Το παγκόσμιο περιβάλλον της ναυτιλιακής βιομηχανίας αλλάζει δραματικά τα τελευταία χρόνια. Σκαμπανεβάσματα στις ναυλαγορές, σοβαρές ζημιές αλλά και τεράστια κέρδη σε ένα υδάτινο roller coaster, πανδημία, πόλεμος στην Ουκρανία, ενεργειακή κρίση, καλπάζων πληθωρισμός σε ιστορικά υψηλά, αλλαγές νομοθεσιών για πιο γρήγορη μετάβαση στην πράσινη ναυτιλία, νέες τεχνολογίες, τριγμοί στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, σοβαρά προβλήματα στις αλλαγές πληρωμάτων. Οι Kινέζοι έχουν μια κατάρα, η οποία μπορεί να ακουστεί και ως ευχή: «Σου εύχομαι να ζήσεις σε ενδιαφέροντες καιρούς».

Την καταγραφή της σημερινής κατάστασης στη ναυτιλία αλλά και τς προκλήσεις του μέλλοντος αποτυπώνει μιλώντας στο «business stories» ο κ. Θεοδόσης Σταματέλλος, διευθυντής Νοτίου Ευρώπης του Lloyd’s Register. Συναντηθήκαμε στη Μαρίνα Φλοίσβου, δίπλα στη θάλασσα, έχοντας ως φόντο το μυθικό σκαρί της «Nεράιδας, που λειτουργεί ως μουσείο.

Η συζήτηση άρχισε από τον πόλεμο στην Ουκρανία που έχει ανθρωπιστικές και οικονομικές επιπτώσεις. «Ο πόλεμος έχει αφενός επηρεάσει την οικονομία και αφετέρου έχει προκαλέσει ανθρωπιστική κρίση. Υπάρχουν πλοία εγκλωβισμένα στην περιοχή από την έναρξη των πολεμικών συγκρούσεων. Στην ευρύτερη ναυτιλιακή βιομηχανία υπάρχουν επίσης σοβαρά θέματα έλλειψης πρώτων υλών. Το Αζοφστάλ, που προμήθευε χάλυβα στα ναυπηγεία σε μεγάλους όγκους, έχει διακόψει κάθε δραστηριότητα κι αυτό φέρνει αναστάτωση. Ανεβάζει και τις τιμές», σημειώνει ο κ. Σταματέλλος και συνεχίζει με την ανθρωπιστική κρίση:

«Πρέπει κάποιος να σκεφτεί ότι πολλά πλοία έχουν πληρώματα ρωσο-ουκρανικά. Αυτός είναι ο σημαντικότερος πονοκέφαλος και ειδικά για τα πλοία όπου είναι ναυτολογημένοι μόνον Ουκρανοί η ανάγκη στήριξης είναι μεγάλη. Πρέπει να στηρίξεις τα πληρώματά σου. Οπως κι εμείς, ως Οργανισμός, πρέπει να στηρίξουμε τους συναδέλφους μας, είτε είναι Ουκρανοί και δουλεύουν εκτός Ουκρανίας είτε βρίσκονται στην Ουκρανία. Πρόκειται για θέμα με ανθρωπιστικές διαστάσεις, που σε συνδυασμό με τις τεχνικές και οικονομικές προκλήσεις εν καιρώ πανδημίας, καθιστούν την κατάσταση ακόμα πιο δύσκολη».

– Βρισκόμαστε στη μετά COVID εποχή, όπως ευαγγελίζονται πολλά κράτη εν όψει και της τουριστικής περιόδου;

Είναι ξεκάθαρο ότι δεν έχουμε τελειώσει με την πανδημία. Η διαρκής διαχείριση της πανδημίας έχει συσσωρεύσει ζητήματα τα οποία εξακολουθούν να υφίστανται, όπως αυτά στις αλλαγές πληρωμάτων. Εντούτοις προκύπτουν νέα ζητήματα από την εφαρμογή διαφορετικών υγειονομικών πρωτοκόλλων ανά τον κόσμο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Κίνα, που έχει θέσει πολύ αυστηρούς κανονισμούς. Η νέα κατάσταση έχει δημιουργήσει σοβαρά θέματα στα ναυπηγεία, με αποτέλεσμα να αναβάλλονται δεξαμενισμοί πλοίων, συμπαρασύροντας τις επιθεωρήσεις και κατ’ επέκταση την έκδοση πιστοποιητικών. Ταυτόχρονα η μεταφορά ανταλλακτικών γίνεται με ιδιαίτερη δυσκολία.

– Ομως απ’ όλη αυτή την κατάσταση, όπως έχει διαμορφωθεί παγκοσμίως, οι ναυλαγορές ανεβαίνουν.

Μέρος της ναυτιλιακής αγοράς αναμφισβήτητα έχει επωφεληθεί. Αυτό συνήθως συμβαίνει ως αποτέλεσμα γεωπολιτικών αναταράξεων, δεν είναι κάτι παράξενο.

– Να περάσουμε στην πράσινη μετάβαση. Μήπως τρέχουν οι εξελίξεις πιο γρήγορα απ’ ό,τι μπορεί να ακολουθήσει η ναυτιλιακή βιομηχανία;

Το αν η πράσινη μετάβαση γίνεται γρήγορα παραμένει μεγάλο ερώτημα. Κάποιοι θα σας πουν ότι γίνεται πολύ αργά. Αν απαντήσουμε στην ερώτηση λαμβάνοντας υπόψη την ετοιμότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας και των καυσίμων, αναπόφευκτα οδηγούμαστε στο συμπέρασμα για πολύ γρήγορη μετάβαση.

– Και πώς θα γίνει η σωστή διαχείριση ενέργειας από τις εταιρείες;

Μπορεί τα εναλλακτικά καύσιμα να μην είναι διαθέσιμα ακόμα, αν εξαιρέσουμε το υγροποιημένο φυσικό αέριο, με τα σαφή περιβαλλοντικά του πλεονεκτήματα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να αναληφθεί δράση. Για παράδειγμα, να κάνουμε καλύτερο σχεδιασμό του ταξιδιού μας, να βελτιώσουμε την ενεργειακή απόδοση των πλοίων με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Υπάρχουν τεχνολογίες που βοηθούν στην καλύτερη διαχείριση και εξοικονόμηση ενέργειας. Υπάρχουν τεχνολογίες που αξιοποιούν τον άνεμο, άλλες που χρησιμοποιούν καλύτερης ποιότητας χρώματα, τα οποία μειώνουν την αντίσταση στο νερό. Υπάρχουν βοηθητικά μηχανήματα τα οποία συλλέγουν την περίσσια ενέργεια και την επαναχρησιμοποιούν, υπάρχουν φυσαλίδες αέρα που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση. Υπάρχουν δυνατότητες επέμβασης στη γάστρα του πλοίου με προσθήκη ειδικών εξαρτημάτων. Αρα υπάρχουν πράγματα να κάνουμε και κάνουμε.

– Πότε εκτιμάτε ότι θα υπάρχουν εναλλακτικά καύσιμα;

Ολα τα καύσιμα έχουν πορεία ωρίμανσης. Για να μπορέσει η χρήση τους να είναι βιώσιμη, στο Lloyd’s Register έχουμε αναπτύξει ένα μοντέλο εξετάζοντας την κάθε λύση ως προς την τεχνική, κοινωνική και οικονομική ωρίμανση. Καθένα έχει τη δική του διαδρομή, χωρίς να συμβαδίζει απαραίτητα με τις υπόλοιπες εναλλακτικές. Για παράδειγμα, η πυρηνική ενέργεια πόσο κοινωνικά ώριμη λύση είναι; Απεναντίας για την ηλεκτρική ενέργεια δεν υπάρχουν άγνωστοι παράγοντες. Ξέρουμε τι να κάνουμε.

Ηδη υπάρχει δραστηριότητα με την παροχή ηλεκτρισμού στα λιμάνια, το λεγόμενο cold ironing. Εχουμε το παράδειγμα της Κυλλήνης που ήταν ένα έργο που υλοποίησε ο Lloyd’s Register στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος, εγκαθιστώντας θέση ηλεκτροδότησης για τα πλοία που δένουν στο λιμάνι, ώστε να σταματούν να λειτουργούν τις γεννήτριες και συνεπώς να μη ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα. Η χρήση του ηλεκτρισμού δεν περιορίζεται, όμως, μόνο στις λιμενικές εγκαταστάσεις. Σήμερα υπάρχουν πλοία που κινούνται με υβριδική πρόωση, υποβοηθούμενη από μπαταρίες. Για το υδρογόνο, την αμμωνία και τη μεθανόλη έχουμε περισσότερο δρόμο να διανύσουμε, όλοι οι εμπλεκόμενοι, οι κατασκευάστριες εταιρείες μηχανών, οι νηογνώμονες, οι ρυθμιστικές αρχές. Είναι όλα σε μια πορεία εξέλιξης, η οποία ευελπιστούμε ότι γρήγορα θα καταλήξει σε ένα αποτέλεσμα.

– Η χρήση καυσίμων με μειωμένη ποσότητα θείου σε πλοία προκάλεσε προβλήματα στις μηχανές, όπως πολλοί φοβόντουσαν;

Οντως υπήρχε φόβος για ζημιές από τη χρήση νέων αποθειωμένων καυσίμων. Στην πράξη δεν συνέβη κάτι σημαντικό, τουλάχιστον όχι στον βαθμό που φοβόταν η αγορά ότι θα γίνει προκαλώντας ζημιές στις μηχανές του πλοίου. Το ίδιο ισχύει και για άλλες νέες τεχνολογίες που εφαρμόστηκαν, όπως το ballast water treatment. Υπήρξαν περιστατικά, αλλά περιορισμένα, αντιμετωπίσιμα, χωρίς να επιφέρουν κάποια ιδιαίτερη αναστάτωση.

– Ποιο είναι το υπ’ αριθμόν 1 πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι νηογνώμονες;

Εφόσον συζητάμε σήμερα, αναπόφευκτα είναι η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί λόγω της πανδημίας, κυρίως για τα πλοία που είναι μέσα στο νερό. Υπάρχουν συσσωρευμένες δυσκολίες και κούραση. Εξακολουθούν οι εταιρείες, οι νηογνώμονες και τα νηολόγια να μην μπορούν να ανεβαίνουν πάνω στα πλοία και σχεδόν όλα να γίνονται εξ αποστάσεως. Και δεν το λέω καταστροφολογώντας. Προσωπικά είμαι σε μεγάλο βαθμό υπέρ της εξ αποστάσεως επιθεώρησης ενός πλοίου, του λεγόμενου remote survey. Αλλά αυτό δεν είναι κάτι που γίνεται αβίαστα. Για την αντιμετώπιση της τρέχουσας κατάστασης κύριο μέλημα όλων είναι η λήψη των απαραίτητων μέτρων και ενεργειών με τρόπο που να μη διακυβεύεται η ασφάλεια. Και παρά τη θεωρητικολογία, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουμε να κάνουμε με πληρώματα κουρασμένα.

– Για τα νεότευκτα;

Για τα νεότευκτα πλοία το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν ξέρει τι να κάνει, ποια τεχνολογία να χρησιμοποιήσει, προς ποια κατεύθυνση να μεταβεί, βάσει ποιων προδιαγραφών να σχεδιάσει τα επόμενα βήματα αλλά και πώς να κάνει εμπορικό προγραμματισμό. Είναι προφανώς μια ιδιαίτερη και πρωτόγνωρη κατάσταση.

– Και πώς κινούνται οι εταιρείες και οι πλοιοκτήτες-διαχειριστές;

Δεν υπάρχει κάποια τάση ή γραμμή. Εξαρτάται από την ευελιξία, τη στρατηγική της εταιρείας ή και την ψυχοσύνθεση κάθε πλοιοκτήτη, να προχωράει σε κάποιες κινήσεις. Διαπιστώνουμε κάποια αύξηση στα πλοία που ναυπηγούνται με υποδομές να χρησιμοποιούν αμμωνία, τα αποκαλούμε ammonia-ready ή μεγαλύτερη ακόμη αύξηση σε αυτά που χρησιμοποιούν LNG ως καύσιμο και σε κάποιον βαθμό είναι καλύτερα προετοιμασμένα ώστε να δεχθούν στο μέλλον καύσιμα μηδενικών ρύπων. Υπάρχουν επίσης και τα πρώτα σχέδια ναυπήγησης πλοίων για χρήση νέων τεχνολογιών. Πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι το 2025 θα κυκλοφορήσει το πρώτο VLCC δεξαμενόπλοιο που θα χρησιμοποιεί πράσινη αμμωνία για πρόωση, στο πλαίσιο του Castor Initiative. Υπάρχει εξέλιξη, αλλά το πρόβλημα της αβεβαιότητας είναι σοβαρό.

– Στο σημείο αυτό παρεμβαίνουν οι νηογνώμονες;

Ακριβώς. Δεν μπορούμε να πάρουμε την απόφαση για λογαριασμό των πλοιοκτητών αλλά τους συμβουλεύουμε. Καθόμαστε μαζί τους ως συνεργάτες, αφουγκραζόμαστε τους προβληματισμούς τους, συζητάμε μαζί τους τις τεχνικές δυσκολίες, προσπαθούμε με την τεχνογνωσία μας και αξιοποιώντας ό,τι δεδομένα υπάρχουν να τους βοηθήσουμε να πάρουν μια απόφαση που θα είναι συμβατή με τη δική τους λογική και φιλοσοφία.

– Από την εικόνα που έχετε, προς ποία κατεύθυνση κινούνται οι περισσότεροι πλοιοκτήτες μέσα σε αυτή την αβεβαιότητα;

Απαντώντας γρήγορα, έχω την αίσθηση ότι ένας μεγάλος αριθμός πλοιοκτητών κρατάει στάση αναμονής, υιοθετώντας τη λογική «βλέποντας και κάνοντας». Καλύπτουν τις άμεσες ανάγκες τους βήμα-βήμα, πλοίο-πλοίο, ενώ παράλληλα προετοιμάζονται εσωτερικά. Βλέπουμε πολλές εταιρείες, σε ευχάριστο βαθμό, να τους απασχολεί η βελτίωση της ενεργειακής διαχείρισης και απόδοσης, ενώ μεγαλύτερες αρχίζουν να διαμορφώνουν στρατηγικές ESG -με περιβαλλοντικά (Environmental), κοινωνικά (Social) και εταιρικής διακυβέρνησης (Governance) κριτήρια- που θα τις κάνουν πιο ελκυστικές σε μελλοντικά πακέτα χρηματοδότησης και πιο έτοιμες για το επόμενο βήμα προς την ενεργειακή μετάβαση.

– Ποιες είναι οι προτεραιότητες του Lloyd’s Regιster;

Θα έλεγα ότι οι προτεραιότητές μας βασίζονται σε δύο πυλώνες. Στα υπάρχοντα και στα νεότευκτα πλοία. Δεν θα μπω στον πειρασμό να πω ότι τα νεότευκτα και οι νέες τεχνολογίες είναι πιο σημαντικές. Γιατί έχουμε και χιλιάδες πλοία στο νερό. Είναι εξίσου σημαντικό για έναν νηογνώμονα να μπορεί να υποστηρίζει καταρχήν τα πλοία που είναι στη θάλασσα. Να μπορεί να τα υποστηρίζει με γρήγορες και σωστές απαντήσεις και στον καιρό μας με πολύ ευέλικτους τρόπους.

– Υπάρχει έντονος ανταγωνισμός μεταξύ νηογνωμόνων;

Δεν είμαι οπαδός του σκληρού ανταγωνισμού ανάμεσα στους νηογνώμονες. Επιτελούν ένα έργο με προτεραιότητα στο πώς να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους. Αυτός που εξυπηρετεί καλύτερα έχει ένα πλεονέκτημα. Εξυπηρετώ καλύτερα σημαίνει γρήγορα και με ευελιξία. Η λέξη «ευελιξία» είναι στοιχειωμένη. Σε κάποιες περιπτώσεις, δυστυχώς, μπερδεύεται με την παράκαμψη κανονισμών. Ενας καλός νηογνώμονας θα δείξει ευελιξία σε μία απόφαση αντιλαμβανόμενος την εμπορική και τεχνική ανάγκη του πελάτη του, γνωρίζοντας πολύ καλά τον κανονισμό και βρίσκοντας μαζί με τον πελάτη του την καλύτερη λύση που και τεχνικά θα είναι ασφαλής και δεν θα φέρει ούτε την εταιρεία ούτε τον νηογνώμονα σε δύσκολη θέση αλλά κυρίως δεν θα δημιουργήσει κινδύνους. Εκεί δίνουμε μεγάλη σημασία ως Lloyd’s Register. Να έχουμε στελέχη με πλούσια εμπειρία, σε καίρια γεωγραφικά σημεία όπως η Ελλάδα, να μπορούν να δίνουν τις ολιστικά σωστές απαντήσεις. Ωστόσο δεν αρκεί μόνο το ανθρώπινο δυναμικό. Εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει και η κουλτούρα του κάθε οργανισμού. Και εμείς στο Lloyd’s Register επενδύουμε στη διαρκή προσπάθεια των ανθρώπων μας να εξελίσσονται και να προσαρμόζονται στις συνεχώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις και ανάγκες που προκύπτουν.

– Η ναυτιλία γίνεται ολοένα πιο περίπλοκη;

Εννοείται χωρίς δεύτερη σκέψη. Λέω καμιά φορά σε όποιον με ρωτάει, «επισκεφθείτε το “Hellas Liberty” και δείτε τι έχει στη γέφυρα»: ένα τιμόνι, μία πυξίδα, έναν σωλήνα για να επικοινωνεί η γέφυρα με το μηχανοστάσιο και την εικόνα του Αγίου Νικολάου. Και αυτά τα πλοία δημιούργησαν τη σύγχρονη ελληνική εμπορική ναυτιλία. Τώρα αν ανεβείτε σε μια γέφυρα γίνεται χαμός από μηχανήματα. Και δεν είναι μόνο τεχνολογικά πιο πολύπλοκη η κατάσταση αλλά και νομοθετικά και ελεγκτικά. Παλιά πηγαίνανε οι ναυτικοί στα λιμάνια για να ξεκουραστούν. Τώρα το λιμάνι έχει γίνει εφιάλτης. Ολος ο κόσμος ανεβαίνει επάνω και όλοι θέλουν κάτι να δουν κάτι να ελέγξουν και όλα πρέπει να γίνουν άμεσα και γρήγορα γιατί υπάρχουν και οι εμπορικές πιέσεις. Αυτός ο αυξανόμενος βαθμός πολυπλοκότητας και ο αντίκτυπος στα πληρώματα μπορεί να ελλοχεύει κινδύνους, αν λάβουμε υπόψη ότι υπάρχει διαρκής ψυχική και σωματική κούραση των ναυτικών.

– Ο Lloyd’s Register τι διαφορετικό κάνει από τους ανταγωνιστές του;

Αυτό που σίγουρα διαφοροποιεί εν αρχή είναι η εταιρική διακυβέρνηση, το λεγόμενο governance. Το Lloyd’s Register Group είναι μια εταιρεία με τους ισολογισμούς της, το περίσσευμά της και τους φόρους της. Ωστόσο μοναδικός μέτοχός μας είναι το Lloyd’s Register Foundation, που είναι κοινωφελής οργανισμός. Μέρος των κερδών μας χρησιμοποιείται για έρευνα και ανάπτυξη. Το μεγαλύτερο μέρος, όμως, αποδίδεται και επιστρέφει στην κοινωνία. Επιστρέφει με τη μορφή προγραμμάτων στα πανεπιστήμια, στη HELMEPA, στα ερευνητικά προγράμματα κ.α. Αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά. Είμαστε ανεξάρτητοι πέραν πάσης αμφιβολίας και ξέρουμε πού πάνε όλοι οι πόροι μας και πώς αξιοποιούνται με θετικό πρόσημο για την κοινωνία.

Παρουσία στην Ελλάδα

Το Lloyd’s Register (LR) έχει παρουσία στην Ελλάδα από τον 19ο αιώνα. Τα πρώτα ελληνόκτητα πλοία κατατάσσονται στην κλάση του LR από το 183 0/ Ο πρώτος επιθεωρητής του LR, ο D. Graham, καταφτάνει το 1888 στον Πειραιά, απ’ όπου εξυπηρετεί και το λιμάνι της Σύρου, όχι τυχαία, διότι εκεί χτυπούσε τότε η καρδιά της ελληνικής ναυτιλίας.

Πριν από τον διορισμό αυτό, οι επιθεωρήσεις διενεργούνταν από επιθεωρητές με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Τα γραφεία του Lloyd’s Register παρέμειναν στον Πειραιά για πάρα πολλά χρόνια μέχρι να μεταφερθούν στη νέα τους έδρα, στη λεωφόρο Συγγρού όπου σήμερα έχει δημιουργηθεί ισχυρή ναυτιλιακή κοινότητα ελληνικών συμφερόντων.

Διαβάστε ακόμη

Ηλεκτρονικό «δόκανο» στις luxury villas που νοικιάζονται σε πλούσιους

Βγαίνει στο σφυρί η μυθική βίλα του Κοντομηνά στην Ύδρα 

Τα σερβίτσια, o γιος του Ρότζερ Μουρ, τα τσιμέντα και η βασιλική οικογένεια της Ολλανδίας