«Η σημερινή κατάσταση της ελληνικής ακτοπλοϊκής αγοράς μπορεί επί της ουσίας να χαρακτηριστεί ως άκρως ανησυχητική». Την επισήμανση αυτή κάνει στην 22η ετήσια μελέτη της για την ελληνική ακτοπλοΐα η εταιρεία χρηματοοικονομικών συμβούλων XRTC.
Τα τελευταία χρόνια, και ειδικά την τελευταία πενταετία, τα συσσωρευμένα αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα είναι τέτοια που όχι μόνο δεν επιτρέπουν την ανανέωση του στόλου, η οποία είναι επιτακτική όσο ποτέ, αλλά καθιστούν οριακή και την επιβίωση κυρίως των μικρών εταιρειών λόγω των διαδοχικών οικονομικών, γεωπολιτικών και υγειονομικών αναταράξεων. Οπως επισημαίνεται στη μελέτη, «οι τελευταίες αγοραπωλησίες της ελληνικής αγοράς είναι άκρως απογοητευτικές, αν κρίνει κανείς ότι τα πλοία που εισέρχονται στον στόλο είναι πλοία 40ετίας ή, στην καλύτερη περίπτωση, 30ετίας. Ουδείς μπορεί να είναι ευχαριστημένος με τέτοιο πισωγύρισμα της αγοράς αν θυμηθούμε ότι προ 20ετίας ο ελληνικός ακτοπλοϊκός στόλος ήταν ο πιο σύγχρονος της Ευρώπης. Οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί που ισχύουν, όμως, δεν δικαιολογούν πλέον τέτοιου είδους κινήσεις».
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε προηγμένα ναυτιλιακά κράτη, όπως η Ιαπωνία, έχει απαγορευτεί η δρομολόγηση σε πλοία μεγαλύτερα των 10 ετών σε γραμμές δημοσίου συμφέροντος, ενώ το ίδιο μοντέλο υιοθετεί και η Κίνα.
Τα σχέδια για ναυπήγηση νέων πλοίων από τις ακτοπλοϊκές εταιρείες είναι πολύ περιορισμένα. Ο όμιλος Attica μόνο ολοκλήρωσε το 2022 την κατασκευή τριών μικρών υπερσύγχρονων πλοίων τύπου Aero Catamaran, τα οποία δρομολογήθηκαν στις γραμμές του Αργοσαρωνικού, σηματοδοτώντας το τέλος εποχής των «ιπτάμενων δελφινιών», που επί 40 και πλέον χρόνια εξυπηρετούσαν τις συγκοινωνιακές ανάγκες των νησιών.
Από την άλλη πλευρά, στην ελληνική ακτοπλοϊκή αγορά ηγούνται δύο εταιρείες που είναι στον πίνακα των 10 μεγαλύτερων εταιρειών του κόσμου και της Ευρώπης, ο όμιλος Grimaldi και αυτός της Attica. Σύμφωνα με το περιοδικό «Shippax Market 2023», ο όμιλος Grimaldi καταλαμβάνει την πρώτη θέση στους 10 μεγαλύτερους ακτοπλοϊκούς ομίλους διαχείρισης συμβατικών επιβατικών/οχηματαγωγών πλοίων παγκοσμίως σε επίπεδο τόσο μεγέθους στόλου (Gross Ton Size) όσο και χωρητικότητας οχημάτων.
Ο όμιλος Attica καταλαμβάνει αντίστοιχα την 4η και 5η θέση, αποδεικνύοντας το μέγεθος της ελληνικής ακτοπλοϊκής αγοράς.
Τα 45 πλοία των μεγάλων εταιρειών (Minoan Lines – Αttica Group/ΑΝΕΚ) αποτελούν τους στυλοβάτες της αγοράς, αφού διακινούν επιβάτες και προπάντων το μεγαλύτερο μέρος των φορτίων από και προς τα νησιά. Καλύπτουν δε καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους τις ανάγκες των κατοίκων στη νησιωτική χώρα με μεγάλα επιβατηγά/οχηματαγωγά πλοία των οποίων ο μέσος όρος μήκους είναι τα 145 μέτρα.
Οι μικρές εταιρείες
Πέραν όμως αυτών, διαπιστώνεται ένας κατακερματισμός της αγοράς σε πολλές εταιρείες που έχουν μονοψήφιο αριθμό πλοίων, τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι παλαιάς τεχνολογίας.
«Οι μικρές εταιρείες είναι πολύ δύσκολο να μπορέσουν να αντλήσουν κεφάλαια από τις εμπορικές τράπεζες και αντίστοιχα δύσκολο να στηριχθούν από οργανισμούς υποστήριξης εξωτερικού εμπορίου λόγω του μικρού μεγέθους των ισολογισμών τους. Ως εκ τούτου καθίσταται απολύτως αναγκαία η δομική αναδιάρθρωση των εταιρειών, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο αν ο ρυθμιστής της αγοράς το απαιτήσει», επισημαίνει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της XRTC Γιώργος Ξηραδάκης.
Σε αυτή την κατηγορία η XRTC ενέταξε 26 εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο κυρίως σε άγονες και ενδονησιωτικές γραμμές. Η αναφορά στη μελέτη γίνεται πάντα σε επίπεδο στόλου και μόνο, καθώς αυτές οι εταιρείες δεν δημοσιοποιούν οικονομικά ή άλλου είδους στοιχεία. Τα στοιχεία των στόλων προέρχονται από τις ιστοσελίδες τους, ενώ τα στοιχεία για τις αγοραπωλησίες των πλοίων από το Διαδίκτυο και πηγές της αγοράς.
Η Aegean Sea Lines του ομίλου Ευγενίδη αγόρασε το cruise ship «Rosella» το οποίο χτίστηκε από το ναυπηγείο Wärtsilä Turku Shipyard, της Φινλανδίας για την SF Line το 1980. Το πλοίο, που μετά τη μετασκευή του μετονομάστηκε σε «Αnemos», δρομολογήθηκε στις Δυτικές Κυκλάδες. Ο όμιλος επέστρεψε στην ακτοπλοΐα μετά την πώληση, τον Απρίλιο του 2022, του «Speedrunner ΙΙΙ» στη Seajets του κ. Μάριου Ηλιόπουλου.
Μεσαίες εταιρείες
Σε αυτή την κατηγορία η XRTC ενέταξε τέσσερις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο τόσο σε κύριες όσο και σε άγονες και ενδονησιωτικές γραμμές. Η μεγαλύτερη εξ αυτών είναι η Seajets, η οποία δραστηριοποιείται κυρίως με ταχύπλοα πλοία.
Οι εταιρείες Fast Ferries, Levante Ferries και Golden Star Ferries δραστηριοποιούνται με συμβατικά πλοία καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η Seajets χρησιμοποιεί τα περισσότερα ταχύπλοα πλοία της μόνο κατά την υψηλή τουριστική περίοδο.
Seajets: Η εταιρεία Seajets, συμφερόντων του κ. Ηλιόπουλου, αποτελεί τη μεγαλύτερη ιδιωτική ελληνική ακτοπλοϊκή εταιρεία με στόλο 29 πλοίων (24 ταχύπλοα και 5 συμβατικά). Διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο ταχυπλόων παγκοσμίως και εξυπηρετεί 33 νησιά στις Κυκλάδες τόσο με σύνδεση από Πειραιά, Λαύριο, Κρήτη, Θεσσαλονίκη, Ραφήνα όσο και με ενδοκυκλαδικές συνδέσεις. Παρά το γεγονός ότι ο στόλος της αποτελείται από 29 πλοία, το 2023 έχει δρομολογήσει τα δεκαέξι.
Το 2022 αγόρασε το «Speedrunner ΙΙΙ», το τελευταίο πλοίο της Aegean Speed, ενώ τον Νοέμβριο του 2022 αγόρασε από τη νορβηγική Color Line το «Superstar II» (πρώην «Color Viking») αντί 8 εκατ. ευρώ (VesselsValue), μεταφορικής ικανότητας 1.460 επιβατών (148 κρεβάτια) και 340 Ι.Χ. (510 lane meters). Το πλοίο κατασκευάστηκε στη Δανία το 1985 (Nakskov Skibsværft) για λογαριασμό της δανέζικης DSB Faerger.
Κάθε χρόνο προσαρμόζει τα δρομολόγιά της και προσθέτει νέα κατά τη διάρκεια της υψηλής τουριστικής περιόδου όταν αυτό απαιτείται. Απολαμβάνει λοιπόν τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα των ταχυπλόων που δραστηριοποιούνται μόνο την περίοδο υψηλής ζήτησης.
Fast Ferries: H Fast Ferries ιδρύθηκε από τους Παναγιώτη και Γιάννη Παναγιωτάκη και δραστηριοποιείται σήμερα με τέσσερα πλοία, τρία συμβατικά και ένα ταχύπλοο, στις γραμμές Ραφήνα – Ανδρος – Τήνος – Μύκονος, Νάξος – Πάρος – Κουφονήσια και Πειραιάς – Σύρος – Μύκονος – Νάξος.
Η εταιρεία σε συνεργασία με τη Minoan Lines ξεκίνησε ένα συνδυαστικό πρόγραμμα δρομολογίων που περιλαμβάνει καθημερινές αναχωρήσεις από Πειραιά και Ηράκλειο Κρήτης προς/από Μύκονο – Πάρο – Σαντορίνη. Επιπλέον, σε τακτική βάση προσφέρονται δρομολόγια προς τη Σύρο, την Ιο και τη Νάξο.
Για τον σκοπό αυτό τα ταχύπλοα πλοία, «HSC Santorini Palace» και «HSC Thunder», εκτελούν συνδυαστικά δρομολόγια από Πειραιά και Ηράκλειο αντίστοιχα, παρέχοντας τη δυνατότητα για τακτική, γρήγορη και ασφαλή σύνδεση των νησιών των Κυκλάδων με τον Πειραιά και το Ηράκλειο, αλλά και μεταξύ τους.
Levante Ferries: Η Levante Ferries, συμφερόντων Γιώργου Θεοδόση, έχει 6 πλοία και δραστηριοποιείται κυρίως στη γραμμή Πάτρας/Κυλλήνης – Ζακύνθου – Κεφαλονιάς – Ιθάκης.
Η εταιρεία αγόρασε και μετασκεύασε το πλοίο «Smyrna di Levante», το οποίο ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2022 το φιλόδοξο δρομολόγιο Θεσσαλονίκη – Σμύρνη. Δυστυχώς 50 ημέρες αργότερα ανακοίνωσε την αναστολή των δρομολογίων. Οι κύριοι λόγοι που ναυάγησε το εν λόγω εγχείρημα είναι ότι τα δρομολόγια ξεκίνησαν σε μια περίοδο τουριστικά σχεδόν νεκρή, ενώ παράλληλα η ενεργειακή κρίση και το αυξημένο κόστος καυσίμων κατέστησαν το δρομολόγιο ζημιογόνο. Επιπροσθέτως η χαμηλή τιμή του πετρελαίου κίνησης των φορτηγών στην Τουρκία λόγω κυβερνητικών επιδοτήσεων μείωσε το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της θαλάσσιας μεταφοράς.
Golden Star Ferries: Αγόρασε τον Μάρτιο του 2022 από την ιαπωνική εταιρεία K-LINE το πλοίο «Silver Queen». Μετά την ολοκλήρωση της μετασκευής του και τη μετονομασία του σε «Andros Queen» δρομολογήθηκε στη γραμμή Ραφήνα – Κυκλάδες. Επίσης η εταιρεία προχώρησε στην αγορά του «Gotlandia II», ενός ταχύπλοου Monohull, το οποίο κατασκευάστηκε στα ιταλικά ναυπηγεία της Fincantieri το 2006. Η χωρητικότητά του είναι 6.554 GT και το βύθισμά του είναι 3,3 μέτρα. Το ολικό μήκος του (LOA) είναι 122 μέτρα και το πλάτος του είναι 16,65 μέτρα. Μπορεί να μεταφέρει μέχρι 780 επιβάτες και 160 Ι.Χ. και αναπτύσσει ταχύτητα 35 κόμβων.
Ανανέωση στόλου
Ο τελευταίος κύκλος ανανέωσης του ελληνικού ακτοπλοϊκού στόλου ολοκληρώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Εκτοτε, όταν παρουσιάστηκαν ανάγκες αντικατάστασης των πλοίων με σκοπό την εξυπηρέτηση των γραμμών λειτουργίας τους, δεν προχώρησαν στην κατασκευή νέων πλοίων αλλά εμφανίστηκαν να αντικαθιστούν ή να προσθέτουν στον στόλο τους πλοία μεταχειρισμένα, μεγάλης ηλικίας κατά περίπτωση, ως αποτέλεσμα της αδυναμίας νέων επενδύσεων λόγω της οικονομικής κρίσης και της έλλειψης χρηματοδότησης.
Ο μέσος όρος ηλικίας του ελληνικού ακτοπλοϊκού στόλου είναι τα 28 έτη, ο οποίος είναι όμως μικρότερος από τον μέσο όρο ηλικίας του ευρωπαϊκού ακτοπλοϊκού στόλου.
Το ποσοστό του ελληνικού στόλου άνω των 20 ετών είναι 86%, κατά πολύ μεγαλύτερο από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό, γεγονός που μας βεβαιώνει ότι οι ανάγκες ανανέωσης του στόλου είναι περισσότερο επιτακτικές από ποτέ. Οσον αφορά τα μεγέθη των πλοίων άνω των 20 ετών είναι:
■ Το 83% των πλοίων με μήκος μέχρι 95 μέτρα.
■ Το 88% των πλοίων με μήκος 96-149 μέτρα.
■ Το 91% των πλοίων με μήκος άνω των 150 μέτρων.
Η συγκεκριμένη εικόνα περιπλέκεται ελαφρώς από την αβεβαιότητα που προκαλούν οι κάθε είδους περιβαλλοντικοί και άλλοι κανονισμοί που επηρεάζουν στρατηγικού τύπου αποφάσεις, μεταξύ αυτών και η επιλογή καυσίμου λειτουργίας των πλοίων.
Το υπουργείο Ναυτιλίας προχωρά στον σχεδιασμό και τη θέσπιση των κριτηρίων για την αντικατάσταση των πλοίων της ακτοπλοΐας με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων και την πράσινη μετάβαση του στόλου. Για τον λόγο αυτό αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ιδιωτικού ταμείου για την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου με την πρόσληψη τεχνικού συμβούλου μέσα από διεθνή διαγωνισμό που θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης (RRF). Ο σύμβουλος θα πρέπει να προχωρήσει σε σύνταξη μελέτης που να προσδιορίζει τις χρηματοδοτικές ανάγκες για την ανανέωση του στόλου, συνοδευόμενης από τα απαραίτητα συνοδευτικά έγγραφα που αφορούν την προτεινόμενη τεχνολογία αλλά και τα χαρακτηριστικά του υφιστάμενου στόλου.
Κεντρική ιδέα του σχεδιασμού είναι ότι όποιος πλοιοκτήτης λάβει χρηματοδότηση μέσα από το ειδικό ταμείο που θα δημιουργηθεί θα είναι υπόχρεος δρομολόγησης του πλοίου για όλα τα χρόνια στον ελλαδικό χώρο και δεν θα μπορεί να το μισθώσει ή να το πουλήσει σε άλλη χώρα. Οι εταιρείες ευελπιστούν ότι οι πολυετείς συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως μέσο που θα βοηθήσει την τραπεζική χρηματοδότηση σε συνδυασμό με τα προαναφερόμενα χρηματοδοτικά εργαλεία. Στην Ιταλία έχουν καταρτίσει ήδη πρόγραμμα ανανέωσης και πράσινης μετάβασης του στόλου, έχοντας εξασφαλίσει και έγκριση από την Ε.Ε. για τη χρηματοδότηση τους με 500 εκατ. ευρώ από τον ιταλικό κρατικό προϋπολογισμό στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης.
Διαβάστε ακόμη
Καιρικές συνθήκες και εμπορικές εντάσεις εκτινάσσουν τις τιμές στα τρόφιμα
Αυτοί είναι οι «γνωστοί άγνωστοι» billionaires που αποφεύγουν τη δημοσιότητα (pics)
Σε αυτή τη γωνιά του πλανήτη οι τραπεζίτες συνεχίζουν να χρυσοπληρώνονται
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ