Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζεται για σημαντική αναθεώρηση της κλιματικής και ενεργειακής πολιτικής και νομοθεσίας, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της Ε.Ε. «Fit for 55», δηλαδή η μείωση κατά 55% των εκπομπών θερμοκηπίου έως το 2030.
Στις 14 Ιουλίου παρουσιάστηκε η δέσμη μέτρων επί των οποίων τα κράτη-μέλη και οι αντιπρόσωποί τους στο Ευρωκοινοβούλιο θα τοποθετηθούν, θα αντιπροτείνουν ή θα εναντιωθούν σε μια διαβούλευση που προβλέπεται να κρατήσει επί μακρόν. Γίνεται η πρώτη παγκοσμίως που μετατρέπει έναν μακροπρόθεσμο στόχο για μηδενικές εκπομπές άνθρακα σε πραγματικές πολιτικές, σηματοδοτώντας την είσοδο της πολιτικής για το κλίμα στην καθημερινή ζωή όλων των πολιτών και των επιχειρήσεων.
Εάν συμφωνηθεί και εφαρμοστεί η αναθεώρηση, τότε οι προτάσεις «Fit for 55» θα εμβαθύνουν και θα διευρύνουν την απανθρακοποίηση της ευρωπαϊκής οικονομίας για να επιτευχθεί η κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Χωρίς αυτό το πακέτο, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία της Ε.Ε. για το κλίμα, η Ευρώπη θα επιτύχει μόνο μείωση εκπομπών κατά 60% έως το 2050.
Η δέσμη μέτρων της Ε.Ε. «Fit for 55» είναι η επικαιροποίηση της Ευρωπαϊκής Συμφωνίας (european green deal) σε σχέση με τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου κατά 55% μέχρι το 2030. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε και δύο προτάσεις για την απεξάρτηση της ναυτιλίας από τον ορυκτό άνθρακα.
Η πρώτη αφορούσε την ένταξη της ναυτιλίας στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών -EU ETS- και η δεύτερη την πρόταση Fuel EU Maritime – καύσιμα πλοίων σε ευρωπαϊκούς λιμένες.
Οι αντιδράσεις
Υπάρχουν έντονες αντιδράσεις από την πλευρά της παγκόσμιας ναυτιλιακής βιομηχανίας, η οποία όμως πέτυχε να συμπεριληφθεί στις προτάσεις η ευθύνη του ναυλωτή στην προσπάθεια μείωσης της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου και στην κατανομή των οικονομικών βαρών.
«Η οικονομία ορυκτών καυσίμων έχει φτάσει στα όριά της. Είναι καιρός τα πράσινα όνειρα να γίνουν πραγματικότητα», επισημαίνει στο «business stories» o κάπτεν Δημήτρης Ματθαίου, διευθύνων σύμβουλος της Arcadia Shipmanagement & Aegean Bulk, πρόεδρος του Green Award Foundation και πρόεδρος του AHEPA Maritime Chapter, και συνεχίζει:
«Βασική αποστολή αυτών των μέτρων είναι να μετατρέψει τη δεκαετία του 2020 σε μετασχηματιστική δεκαετία για δράση στο κλίμα, καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και της κρίσης της βιοποικιλότητας».
Οι κύριες προτάσεις της επιτροπής αφορούν εννέα πρωτοβουλίες που θα αλλάξουν τον τρόπο που ζούμε, οδηγούμε, παράγουμε και κάνουμε συναλλαγές στην Ευρώπη. Δύο από αυτές έχουν να κάνουν με τη ναυτιλιακή βιομηχανία η οποία για πρώτη φορά εντάσσεται στο Σύστημα Εμπορίας Ρύπων.
«Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (EU ETS) καθορίζει ένα ανώτατο όριο για τις συνολικές εκπομπές για ορισμένους τομείς -χαλυβουργία, ηλεκτρική ενέργεια, αεροπορικές εταιρείες στην Ε.Ε.- και στη συνέχεια εκχωρεί πιστώσεις συνολικά γι’ αυτές τις εκπομπές οι οποίες στη συνέχεια ανταλλάσσονται εντός του κάθε κλάδου για να ανταμείβουν αυτούς που έχουν χαμηλές εκπομπές και αυξάνουν το κόστος για αυτούς που ρυπαίνουν.
Με τον καιρό ο συνολικός προϋπολογισμός εκπομπών μειώνεται σταδιακά, μειώνοντας παράλληλα τις συνολικές εκπομπές. Το ETS κάλυπτε στο παρελθόν περίπου το 40% των συνολικών εκπομπών στην Ε.Ε. Η αναθεωρημένη έκδοση αύξησε αυτό το μερίδιο με την προσθήκη επιπλέον τομέων όπως η ναυτιλία, καθώς και ένα νέο ETS για τις οδικές μεταφορές και τη θέρμανση των κτιρίων από το 2026. Η υποχρέωση μείωσης εκπομπών για τους τομείς ETS έχει επίσης αυξηθεί από 40% σε 61% έως το 2030 με βάση τα επίπεδα του 2005, καθώς και η σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπής για τις αεροπορικές μεταφορές από το 2023-2025», εξηγεί ο κ. Ματθαίου.
Η δεύτερη πρόταση για τη ναυτιλία αφορά τα καύσιμα πλοίων σε ευρωπαϊκούς λιμένες:
«Η νέα πρόταση για τις θαλάσσιες μεταφορές Fuel EU Maritime καθορίζει ανώτατο όριο για την περιεκτικότητα σε αέρια θερμοκηπίου που εκλύονται από την ενέργεια που χρησιμοποιείται από πλοία τα οποία καταπλέουν σε ευρωπαϊκούς λιμένες. Καλύπτει όλα τα καύσιμα ανανεώσιμων και χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, συμπεριλαμβανομένων των υδρογονανθράκων και των παράγωγων καυσίμων της ναυτιλίας», επισημαίνει ο κ. Ματθαίου και συνεχίζει αναφερόμενος στη συνυπευθυνότητα των ναυλωτών:
«Τόσο η επέκταση ETS (Emission Trading System) στη ναυτιλία όσο και το Fuel EU Maritime αφορούν πλοία συνολικής χωρητικότητας τουλάχιστον 5.000 τόνων ανεξάρτητα από τη σημαία. Και οι δύο προτάσεις φέρουν επίσης την ευθύνη των πλοιοκτητών να συμμορφωθούν, σύμφωνα με τις υπάρχουσες απαιτήσεις. Ωστόσο, σε μια πρώτη περίπτωση, το ETS και το Fuel EU Maritime αναγνωρίζουν την αρχή ο ρυπαίνων πληρώνει (polluter pays) και δηλώνουν ότι μια ναυτιλιακή εταιρεία θα μπορούσε να θεωρήσει τoν ναυλωτή (time charterer) υπεύθυνο για τις εκπομπές των πλοίων ή την ένταση των καυσίμων στα αέρια του θερμοκηπίου αντίστοιχα και συνεπώς υπεύθυνο για το κόστος συμμόρφωσης μέσα από μια σχετική πρόβλεψη σε μια σύμβαση ναύλωσης. Ο ναυλωτής είναι η οντότητα που προβλέπει ο νέος κανονισμός, υπεύθυνος για την επιλογή καυσίμου, διαδρομής και ταχύτητας του πλοίου. Αυτή η πρόβλεψη προστέθηκε τις τελευταίες ημέρες πριν από την ψήφιση των νομοθετημάτων, λόγω της πίεσης της βιομηχανίας να αναγνωρίσει τον ρόλο που έχουν οι ναυλωτές στις εκπομπές των πλοίων».
Από την πλευρά του, ο κ. Πάνος Ζαχαριάδης, τεχνικός διευθυντής της Atlantic Bulk Carriers Management Ltd και τακτικό μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ), εξέφρασε τους προβληματισμούς του μιλώντας στο «b.s.».
Κόστος λειτουργίας
«Στο συνολικό πακέτο με τις προτάσεις της Κομισιόν για τη ναυτιλία, οι οποίες φαίνεται ότι θα εφαρμοστούν όλες, υπάρχουν τρεις που στοχεύουν τους πλοιοκτήτες και μία τα λιμάνια. Για τα λιμάνια, όχι όλα, ορίζεται υποχρεωτική παροχή ηλεκτρισμού στα containers και τα επιβατηγά πλοία και αυξημένη παροχή lΝG. Για τους πλοιοκτήτες τα μέτρα περιλαμβάνουν: α) επέκταση της εμπορίας ρύπων στη ναυτιλία (ETS), β) σταδιακή υποχρεωτική χρήση καυσίμων μειωμένης περιεκτικότητας σε άνθρακα, και γ) φόρο στα καύσιμα που πωλούνται εντός της Ευρωπαϊκής Eνωσης για κατανάλωση εντός αυτής, περίπου 40 ευρώ ο τόνος», τονίζει αρχικώς, για να περάσει στη συνέχεια στους προβληματισμούς που υπάρχουν σε διεθνές επίπεδο:
«Από τα ανωτέρω, το πιο προβληματικό είναι η εμπορία ρύπων, ένα μέτρο πολύ μεγάλου κόστους αλλά και μεγάλης γραφειοκρατίας για τις ναυτιλιακές εταιρείες. Το μέτρο υπολογίζεται ότι θα αυξήσει το κόστος λειτουργίας ενός εμπορικού πλοίου σε ταξίδια εντός, προς και από την Ευρωπαϊκή Ενωση κατά 1.000 έως 4.000 ευρώ την ημέρα ανάλογα με τη διάρκεια του ταξιδιού και σύμφωνα με τις σημερινές τιμές CO2. Τα χρήματα θα εισπράττονται από τις χώρες προσέγγισης και απόπλου και συνεπώς η ελληνική ναυτιλία, πρώτη στον κόσμο με τα χιλιάδες πλοία της, θα χρηματοδοτεί τις χώρες θαλάσσιων εισαγωγών και εξαγωγών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Δεν υπάρχουν οδηγίες ή περιορισμοί στο πού θα διαθέτει η κάθε χώρα τα χρήματα, και γι’ αυτόν τον λόγο πολλοί θεωρούν ότι το μέτρο είναι καθαρά εισπρακτικό, με τον μανδύα του περιβάλλοντος, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί το Ταμείο Ανάκαμψης. Η επέκταση του ETS στη ναυτιλία είναι πρόταση της Διεύθυνσης της Κομισιόν για το κλίμα, DG Clima, ενώ ο φόρος πρόταση της Διεύθυνσης Μεταφορών, DG Move, η οποία αντιπαρατίθεται την DG Clima».
Για το μέτρο της σταδιακής χρήσης καυσίμων τονίζει: «Επρεπε να ισχύει για τους προμηθευτές καυσίμων και όχι για τους πλοιοκτήτες. Ευνοεί τη χρήση βιοκαυσίμων, με την οποία δεν συμφωνούν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως δεν συμφωνούν και με την αύξηση της χρήσης LNG. Σημειωτέον ότι το μέτρο ισχύει για όλα τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης ακόμα και αν αγοράστηκαν σε άλλη ήπειρο. Οπότε τίθεται το ερώτημα της διαθεσιμότητας».
Πλήγμα για τους μικρομεσαίους
Στη συνέχεια υπογραμμίζει τις αμφισβητήσεις που υπάρχουν για το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών: «Η αποτελεσματικότητα του ETS στη μείωση των εκπομπών αμφισβητείται έντονα, ενώ, σαφέστατα, η κίνηση αυτή της Ευρωπαϊκής Ενωσης υπονομεύει τον ΙΜΟ και δίνει ένα κακό παράδειγμα σε άλλες χώρες να εφαρμόσουν τους δικούς τους τοπικούς εισπρακτικούς μηχανισμούς. Για παράδειγμα, η Κίνα τελειοποιεί το δικό της ETS για τις βιομηχανίες ξηράς, ενώ η Αμερική του Μπάιντεν και του Kέρι ίσως καλοβλέπει ένα δικό της ETS», αναφέρει και καταλήγει λέγοντας:
«Δυστυχώς τα μέτρα αυτά θα πλήξουν σοβαρά τις ναυτιλιακές εταιρείες, ιδίως τις μικρομεσαίες».
Η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ) και ο πρόεδρός της Θεόδωρος Βενιάμης εκφράζουν τη θέση ότι οι προτάσεις αποσκοπούν στην επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης του κλάδου σε καθαρότερα καύσιμα. Ωστόσο σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να διασφαλιστούν η αποτελεσματικότητα των προβλεπόμενων κανόνων ως προς την επίτευξη πραγματικής μείωσης των εκπομπών και η βιωσιμότητα του ναυτιλιακού τομέα.
Σύμφωνα με την ΕΕΕ, ως περιφερειακό αγορακεντρικό μέτρο, το ΕU ETS είναι ασύμβατο με τον παγκόσμιο χαρακτήρα των θαλάσσιων μεταφορών, καθώς και με τον τρόπο λειτουργίας της ναυτιλίας, ενώ υπονομεύει σοβαρά τις συνεχιζόμενες διεθνείς προσπάθειες και διαπραγματεύσεις για την απανθρακοποίηση του τομέα. Eνα σύστημα εμπορίας εκπομπών είναι ανεφάρμοστο για τις χιλιάδες ναυτιλιακές μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) που απαρτίζουν το μεγαλύτερο μέρος του κλάδου.
Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕΕ σημειώνει το γεγονός ότι η εμβληματική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναγνωρίζει, σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», τον δομικό ρόλο του ναυλωτή, ο οποίος είναι κατά κύριο λόγο υπεύθυνος για την επιλογή των καυσίμων του πλοίου, της διαδρομής, του φορτίου, της ταχύτητας και του σχετικού κόστους του καυσίμου που καταναλώνεται.
«Η αναγνώριση της ευθύνης των ναυλωτών για την κάλυψη του κόστους συμμόρφωσης στο πλαίσιο του EU ETS δείχνει τη σωστή κατεύθυνση που θα πρέπει να έχουν οι συζητήσεις κατά την επόμενη φάση της νομοθετικής διαδικασίας, με τη συμμετοχή και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.
Ωστόσο, συμμεριζόμαστε πλήρως τις βαθιές ανησυχίες των εμπορικών διεθνών εταίρων της Ε.Ε. και την αντίθεσή τους κατά της επιβολής αυτού του μονομερούς μέτρου στο διεθνές εμπόριο, το οποίο εκλαμβάνεται ως ένα μέτρο εισροής εσόδων, και όχι ένα μέτρο με πραγματικά περιβαλλοντικά οφέλη», δηλώνει ο πρόεδρος της ΕΕΕ.
Για την πρόταση Fuel EU Maritime, ο κ. Βενιάμης σχολίασε: «Αντί να επιβάλει την υποχρέωση στους προμηθευτές καυσίμων, όπως συμβαίνει σε άλλους κλάδους των μεταφορών, καθιστώντας τους υπεύθυνους για την ένταση άνθρακα του καυσίμου που παρέχουν στα πλοία, οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στοχοποιούν άδικα και αδικαιολόγητα τα πλοία και τους διαχειριστές τους, οι οποίοι δεν μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για την ποιότητα ή τη διαθεσιμότητα καυσίμων καθορισμένων προδιαγραφών.
Η ένταση του άνθρακα στα ναυτιλιακά καύσιμα θα πρέπει να ρυθμίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο και υπό την προϋπόθεση της επαρκούς διαθεσιμότητας μη ορυκτών εναλλακτικών καυσίμων, τα οποία δεν είναι επί του παρόντος διαθέσιμα για την ποντοπόρο ναυτιλία και δεν θα είναι ούτε στο άμεσο μέλλον. Χωρίς σημαντικές επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη από εμπλεκόμενους φορείς εκτός τομέα, όπως κατασκευαστές μηχανών, παραγωγούς καυσίμων και προμηθευτές ενέργειας, η ναυτιλιακή βιομηχανία θα παραμείνει εξαρτημένη από τον άνθρακα».
Διαβάστε ακόμη:
e-ΕΦΚΑ-ΟΑΕΔ: Ξεκινά νέος κύκλος πληρωμών – Τι καταβάλλεται από 2 έως 6 Αυγούστου
Γιάννης Αντετοκούνμπο: Αυτοί είναι οι δισεκατομμυριούχοι που επενδύουν στον “Greek Freak”
Self test: Πρόστιμο σε εργαζόμενους που δεν δηλώνουν το αποτέλεσμα – Το ΦΕΚ με τις νέες αποφάσεις