κατά το πρώτο τετράμηνο του 2021, και την καθυστερημένη επανεκκίνηση της τουριστικής κίνησης, παρουσιάζεται αυξημένο σε σχέση με αυτό της χρήσης 2020 σηματοδοτώντας τη σταδιακή επαναφορά προς ομαλοποίηση της λειτουργίας των ακτοπλοϊκών εταιριών. Παρόλα αυτά, υπολείπεται κατά 40% σε σχέση με την προ COVID – 19 περίοδο, και ειδικότερα σε σχέση με τη χρήση του 2019.

Συγκεκριμένα η κίνηση επιβατών το 2021 ήταν αυξημένη κατά 47% ενώ η κίνηση των οχημάτων κατά 37% σε σύγκριση με το 2020. Οι αριθμοί αυτοί ήταν ενδεικτικοί αφού ο τουρισμός ανέκαμψε σημαντικά το 2021 με τις προβλέψεις για το 2022 να είναι ιδιαίτερα αισιόδοξες και ελπιδοφόρες, ιδιαίτερα υποστηριζόμενες από τη σταδιακή αποκλιμάκωση της πανδημίας σε συνδυασμό με τη δυνατότητα αντιμετώπισης του κορωνοϊού με εμβολιασμό και αντιϊκά φάρμακα. Παρόλα αυτά σημαντικές αγορές, όπως η κινεζική, παραμένουν ακόμα κλειστές εξαιτίας της πανδημίας.

Κι ενώ το δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2022 το μεταφορικό έργο των ακτοπλοϊκών εταιριών σημείωσε αύξηση σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2021, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου του 2022 και τα ζοφερά γεγονότα που επακολούθησαν, επηρέασε αρνητικά την παγκόσμια οικονομία οδηγώντας σε τεράστιες αυξήσεις τιμών στα καύσιμα και σε άλλα βασικά προϊόντα και πρώτες ύλες, ενώ διαταράχτηκαν οι εφοδιαστικές αλυσίδες, οι μεταφορές και οι αγορές χρήματος και κεφαλαίου, επιφέροντας μεγάλη αβεβαιότητα για το άμεσο μέλλον. 

Καύσιμα

Τα νέα δεδομένα για τον ακτοπλοϊκό κλάδο είναι εξόχως ανησυχητικά. Ειδικότερα, μετά από μία αύξηση της τάξεως του 32,4% της μέσης τιμής των ναυτιλιακών καυσίμων το 2021 σε σχέση με την χρήση 2020, η μέση τιμή των καυσίμων τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους αυξήθηκε περαιτέρω κατά 28% σε σχέση με τον Δεκέμβριο 2021. Η τάση για περαιτέρω αύξηση των τιμών διατηρήθηκε και στις πρώτες εβδομάδες του μηνός Μαρτίου 2022.

Η τιμή του καυσίμου μειωμένης περιεκτικότητας σε θείο εξακολουθεί να κυμαίνεται πάνω από τα €1.000 ο τόνος, όταν την ίδια περίοδο το 2021 κυμαινόταν στα €400 ευρώ.

Το κόστος καυσίμων σε κανονικές περιόδους αποτελούσε το 30-35% των λειτουργικών δαπανών των πλοίων κατά μέσο όρο. Με τις αυξήσεις των τιμών των καυσίμων, αρχής γενομένης από το τέταρτο τρίμηνο του 2021 και όλο το 2022, να είναι υπερδιπλάσιες από την αντίστοιχη περσινή περίοδο, το κόστος καυσίμων εκτοξεύτηκε στο 60-70% των λειτουργικών δαπανών των πλοίων. 

Οικονομική Κατάσταση Ακτοπλοϊκών Εταιριών

Η ενεργειακή κρίση που μαστίζει όλο τον πλανήτη επηρεάζει και την επιβατηγό ναυτιλία. Το κόστος των καυσίμων υπολογίζεται ότι αντιστοιχεί περίπου στο 40% των καθαρών ναύλων που εισπράττονται, ενώ σύμφωνα με τη ΣΕΕΝ οι ακτοπλοϊκές εταιρίες επιβαρύνθηκαν με €130 εκατ. λόγω της αύξησης του κόστους των καυσίμων κατά 45%.

Οι εταιρίες λόγω των υψηλών τιμών στα καύσιμα έχουν θέσει ζήτημα αναπροσαρμογής των μισθωμάτων στα δρομολόγια των μονοετών συμβάσεων της ακτοπλοΐας και για τις οποίες δεν προβλέπεται ρήτρα καυσίμου βάση του σχετικού νόμου. Πρόκειται για συνολικά 42 ακτοπλοϊκές συνδέσεις, ενώ το συνολικό εκτιμώμενο κόστος θα αγγίξει περίπου τα €15 εκατ.. Σημειώνεται ότι ήδη το υπουργείο Ναυτιλίας από τις αρχές Απριλίου έχει προχωρήσει σε αναπροσαρμογή των μισθωμάτων των πλοίων που εκτελούν δρομολογιακές γραμμές δημόσιας υπηρεσίας με πολυετείς συμβάσεις και στις οποίες σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία προβλέπεται ρήτρα καυσίμου.

Ανανέωση του Στόλου

Ενώ έχουν τεθεί οι προθεσμίες για την επίτευξη της μείωσης των αέριων ρύπων, εντούτοις τεχνολογικά δεν έχουν ακόμα επιτευχθεί οι βιώσιμες λύσεις για την αντικατάστασή τους από ανανεώσιμες πηγές, όπως ο ηλεκτρισμός, τα βιοκαύσιμα, η αμμωνία, το υδρογόνο, η μεθανόλη κ.ά.

Σήμερα καμία ακτοπλοϊκή εταιρία δεν έχει σχέδια για ναυπήγηση πλοίων, πλην του ομίλου Attica που ολοκλήρωσε την κατασκευή τριών υπερσύγχρονων πλοίων τύπου Aero Catamaran, τα οποία θα δρομολογηθούν στις γραμμές του Αργοσαρωνικού, σηματοδοτώντας το τέλος εποχής των «ιπτάμενων δελφινιών» που επί 40 χρόνια εξυπηρετούσαν τις συγκοινωνιακές ανάγκες των νησιών.

Δεδομένου ότι  το 50% των ελληνικών ακτοπλοϊκών πλοίων που είναι σήμερα δρομολογημένα, το 2035 θα είναι ηλικίας άνω των 40 ετών, η ανανέωση του Ακτοπλοϊκού στόλου είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο κλάδος. 

Με την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα μεταχειρισμένα πλοία που να πληρούν τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς, η μόνη λύση είναι η κατασκευή νέων πλοίων. Τα προβλήματα που τίθενται είναι ποικίλα με τα σημαντικότερα να είναι τι είδους καυσίμου θα χρησιμοποιούν τα νέα αυτά πλοία και πώς θα χρηματοδοτηθούν. Η απροθυμία των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν την ακτοπλοϊκή αγορά καθώς και τα δυσχερή οικονομικά αποτελέσματα των ακτοπλοϊκών εταιριών αποτελούν τροχοπέδη στην ανανέωση του στόλου. 

Η χρηματοδότηση των επενδύσεων για ανανέωση του στόλου με πλοία χαμηλών και μηδενικών εκπομπών, πρέπει να γίνει με τη μορφή επιδοτήσεων για το πράσινο κομμάτι της επένδυσης, με την πρόσβαση σε  διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του ΕΣΠΑ και του Νέου Αναπτυξιακού Νόμου και να συσταθεί ένα ειδικό ταμείο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Ρύπων- Emission Trading System, (ETS) προκειμένου να επανεπενδύονται τα έσοδα από το ETS, κατευθείαν στον κλάδο.

Οι εταιρίες ευελπιστούν ότι οι πολυετείς συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως μέσο που θα βοηθήσει την τραπεζική χρηματοδότηση σε συνδυασμό με προαναφερόμενα χρηματοδοτικά εργαλεία.

Είσοδος Νέων Παικτών

Panellenic Lines: Μετά την Panellenic Private Aviation, στον χώρο των ιδιωτικών VIP πτήσεων, ο όμιλος Καράτζη μπαίνει στην κρουαζιέρα, με προοπτική να επεκταθεί και στην ακτοπλοΐα, με την Panellenic Lines, στην οποία συμμετέχει επίσης η εταιρία Time4 Vacation, συμφερόντων κ. Δημήτρη Χαριτίδη. Η νέα εταιρία προχώρησε σε επένδυση €5 εκατ. με την αγορά από την Ισπανία ενός πλοίου Monohull High Speed χωρητικότητας 750 επιβατών και 180 αυτοκινήτων, το οποίο εντός του Ιουλίου θα ξεκινήσει ημερήσιες κρουαζιέρες στην γραμμή Ηράκλειο – Σαντορίνη, που παρουσιάζει πολύ μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον.

Hellenic Seaplanes-Υδροπλάνα Ελλάδας ΑΕ: Tα υδροπλάνα αποτελούν ένα πρωτόγνωρο μέσω μετακίνησης για την Ελλάδα. Αδειοδοτήθηκαν τελικά τα υδατοδρόμια στο Βόλο, τη Σκόπελο, την Αλόννησο και τη Σκύρο, ενώ στη Σκιάθο θα πηγαίνουν στον αερολιμένα με υψηλότερο κόστος. Eκτός από τις Σποράδες, η εταιρία θα εξυπηρετεί και τα νησιά του Ιονίου, αλλά και τις Κυκλάδες με προσεγγίσεις σε υπήνεμες περιοχές όπως ο Καλαφάτης στην Μύκονο. Τα υδροπλάνα στις Σποράδες θα είναι είτε τα 10θεσια Cessna Caravan, είτε τα 19 θέσεων καναδικής κατασκευής Twin Otter, αλλά σαφώς και όλα θα εξαρτηθούν και από το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών. 

Scandro Holding: Έπειτα από 21 χρόνια εκτελέστηκε το πρώτο δρομολόγιο της θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας από το πλοίο Daleela της εταιρίας Scandro Holding. Η γραμμή είναι επιδοτούμενη από το κράτος και το ύψος της επιδότησης ανέρχεται στα €5,5 εκατ. ετησίως για 22 δρομολόγια μετ’ επιστροφής, ή 66 δρομολόγια σε βάθος τριετίας, όση δηλαδή είναι και η διάρκεια της σύμβασης, με δυνατότητα παράτασης για άλλα 3 χρόνια, ανάλογα με την αύξηση των επιβατών.

Σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού, ο ανάδοχος θα μπορεί να ξεκινά την εκτέλεση των δρομολογίων μεταξύ Απριλίου-Μαΐου μέχρι Σεπτέμβριο-Οκτώβριο που είναι η περίοδος όπου αναμένεται μεγαλύτερη ζήτηση από τους επιβάτες.

Απεικόνιση της Αγοράς

Το τρέχον καλοκαίρι του 2022, 100 ακτοπλοϊκά πλοία εξυπηρετούν καθημερινά 115 νησιά της χώρας μας είτε συνδέοντάς τα με την ενδοχώρα είτε πραγματοποιώντας συνδέσεις μεταξύ τους. Κατηγοριοποιήσαμε τις 28 εταιρίες σε 3 κατηγορίες ανάλογα με το είδος των πλοίων τους και τα χαρακτηριστικά τους.

Μεγάλες Εταιρείες

Σε αυτήν την κατηγορία εντάσσονται ο όμιλος της ΑΝΕΚ, ο όμιλος ATTICA, και ο όμιλος των ΜΙΝΩΙΚΩΝ, τα επιχειρηματικά μοντέλα των οποίων περιγράφονται ως εξής:

Ο Όμιλος της ΑΝΕΚ αποτελείται από:

    • τη Μητρική Εταιρεία ΑΝΕΚ Α.Ε. (κλάδος επιβατηγού ναυτιλίας),
    • την ΑΙΓΑΙΟΝ ΠΕΛΑΓΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (κλάδος επιβατηγού ναυτιλίας),
    • την ΕΤΑΙΡΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΑΠΟΚΟΡΩΝΑ Α.Ε. (παραγωγή και διάθεση εμφιαλωμένου νερού – κλάδος εμφιάλωσης νερού),
    • τη ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ Α.Β.Ε.Ε. (τυποποίηση και εμπορία αγροτικών προϊόντων και ειδών συσκευασίας – κλάδος βιομηχανίας),
    • την ΑΝΕΚ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ – ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ – ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ (τουρισμός, παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών κ.λπ. – κλάδος τουρισμού),
    • την ΑΝΕΚ LINES ITALIA S.r.l. (πρακτόρευση και αντιπροσώπευση ναυτιλιακών εταιρειών – κλάδος τουρισμού).
    • Η εταιρεία ATTICA ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ με διακριτικό τίτλο «ATTICA GROUP» ή όμιλος ATTICA, είναι αμιγώς Εταιρία Συμμετοχών και ως εταιρία συμμετοχών δεν έχει δραστηριότητα. Η εταιρία μέσω των θυγατρικών της εταιρειών δραστηριοποιείται στην επιβατηγό ναυτιλία.
    • Ο όμιλος των ΜΙΝΩΙΚΩΝ αποτελείται από την εταιρία ΜΙΝΩΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΝΕ και της θυγατρικής αυτής Minoan Italia S.p.A. 
    • Οι εταιρίες ΑΝΕΚ Α.Ε. και ATTICA ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡεΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ είναι εισηγμένες στο Ελληνικό Χρηματιστήριο ενώ οι ΜΙΝΩΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ είναι μέρος του ιταλικού ομίλου Grimaldi.
    • Τα 43 πλοία των Μεγάλων Εταιρειών, αποτελούν τους στυλοβάτες της αγοράς αφού διακινούν επιβάτες και προπάντων το μεγαλύτερο μέρος των φορτίων από και προς τα νησιά. Καλύπτουν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους τις ανάγκες των κατοίκων στη νησιωτική χώρα αδιάληπτα με μεγάλα επιβατηγά/οχηματαγωγά πλοία των οποίων ο μέσος όρος μήκους είναι τα 145μ.
    • Είναι οι μόνες εταιρείες που δημοσιεύουν Ισολογισμούς και Ετήσια Δελτία, απ’ όπου μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες σχετικά με το μεταφορικό τους έργο και την οικονομικής τους κατάσταση.
    • Από το 2015 ο στόλος τους δεν παρουσιάζει διακυμάνσεις. Τα τελευταία 3 έτη αριθμεί σταθερά 43 πλοία ενώ ο μέσος όρος ηλικίας τους ανεβαίνει σταθερά φτάνοντας τα 23 έτη.
    • Οι εταιρείες Fast Ferries και Levante Ferries δραστηριοποιούνται με συμβατικά πλοία καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η Seajets χρησιμοποιεί τα περισσότερα ταχύπλοα πλοία της μόνο την υψηλή τουριστική περίοδο.
    • Η αναφορά μας εδώ γίνεται πάντα σε επίπεδο στόλου και μόνο καθώς αυτές οι εταιρείες δεν δημοσιοποιούν οικονομικά ή άλλου είδους στοιχεία. Τα στοιχεία των στόλων προέρχονται από τις ιστοσελίδες των εταιριών, ενώ τα στοιχεία για τις αγοραπωλησίες των πλοίων προέρχονται από το διαδίκτυο και από πηγές της αγοράς.
  • SEAJETS
    • Η εταιρεία Seajets συμφερόντων Μάριου Ηλιόπουλου αποτελεί τη μεγαλύτερη ιδιωτική Ελληνική ακτοπλοϊκή εταιρία με στόλο 24 πλοίων (20 ταχύπλοα και 4 συμβατικά). Διαθέτει το μεγαλύτερο στόλο ταχυπλόων στο Αιγαίο και εξυπηρετεί 33 νησιά στις Κυκλάδες τόσο με σύνδεση από Πειραιά, Λαύριο, Κρήτη, Θεσσαλονίκη, Ραφήνα όσο και με ενδοκυκλαδικές συνδέσεις. Παρά το γεγονός ότι ο στόλος της αποτελείται από 24 πλοία, το 2022 έχει δρομολογήσει τα 16.
    • Τον Απρίλιο του 2021 η Seajets αγόρασε τέσσερα πλοία από την Golden Star Ferries των αδελφών Στεφάνου, τα τρία ταχύπλοα Superrunner, Super Speed & Super Cat καθώς και το συμβατικό SuperFerry II. Άλλο ένα πλοίο για το στόλο της εταιρίας είναι το «Azores Express» το οποίο θα μετονομαστεί Aqua Star.  
    • Το 2022 η εταιρεία αγόρασε το Speedrunner 3, το τελευταίο πλοίο της Aegean Speed Lines η οποία πλέον αποχώρησε από την ακτοπλοϊκή αγορά.
    • Η εταιρεία, κάθε χρόνο προσαρμόζει τα δρομολόγιά της και προσθέτει νέα κατά τη διάρκεια της υψηλής τουριστικής περιόδου όταν αυτό απαιτείται. Απολαμβάνει λοιπόν τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα των ταχυπλόων που δραστηριοποιούνται μόνο την υψηλή περίοδο. 
  • FAST FERRIES
    • H Fast Ferries ιδρύθηκε από τους Παναγιώτη και Γιάννη Παναγιωτάκη και δραστηριοποιείται σήμερα με 4 πλοία, 3 συμβατικά και ένα ταχύπλοο στις γραμμές Ραφήνα – Άνδρος- Τήνος- Μύκονος, Νάξος, Πάρος, Κουφονήσια και Πειραιά, Σύρο, Μύκονο, Νάξο.  
  • LEVANTE FERRIES
    • Η Levante Ferries, συμφερόντων Γιώργου Θεοδόση δραστηριοποιείται στη γραμμή Πάτρας/Κυλλήνης – Ζακύνθου-Κεφαλλονιάς, Ιθάκης με 4 πλοία.
    • Ένα 5ο πλοίο, το οποίο αγόρασε το 2019, το Smyrna di Levante αυτή την περίοδο δέχεται ολοκληρωτική μετασκευή, ευρεία τεχνολογική αναβάθμιση, καθώς και πλήρη αναδιαμόρφωση και ανακαίνιση εσωτερικών χώρων, προκειμένου να συνδέσει τη Θεσσαλονίκη με τη Σμύρνη.
    •  
    • Πρόσφατα προχώρησε στην αγορά του 6ου της πλοίου, του Contessa di Levante (πρώην Queen Coral 8), το οποίο έχει ναυπηγηθεί στην Ιαπωνία τον Σεπτέμβριο 1999. Το πλοίο υπόκειται σε μετασκευή προκειμένου να δρομολογηθεί στο Ιόνιο.

  Μικρότερες Εταιρείες

  • Σε αυτήν την κατηγορία εντάξαμε 22 εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο κυρίως σε άγονες και ενδονησιωτικές γραμμές.
  • Η αναφορά μας εδώ γίνεται πάντα σε επίπεδο στόλου και μόνο καθώς αυτές οι εταιρίες δεν δημοσιοποιούν οικονομικά ή άλλου είδους στοιχεία. Τα στοιχεία των στόλων προέρχονται από τις ιστοσελίδες των εταιριών, ενώ τα στοιχεία για τις αγοραπωλησίες των πλοίων προέρχονται από το διαδίκτυο και από πηγές της αγοράς.

Διαβάστε ακόμα:

Έρχεται νέος – διπλός «Τειρεσίας» σε Δημόσιο και τράπεζες

Fuel Pass 2: Ξεκινά η καταβολή του στους δικαιούχους

Η περιπέτεια της Μαλαματίνας συνεχίζεται – Δύσκολη η προσπάθεια εξυγίανσης (pics)