Ένα βήμα πριν την ολοκλήρωση βρίσκονται οι διαδικασίες που θα οδηγήσουν από την 1-1-2024 στην ένταξη και επισήμως της ναυτιλίας στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Emissions Trading System – EU ETS )
Πιο συγκεκριμένα, κατά το 2ο δεκαπενθήμερο του Απριλίου 2023 αναμένεται να ολοκληρωθεί η διαδικασία αναθεώρησης της Οδηγίας για το EU ETS. Ακολούθως, θα αρχίσουν οι διαδικασίες ενσωμάτωσής της στη νομοθεσία των Κρατών Μελών (KM) της ΕΕ με εφαρμογή από 1/1/2024.
Η αναθεώρηση της Οδηγίας εντάσσεται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και στο νομοθετικό πακέτο μέτρων «Fit-for-55», για την εκπλήρωση του στόχου μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% το 2030, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 και την ευθυγράμμιση με τον στόχο επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Η αναθεωρημένη Οδηγία αντανακλά σε σημαντικό βαθμό τις θέσεις που έχει εκφράσει ο ευρωπαϊκός εφοπλισμός.
Ειδικότερα, αναφέρεται η αναγνώριση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», που συνεπάγεται τη μετακύλιση του κόστους συμμόρφωσης στον φορέα εμπορικής εκμετάλλευσης του πλοίου (“commercial operator”), καθώς και η δέσμευση μέρους των εσόδων από τη διεθνή ναυτιλία για την απανθρακοποίηση του κλάδου. Είναι θέματα για τα οποία αγωνίστηκαν η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών και η Ένωση Ευρωπαϊκών Εφοπλιστικών Ενώσεων (ECSA).
Το EU ETS είναι ένα οριζόντιο σύστημα “cap and trade”, με το οποίο τίθεται ένα ετήσιο μέγιστο όριο (cap) στις συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά έτος από τις δραστηριότητες που εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του.
Με βάση αυτό το όριο, το οποίο μειώνεται κάθε χρόνο, μοιράζονται στα Κράτη-Μέλη και σε ορισμένους φορείς της ΕΕ δικαιώματα εκπομπών (allowances – EUA), τα οποία στη συνέχεια βγαίνουν σε πλειστηριασμό (πρωτογενής αγορά) και κατόπιν διαπραγματεύονται ελεύθερα στο χρηματιστήριο (δευτερογενής αγορά).
Τα EUAs είναι δηλαδή χρηματοπιστωτικά μέσα (financial instruments), όπως για παράδειγμα οι μετοχές, τα ομόλογα, τα μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων, τα παράγωγα κ.λπ. Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς που εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του EU ETS είναι υποχρεωμένες να αποκτούν και να παραδίδουν EUA για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που τους αντιστοιχούν. Ένα EUA δίνει στον κάτοχό του το δικαίωμα να εκπέμψει 1 τόνο CO2 στην ατμόσφαιρα, με την υποχρέωση να το παραδώσει αρμοδίως.
Οι προβλέψεις της Οδηγίας για ένταξη της ναυτιλίας στο EU ETS είναι οι παρακάτω:
Πεδίο εφαρμογής
Η Οδηγία θα εφαρμόζεται σε πλοία με χωρητικότητα άνω των 5.000 gross tonnage με το εξής γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής που περιλαμβάνει και λιμένες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ):
- Για παραμονή σε λιμένες εντός ΚΜ της ΕΕ/ΕΟΧ ή ταξίδια μεταξύ λιμένων Κ-Μ της ΕΕ/ΕΟΧ θα λαμβάνεται υπόψη το 100% των εκπομπών τους σε CO2.
- Για ταξίδι από λιμένα ΚΜ της ΕΕ/ΕΟΧ προς λιμένα εκτός ΕΕ/ΕΟΧ θα λαμβάνεται υπόψη το 50% των εκπομπών τους σε CO2.
- Για ταξίδι από λιμένα εκτός ΕΕ/ΕΟΧ με προορισμό λιμένα ΚΜ της ΕΕ/ΕΟΧ θα λαμβάνεται υπόψη το 50% των εκπομπών τους σε CO2.
Από το 2026 θα περιληφθούν στο EU ETS οι εκπομπές μεθανίου (CH4) και υποξειδίου του αζώτου (Ν2Ο), αφού θα έχει προηγηθεί από το 2024 η ένταξη της καταγραφής τους στο σύστημα EU MRV.
Έως το τέλος του 2026, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση σχετικά με τη δυνατότητα να συμπεριληφθούν στο EU ETS πλοία μικρότερα των 5.000 GT.
Εξαιρέσεις
Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνεται στην Οδηγία, ως λιμένας κατάπλου (port of call) θεωρείται ο λιμένας, τον οποίο το πλοίο προσεγγίζει για να φορτώσει ή ξεφορτώσει εμπόρευμα, για να επιβιβάσει ή αποβιβάσει επιβάτες ή ο λιμένας, όπου ένα offshore πλοίο πραγματοποιεί αλλαγές στους επιβαίνοντες, του πληρώματός του περιλαμβανομένου. Εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής η προσέγγιση λιμένα με αποκλειστικό σκοπό:
- τον ανεφοδιασμό σε καύσιμα είτε σε προμήθειες είτε
- την αλλαγή/αντικατάσταση μελών του πληρώματος (πλην offshore πλοίου) είτε
τον δεξαμενισμό ή την επισκευή, καθώς και, - η προσέγγιση σε λιμένα, όταν το πλοίο βρίσκεται σε κατάσταση ανάγκης (distress) και οι προσεγγίσεις σε λιμένες και αγκυροβόλια με μοναδικό σκοπό την προστασία από ακραίες καιρικές συνθήκες ή όταν θεωρούνται αναγκαίες στο πλαίσιο έρευνας και διάσωσης.
Χρόνος εφαρμογής
Η ναυτιλία εντάσσεται στο EU ETS από 1/1/2024, με το εξής χρονοδιάγραμμα:
- Για το έτος 2024, η υποχρέωση παράδοσης EUA αντιστοιχεί στο 40% των εκπομπών CO2.
- Για το έτος 2025, η υποχρέωση παράδοσης EUA αντιστοιχεί στο 70% των εκπομπών CO2.
- Από το έτος 2026 κι έπειτα, η υποχρέωση παράδοσης EUA αντιστοιχεί στο 100% των εκπομπών CO2 (διοξείδιο άνθρακα), CH4 (μεθάνιο) και N2O (υποξείδιο αζώτου).
Παράδοση δικαιωμάτων (allowances)
Οι ναυτιλιακές εταιρίες καθίστανται πλέον υπόχρεες να παραδίδουν δικαιώματα έως τις 30 Σεπτεμβρίου του επόμενου έτους από το έτος αναφοράς για τις εκπομπές των πλοίων τους που έχουν αναφέρει.
Κανονιστική και συμβατική πρόβλεψη για την μετακύληση στις οντότητες εμπορικής εκμετάλλευσης του πλοίου (commercial operators) του κόστους παράδοσης ΕUA
Προβλέπεται ότι τα Κ-Μ της ΕΕ, θα έχουν την υποχρέωση, στο πλαίσιο της ενσωμάτωσης των διατάξεων της Οδηγίας στο εθνικό τους δίκαιο, να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για την ύπαρξη νομικής υποχρέωσης των οντοτήτων που ασκούν την εμπορική εκμετάλλευση του πλοίου (commercial operators) προς αποζημίωση του πλοιοκτήτη / διαχειριστή του πλοίου, αναφορικά με το κόστος παράδοσης EUA.
Στην Οδηγία συμπεριλαμβάνεται ορισμός του «commercial operator», σύμφωνα με τον οποίο νομικές οντότητες εμπορικής εκμετάλλευσης του πλοίου νοούνται αυτές που είναι υπεύθυνες για την (εμπορική) λειτουργία του πλοίου, δηλ. του καθορισμού του μεταφερομένου φορτίου ή / και του δρομολογίου και της ταχύτητας του πλοίου, εν τέλει δε για την προμήθεια του καυσίμου.
Κυρώσεις
Στις κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση με την Οδηγία EU ETS περιλαμβάνονται:
- Η δημοσιοποίηση των ονομάτων των ναυτιλιακών εταιριών.
- Σε περίπτωση παράδοσης λιγότερων EUA σε σχέση με τις εκπομπές, επιπρόσθετα προς την υποχρέωση παράδοσης των αναλογούντων EUA, επιβάλλεται και πρόστιμο ύψους €100 ανά τόνο CO2 για τον οποίο δεν παραδόθηκε EUA.
- Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης για 2 ή παραπάνω έτη, οι ποινές μπορεί να φτάσουν ακόμα σε έκδοση διαταγής απομάκρυνσης (explulsion order) από το Κ-Μ του λιμένα εισόδου για πλοίο που ανήκει σε μη συμμορφούμενη εταιρία. Εάν πλοίο με σημαία Κ-Μ που ανήκει σε μη συμμορφούμενη για πάνω από 2 έτη ναυτιλιακή εταιρία εισέλθει ή βρεθεί σε λιμένα του ίδιου Κ-Μ σημαίας, μπορεί ακόμα και να εκδοθεί διαταγή κράτησης (detention order) έως την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της εταιρίας.
Ρήτρα αναθεώρησης: Προβλέπεται η δυνατότητα αναθεώρησης της ένταξης της ναυτιλίας στο EU ETS ανάλογα με την υιοθέτηση ή μη ενός παγκόσμιου αγορακεντρικού μέτρου από το Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO).
Διαβάστε ακόμη
Εξαγορά Credit Suisse από την UBS: 9.000 περικοπές θέσεων εργασίας για… αρχή
Αγοραπωλησία – ρεκόρ στη Μήλο για μία μοναδική βίλα αξίας 6 εκατ. ευρώ (pics)