Όταν συναντήθηκα με τον Θεμιστοκλή Σάρδη στη Βιβλιοθήκη του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το πρωινό μιας ηλιόλουστης χειμωνιάτικης ημέρας, ήμουν προετοιμασμένος για μια συνέντευξη που θα αφορούσε θέματα τεχνολογίας, η οποία έχει μπει πλέον στην καθημερινότητα της ναυτιλίας, όχι όμως χωρίς προβλήματα, που έχουν να κάνουν με την αποφυγή του υψηλού κόστους αλλά και κάποια ζητήματα νοοτροπίας. Έχοντας πάντα στο μυαλό μου ότι η ναυτιλία είναι τεράστιο μέγεθος σε όλους τους τομείς, φανταστείτε την έκπληξή μου όταν τον άκουσα να λέει ότι για τους τεχνολογικούς κολοσσούς με βάση τα έσοδα που προσμένουν, ο ναυτιλιακός κλάδος είναι μικρός σε σύγκριση με μία αλυσίδα σούπερ μάρκετ!
Αν σας ήρθε ξαφνικό, διαβάστε τη συνέντευξη και θα καταλάβετε. Επίσης, μου αποκάλυψε την εμπλοκή του Ελον Μασκ με τη ναυτιλία και τη λύση που θα δώσουν οι δορυφόροι χαμηλής τροχιάς της Space X που θα βγουν στο εμπόριο τα επόμενα ένα με δύο χρόνια και θα κάνουν πιο γρήγορη και πιο φθηνή τη συνδεσιμότητα-connectivity για ένα εμπορικό πλοίο φέρνοντας επανάσταση στον ναυτιλιακό κλάδο.
Για το πολυσυζητημένο ChatGPT, που θα αλλάξει τον κόσμο όπως τον ξέρουμε σήμερα, ανέφερε ότι δεν έχει άμεση εφαρμογή στη ναυτιλία.
Η συζήτηση έχει και άλλα… topics που θα σας κρατήσουν το ενδιαφέρον. Επρεπε να αντιληφθώ ότι θα είναι μία ξεχωριστή συνάντηση, αφού όλος ο διάλογος μεταξύ μας έγινε στο… όρθιο αλλά σε καμία περίπτωση «στο πόδι», μπροστά σε παλιά βιβλία τεχνολογίας.
Πριν κάνω την πρώτη ερώτηση, μου είπε χαμογελώντας. «Ως πρόεδρος της AMMITEC θέλω πρώτα από όλα να σας μιλήσω για τον Σύλλογό μας».
«Πάμε» του είπα, πατώντας το εικονίδιο της εφαρμογής για τις ηχογραφήσεις στο κινητό μου.
«Η AMMITEC προέρχεται από τα αρχικά Association of Maritime Managers in Information Technology and Communications και στα ελληνικά, Σύλλογος Επαγγελματιών Πληροφορικής Τηλεπικοινωνίας στη Ναυτιλία. Τα μέλη είναι στελέχη από τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές εταιρείες. Εχουμε δύο επίπεδα μελών. Το ένα είναι πλήρη μέλη τα οποία είναι διευθυντές πληροφορικής και το άλλο τα απλά μέλη που είναι υπάλληλοι και στελέχη πληροφορικής.
Εχουμε 120 τακτικά μέλη και ο σκοπός μας είναι καθαρά επιστημονικός», είπε και προσέθεσε:
«Δεν έχουμε καμία συνδικαλιστική δραστηριότητα. Διοργανώνουμε εκδηλώσεις, παρουσιάσεις, ανταλλάσσουμε πληροφορίες μέσω ενός forum. Τα έσοδά μας πέρα από τις συνδρομές των μελών μας, είναι εταιρείες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Οι χορηγίες είναι επίτηδες χαμηλές και ίδιες για όλους».
Μετά την εισαγωγή, πέρασα στο κεφάλαιο με τίτλο «λύστε μου την απορία». Ο Θεμιστοκλής Σάρδης, που εκτός από πρόεδρος της AMMITEC είναι διευθυντής Πληροφορικής της Costamare Shipping, μας ετοίμαζε εκπλήξεις.
– Κύριε Σάρδη, ποια είναι η θέση της πληροφορικής στη ναυτιλία σήμερα;
Οσο περνάει ο καιρός, βελτιώνεται η θέση μας. Πλέον έχει αποδεχθεί η ναυτιλιακή βιομηχανία ότι είμαστε απαραίτητοι, ότι δεν γίνεται να πας μπροστά χωρίς να εκμεταλλευτείς την τεχνολογία. Η γενιά των εφοπλιστών που είναι στα πράγματα έχει δώσει άλλη πνοή. Γι’ αυτό βλέπουμε πολλές νεοφυείς εταιρείες να ξεκινάνε με χρηματοδότηση εφοπλιστών ή κάνουν οι ίδιοι startups εταιρείες για να στηρίξουν διάφορα projects που έχουν. Επίσης, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, όπως η κυβερνοασφάλεια, που έχουν στρέψει την προσοχή των εταιρειών στα τμήματα ΙΤ, ενώ έχουν ανεβάσει τα χρήματα που ξοδεύει μία ναυτιλιακή εταιρεία για το τμήμα πληροφορικής. Στην εξίσωση να προσθέσουμε και τα πλοία που λειτουργούν πλέον και ως γραφεία. Υπάρχει μία τυπική μηχανογραφική υποδομή με τα e-mail τους, έχουν εφαρμογές για τη συντήρηση των μηχανών, για παραγγελίες ανταλλακτικών κ.ά. Σαν να είναι ένα μικρό εργοστάσιο κάπου… αλλού. Υπάρχει μία καθημερινότητα που πρέπει να υποστηριχθεί.
Εγινε ξεκάθαρο σε μένα ότι όταν ο Θεμιστοκλής Σάρδης μιλάει για το αντικείμενο της εργασίας του παθιάζεται. Περάσαμε, γρήγορα, σε ένα σοβαρό θέμα. Επικοινωνία και δορυφόροι:
«Το κομμάτι των επικοινωνιών μέσω δορυφόρου είναι επίσης σημαντικό, γιατί δεν γίνεται τίποτα χωρίς τις επικοινωνίες. Για να έχεις όμως γρήγορες επικοινωνίες είναι υψηλά τα κόστη. Είναι ένα από τα βασικά θέματα που μας απασχολούν. Οσον αφορά το γραφείο, το τμήμα ΙΤ πατάει παντού, από ναυλώσεις, μισθοδοσίες κ.ά. Ο,τι μπορεί να κάνει μία “στεριανή” επιχείρηση σήμερα το κάνει και μία ναυτιλιακή επιχείρηση».
Ομως υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα. Μας εξηγεί ο Θεμιστοκλής Σάρδης:
«Οι ταχύτητες του Ιντερνετ που υπάρχουν στα εμπορικά πλοία είναι πολύ μικρές. Αλλά η εξέλιξη για την αναβάθμιση είναι στη… γωνία. Ερχεται».
– Τι εννοείτε;
Στις επικοινωνίες μία επανάσταση που μας έρχεται είναι οι low earth orbit satellites. Είναι δορυφόροι που πετάνε σε χαμηλό ύψος. Γιατί έως τώρα το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε στις επικοινωνίες πάνω στα πλοία είναι ο χρόνος που κάνει ένα σήμα-ένα πακέτο δεδομένων να φύγει από τη Γη, να πάει στον δορυφόρο και να ξανακατέβει στη Γη. Οι γεωστατικοί δορυφόροι είναι στα 38.000 χιλιόμετρα και o χρόνος είναι έως ένα δευτερόλεπτο. Είναι πολύς χρόνος για Ιντερνετ. Οταν ο δορυφόρος είναι κοντά στη Γη, σε χαμηλή τροχιά, ο χρόνος μειώνεται αισθητά και είναι συγκρίσιμος με επίγειες ταχύτητες, ενώ θα επιτρέπει και άλλες εφαρμογές.
– Οπως;
Θα μπορούμε να έχουμε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο-real time, να έχουμε ζωντανό βίντεο, που τώρα κόβεται η σύνδεση. Επίσης θα μπορείς να κάνεις τηλεδιάσκεψη με το πλήρωμα μέσω βίντεο, όπως και απομακρυσμένη εκπαίδευση.
Στο σημείο αυτό μάς κάνει μία ουσιώδη διευκρίνιση:
«Η τεχνολογία για μεγάλες ταχύτητες υπάρχει. Αλλά η εφαρμογή της στα πλοία είναι θέμα υψηλού κόστους. Τα κρουαζιερόπλοια, για παράδειγμα, έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν υψηλές μηνιαίες συνδρομές για εμπορικούς λόγους, για να προσφέρουν τις κατάλληλες υπηρεσίες στους εκατοντάδες ή και χιλιάδες επιβάτες τους. Οικονομική δυνατότητα που δεν έχουν τα εμπορικά πλοία».
Στη συζήτηση μπαίνει το όνομα του Ελον Μασκ:
«Με τους low earth orbit δορυφόρους που είναι της Space X του Ελον Μασκ και θα είναι διαθέσιμοι στους ωκεανούς, σε ένα με δύο χρόνια, θα αλλάξει το τοπίο, γιατί το κόστος θα είναι πιο χαμηλό και θα μπορεί να μπει παντού γρήγορο Ιντερνετ. Και για τις εφαρμογές που χρησιμοποιούμε στα πλοία, για την εκπαίδευση του πληρώματος, για τη διασκέδαση του πληρώματος που είναι πολύ σημαντική αφού όλοι είναι μαθημένοι να ζουν με ένα κινητό, να επικοινωνούν, να βλέπουν ταινίες, να ενημερώνονται. Τώρα αυτό είναι δύσκολο να γίνει πάνω στο πλοίο. Δεν μπορούν για παράδειγμα να δουν ένα βίντεο στο YouTube. Αυτό θα καταστεί εφικτό. Αυτό για εμάς στη ναυτιλία είναι επανάσταση».
θα αλλάξει τον κόσμο όπως τον ξέρουμε σήμερα, ο Θεμιστοκλής Σάρδης ανέφερε ότι δεν έχει άμεση εφαρμογή στη ναυτιλία
Αφού η συζήτηση περιστράφηκε στο κόστος, ήρθε φυσιολογικά και η επόμενη ερώτηση.
– Κύριε Σάρδη, το κόστος ήταν ένας από τους λόγους που άργησε η ναυτιλία να εισέλθει στον κόσμο της τεχνολογίας;
Δεν ήταν τόσο θέμα κόστους όσο θέμα νοοτροπίας. Κάποια πράγματα μπορούν να γίνουν και με χαμηλό κόστος. Αργήσαμε, τουλάχιστον στην Ελλάδα, να κατανοήσουμε τις εξελίξεις. Κοντεύω περίπου 30 χρόνια στον κλάδο, τα 25 εξ αυτών στη ναυτιλία. Οταν εισήλθα στη ναυτιλία επιχείρησα να βάλω Ιντερνετ σε ένα πλοίο. Οταν επέστρεψα στο γραφείο, ο τότε αρχιπλοίαρχος εκείνης της εταιρείας πήρε τηλέφωνο τον καπετάνιο που του είχε στείλει το πρώτο ηλεκτρονικό μήνυμα και του είπε: «Τι βλακείες είναι αυτές; Στείλε μου φαξ». Μιλάμε τώρα για τέλος του ’90. Αυτή η νοοτροπία δεν υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια. Το άλλο ήταν ότι δεν υπήρχε το κατάλληλο οικοσύστημα, δηλαδή εταιρείες για να καταλάβουν τις εξελίξεις και να υποστηρίξουν το εγχείρημα. Είμαστε μικρή αγορά.
– Ποια αγορά είναι μικρή; Η ναυτιλιακή; τον ρωτάω με έκπληξη.
«Ναι», μου απαντάει: «Η ναυτιλία είναι μικρή αγορά».
– Μικρή αγορά όσον αφορά τι; λέω προσπαθώντας να επεξεργαστώ στο μυαλό μου την προηγούμενη απάντηση.
Η ναυτιλία δεν είναι στόχος ενός τεχνολογικού κολοσσού. Θα σας πω ένα παράδειγμα. Ετοιμάζαμε μία εκδήλωση με έναν τεχνολογικό κολοσσό για συναδέλφους-μέλη της AMMITEC. Μας είπαν από τα κεντρικά του ομίλου στο εξωτερικό να μη δώσουμε έκταση γιατί δεν θέλουν δημοσιότητα. Μας είπαν επί λέξει: «Ο κλάδος της ναυτιλίας σας δεν μάς ενδιαφέρει». Στον αντίποδα, αν πήγαινε, ας πούμε, μία ελληνική αλυσίδα σούπερ μάρκετ, θα κάνανε τούμπες.
-Κύριε Σάρδη, είναι εντυπωσιακή διαπίστωση για εμάς που είμαστε έξω από τον χώρο σας. Θεωρούμε ότι η ναυτιλία είναι τεράστιο μέγεθος σε όλους τους τομείς.
Δεν θεωρούν οι τεχνολογικοί κολοσσοί τον κλάδο της ναυτιλίας ως στρατηγικής σημασίας. Ως μέγεθος αγοράς, ως έσοδα που περιμένει από έναν κλάδο ο Χ τεχνολογικός κολοσσός η ναυτιλία είναι μικρή. Και γι’ αυτό τον λόγο υπάρχουν μικρές εταιρείες με λίγους πελάτες που εξυπηρετούν τις ανάγκες αυτές.
– Οι εξελίξεις στο κλάδο σας είναι ταχύτατες. Ακουσα ότι σε πέντε χρόνια όλα όσα ξέρουμε θα έχουν αλλάξει. Ποια πιστεύετε ότι θα είναι η επόμενη μεγάλη αλλαγή;
Εχει ξεκινήσει ήδη και είναι το cloud, το «σύννεφο». Οι μεταφορές υπολογιστικών φορτίων στο cloud. Ουσιαστικά είναι σαν να έχεις υπολογιστές και δίκτυα κάπου αλλού. Δεν είναι φτηνό. Αλλά ξεμπλέκεις από κάποια προβλήματα, όπως συντήρησης, διαθεσιμότητας κ.ά.
Για παράδειγμα, θέλω έναν σέρβερ τώρα να μου κάνει μία δουλειά. Το κάνεις εκείνη τη στιγμή. Αλλιώς θα έπρεπε να αγοράσεις, να τον εγκαταστήσεις… Το άλλο κομμάτι περιλαμβάνει την Τεχνητή Νοημοσύνη, τα data analytics κ.ά.
Αυτό είναι πολύ μεγάλη μόδα. Εχουν βγει και πουλάνε δυνατά οι πάροχοι υπηρεσιών. Σε θέματα ναυσιπλοΐας, για παράδειγμα, είναι η προβολή ψηφιακών εικόνων πάνω στην πραγματικότητα. Τώρα που σας μιλάω να μπορώ να βλέπω στα γυαλιά μου το όνομά σας και διάφορα στοιχεία που σας αφορούν. Από τη γέφυρα θα βλέπεις έξω, αλλά ταυτοχρόνως πάνω στο τζάμι θα προβάλλονται όλες οι πληροφορίες, όπως για παράδειγμα αν είναι πλοίο ένα σημάδι στο βάθος του ορίζοντα, το βύθισμα της περιοχής όπου πλέει το πλοίο κ.ά. Αυτά έρχονται σύντομα.
– Με την ασφάλεια από τις κυβερνοεπιθέσεις τι γίνεται;
Αυτός είναι ο πονοκέφαλος. Πλέον δεν ξέρεις από πού θα σου ’ρθει. Πέρυσι είχαμε ένα περιστατικό το οποίο επηρέασε μεγάλο αριθμό εταιρειών χωρίς ευτυχώς να κάνει μεγάλη ζημιά. Είναι ο άγνωστος Χ. Ο αμυνόμενος κυνηγάει πάντα τις εξελίξεις. Ο επιτιθέμενος έχει όλο τον χρόνο. Δεν χρειάζεται να πετυχαίνει κάθε επίθεση που κάνει. Αρκεί να πετύχει μία. Ομως ο αμυνόμενος πρέπει να αποκρούει όλες τις επιθέσεις που δέχεται. Οπότε είναι μονίμως σε μειονεκτική θέση. Εχουμε αρχίσει να συζητάμε θέματα όπως ασφάλιση πλοίων και γραφείων.
– Δεν ασφαλίζονται σήμερα;
Ασφαλίζονται, αλλά συζητάμε για επιπλέον ασφάλιστρα, κάνοντας κάποιες επιπλέον διαδικασίες και μηχανισμούς προστασίας. Εχει κάποια έξοδα παραπάνω, αλλά είναι κάτι με το οποίο πρέπει να μάθουμε να ζούμε. Και είναι σημαντικό να έχουμε διαδικασίες που θα επιτρέπουν τη γρήγορη αποκατάσταση της ζημιάς που είναι πιθανόν κάποια στιγμή να συμβεί.
– Πέρα από την αναβάθμιση, χρειάζεται και συνεχής εκπαίδευση του προσωπικού στη στεριά και στα πλοία;
Το προσωπικό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Πρέπει να υπάρχει συνεχής εκπαίδευση. Το συνηθέστερο είναι ότι πατάμε ένα link χαζά. Και μπορεί να το πατήσει και… να την πατήσει ο καθένας. Δεν σημαίνει ότι είναι χαζός όποιος πατάει αυτό το link. Αλλά σε πιάνει εξ απήνης. Στην εταιρεία μου κάνουμε κάθε τρεις μήνες εκπαιδευτικά βίντεο, τους ζητάμε να απαντήσουν σε κάποια κουίζ, κάνουμε ψεύτικες επιθέσεις, εικονικές με phising e-mails, και εκεί διαπιστώνουμε ποιοι το αντιλήφθηκαν και ποιοι όχι και ξέρουμε με ποιον ναυτικό ή υπάλληλο πρέπει να ασχοληθούμε περισσότερο για να τον εκπαιδεύσουμε. Επίσης, κάνουμε εικονικές επιθέσεις σε συστήματα του πλοίου μία με δύο φορές τον χρόνο, τα λεγόμενα penetration tests. Ψάχνεις να βρεις συνέχεια τι έχεις κάνει στραβά ή τι πρέπει να αναβαθμίσεις. Είναι ένας ατέρμονος αγώνας.
Δεν θα μπορούσα να μη ζητήσω την άποψη του Θεμιστοκλή Σάρδη για το ChatGPT και την εφαρμογή του στη ναυτιλία.
«Πρόκειται για ένα chatbot-μηχανική εφαρμογή συνομιλίας με τεχνητή νοημοσύνη. Ανήκει στην κατηγορία Natural language processing. Καταλαβαίνει τις ερωτήσεις και έχοντας τεράστιες βάσεις δεδομένων σου δίνει την απάντηση. Χρησιμοποιεί τεχνικές βαθιάς μάθησης για να δίνει ανθρώπινες απαντήσεις. Το πρόβλημα που έχουν αυτά είναι ότι μπορεί η απάντηση να μην είναι 100% σωστή. Είναι πολύ χρήσιμο σε κάποια πράγματα όπου το περιθώριο λάθους δεν πειράζει. Στη ναυτιλία δεν έχει άμεση εφαρμογή. Είναι γενικό εργαλείο. Είναι το επόμενης γενιάς «έξυπνο ψαχτίρι». Είναι ένας έξυπνος σύμβουλος φωτεινός παντογνώστης. Δεν είναι εστιασμένο σε κάποιον τομέα. Μπορείς να ρωτήσεις, για παράδειγμα, απορίες πάνω στους κανονισμούς. Οτι είναι επανάσταση, είναι».
Αντί για επιλόγου μας είπε: «Για μένα που είμαι 30 χρόνια στον κλάδο της τεχνολογίας, εκ των οποίων τα 25 στη ναυτιλία, κάθε μέρα μαθαίνω καινούρια πράγματα και αυτό μου αρέσει».
Διαβάστε ακόμη:
Τουρισμός: Οι προκρατήσεις δείχνουν ότι το 2023 θα είναι καλύτερο από πέρυσι
Η Ομόνοια αλλάζει: Το νέο μεγάλο επενδυτικό στοίχημα γύρω από την πλατεία (pics)