Τεχνητή Νοημοσύνη και ναυτιλία (pics)

Τα τελευταία χρόνια η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει βρει εφαρμογές σε όλο τον επιχειρηματικό κύκλο της ναυτιλίας, βοηθώντας τις επενδυτικές και εμπορικές αποφάσεις αλλά και την καθημερινή λειτουργία των πλοίων και των εταιρειών. Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας πραγματοποιήθηκε το 10ο Συνέδριο Ship IT, το οποίο, όπως κάθε χρόνο, συγκέντρωσε κορυφαίους επαγγελματίες του ναυτιλιακού τομέα για να εξερευνήσουν τις τελευταίες τάσεις στην ψηφιοποίηση και την απαλλαγή από τον άνθρακα στη ναυτιλία.

Κατά τη διάρκεια του καθιερωμένου πάνελ της AMMITEC (Σύλλογος Στελεχών Πληροφορικής στη Ναυτιλία) διεξήχθη μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με θέμα τις τρέχουσες και μελλοντικές τάσεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) και την επίδρασή της στον ναυτιλιακό τομέα. Ηταν η αφορμή να διερευνήσουμε το θέμα σε βάθος, απευθυνόμενοι σε επαΐοντες που το ζουν στην επαγγελματική καθημερινότητά τους.

Θεμιστοκλής Σάρδης

Για τις εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης που χρησιμοποιούνται ήδη στη ναυτιλία μίλησε ο κ. Θεμιστοκλής Σάρδης, διευθυντής Πληροφορικής της Costamare και πρόεδρος της AMMITEC, εστιάζοντας σε συγκεκριμένες τεχνολογίες:

«Στο επενδυτικό και εμπορικό κομμάτι, η AI, βασισμένη στις πολύ πλούσιες αποθήκες δεδομένων που είναι πλέον διαθέσιμες, βοηθάει στην επιλογή επενδύσεων αλλά και στην επιλογή ναύλων και τη βέλτιστη τοποθέτηση των πλοίων ανά την υφήλιο ώστε να μεγιστοποιείται η χρήση τους και να ελαχιστοποιούνται οι περίοδοι εκτός ναύλου», ανέφερε αρχικά.
Οσον αφορά την καθημερινή λειτουργία του πλοίου, σύμφωνα με τον κ. Σάρδη, οι κύριες εφαρμογές της που βλέπουμε σήμερα, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν:

«Τη βελτιστοποίηση των πλόων (voyage optimization). Με βάση δεδομένα από το ίδιο το πλοίο, αλλά και εξωτερικές πηγές, όπως καιρικές συνθήκες, θέσεις άλλων πλοίων, κ.τ.λ., η AI βοηθάει στην επιλογή της βέλτιστης πορείας του πλοίου στις δεδομένες συνθήκες, με στόχο την εξοικονόμηση χρόνου και καυσίμου και τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος.

Την αυτόνομη/υποβοηθούμενη ναυτιλία. Αν και απέχουμε ακόμα από τα πλοία χωρίς πλήρωμα, οι εφαρμογές AI βοηθούν τα πληρώματα να έχουν καλύτερη αντίληψη των συνθηκών (παρακείμενα πλοία, εμπόδια, κινδύνους, κ.τ.λ.), συμβάλλοντας έτσι στην ασφάλεια του πλοίου και στην προστασία του πληρώματος από κινδύνους.

Τη συντήρηση βάσει κατάστασης (Condition Based Maintenance). Προηγμένοι αλγόριθμοι βασιζόμενοι σε πολυάριθμους αισθητήρες που τοποθετούνται στα μηχανήματα του πλοίου αντιλαμβάνονται πιθανές βλάβες προτού αυτές συμβούν και βοηθούν στον προγραμματισμό επισκευών την κατάλληλη χρονική στιγμή. Με αυτόν τον τρόπο βελτιστοποιούνται τα προγράμματα συντήρησης και εξοικονομείται χρήμα.

Την ασφάλεια και τη συμμόρφωση. Με τη χρήση μοντέλων LLM, αντιστοίχων του ChatGPT, χτίζονται πλατφόρμες υποστήριξης αποφάσεων, που βοηθούν τα πληρώματα να βρουν τη σωστή πληροφορία σε πραγματικό χρόνο και να πάρουν τη σωστή απόφαση άμεσα.

Τη διαχείριση ενέργειας και ρύπων. Βάσει μετρήσεων της απόδοσης του πλοίου, και των δεδομένων που λαμβάνονται από τους αισθητήρες στο πλοίο, γίνεται σύγκριση με τα μοντέλα απόδοσης του πλοίου και παίρνονται αποφάσεις, όπως καθαρισμός της γάστρας, προσαρμογή της ταχύτητας κ.τ.λ., τα οποία βοηθούν στη μείωση της κατανάλωσης και κατ’ επέκταση των ρύπων.

Τη διαχείριση λιμένων. Με χρήση της AI επιχειρείται η μείωση των καθυστερήσεων και η βελτιστοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας χρησιμοποιώντας δεδομένα από διάφορες πηγές, όπως ναυτιλιακές εταιρείες, πράκτορες και λιμένες, και προσφέροντας έγκυρη ενημέρωση σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι σε όλες τις εφαρμογές το σημαντικότερο είναι η ποιότητα και η αυστηρή διαχείριση των δεδομένων για την εξασφάλιση της αποτελεσματικής λειτουργίας των αλγορίθμων AI».

Ιωάννης Φιλιππόπουλος

Για το πώς θα εξελιχθεί ο ρόλος της Τεχνητής Νοημοσύνης στη ναυτιλία τα επόμενα χρόνια και ποιες θα είναι οι πιο σημαντικές επιπτώσεις της στην αποδοτικότητα και την ανταγωνιστικότητα του κλάδου ο δρ Ιωάννης Φιλιππόπουλος, αν. καθηγητής του Πανεπιστημίου Λεμεσού, επεσήμανε:  «Στο μέλλον, η Τεχνητή Νοημοσύνη στη ναυτιλιακή βιομηχανία θα εξελιχθεί από τον τρέχοντα ρόλο της ως εργαλείου υποστήριξης για τη βελτίωση της λειτουργικής αποτελεσματικότητας σε στρατηγικό παράγοντα που οδηγεί την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα. Ο κλάδος της ναυτιλίας αντιμετωπίζει αυξανόμενες πιέσεις για μείωση του κόστους, ενίσχυση της ανθεκτικότητας της εφοδιαστικής αλυσίδας και συμμόρφωση με αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς».

Στην ερώτηση πώς μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων του Project 2050 για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στη ναυτιλία, ο δρ Φιλιππόπουλος είπε:

«Η AI θα ενισχύσει την απόδοση της ναυτιλίας βελτιστοποιώντας τις ναυτιλιακές διαδρομές, βελτιώνοντας την απόδοση καυσίμου και επιτρέποντας την έξυπνη συντήρηση, ενώ θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα μειώνοντας το κόστος, βελτιώνοντας την αξιοπιστία και διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς. Η ενσωμάτωση AI στη ναυτιλία υποστηρίζει άμεσα το Project 2050 για μείωση των εκπομπών GHG κατά 50% έως το 2050. Αξιοποιώντας AI αλγόριθμους για αναλύσεις πριν από το ταξίδι, σε συνδυασμό με τη δρομολόγηση καιρού, οι ναυτιλιακές εταιρείες μπορούν να επιλέξουν πιο αποδοτικές ναυτιλιακές διαδρομές, μειώνοντας περιττή κατανάλωση καυσίμου και τις εκπομπές ρύπων. Η παρακολούθηση των ναυτιλιακών διαδρομών και οι προσαρμογές τους σε πραγματικό χρόνο, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού διασφαλίζουν ότι τα πλοία λειτουργούν με μέγιστη απόδοση, ελαχιστοποιώντας τη χρήση καυσίμου, διατηρώντας παράλληλα την περιβαλλοντική συμμόρφωση.

Επιπλέον, οι ΑΙ αναλύσεις μετά το ταξίδι παρέχουν κρίσιμη ανατροφοδότηση σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας και τη λειτουργική απόδοση των πλοίων. Ηδη, ο όμιλος Αγγελικούση χρησιμοποιεί ΑΙ/ΙοΤ συστήματα παρακολούθησης απόδοσης των πλοίων για τη βελτιστοποίηση των λειτουργιών αναλύοντας δεδομένα σε πραγματικό χρόνο σχετικά με την κατανάλωση καυσίμου, την απόδοση του κινητήρα και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες», και πρόσθεσε:

«Οι AI αλγόριθμοι μέσα από καινοτόμες εφαρμογές μπορούν να βελτιστοποιήσουν τις διαδρομές αποστολής, να προτείνουν πρακτικές εξοικονόμησης καυσίμου και να οδηγήσουν στην ανάπτυξη τεχνολογιών για τη μείωση των εκπομπών. Η AI ενισχύει τη λήψη αποφάσεων, διασφαλίζει τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς και δίνει τη δυνατότητα στις ναυτιλιακές εταιρείες να μειώσουν το κόστος, να βελτιώσουν τη βιωσιμότητα και να επιτύχουν λειτουργική αριστεία».

Αννα Βαζιντάρη

Για τις μεγαλύτερες προκλήσεις και τους κινδύνους που εισάγει η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην κυβερνοασφάλεια της ναυτιλίας η δρ Αννα Βαζιντάρη, διευθύντρια Πληροφορικής της Unisea, γραμματέας Δ.Σ. της AMMITEC δήλωσε:
«Η χρήση της AI στη ναυτιλία οδηγεί σε συστήματα πιο σύνθετα και αλληλένδετα, καθιστώντας τη διαχείρισή τους πιο απαιτητική από πλευράς ασφάλειας. Η προσθήκη αυτοματοποιημένων συστημάτων και εξειδικευμένων αλγορίθμων ενισχύει την πολυπλοκότητα, καθώς όλα αυτά τα συστήματα συνεργάζονται με άλλα κρίσιμα υποσυστήματα του πλοίου. Αυτό κάνει τη συνολική υποδομή πιο ευάλωτη σε κυβερνοεπιθέσεις, αυξάνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης ευπαθειών. Η ΤΝ εξαρτάται από μεγάλα σύνολα δεδομένων για να λειτουργεί σωστά και να βελτιώνει τις αποφάσεις της. Εάν αυτά τα δεδομένα παραποιηθούν ή παραβιαστούν, η λειτουργία της ΤΝ μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά, οδηγώντας σε λανθασμένες αποφάσεις που θα μπορούσαν να είναι επικίνδυνες για το πλοίο και το πλήρωμα. Αυτή η εξάρτηση από τα δεδομένα καθιστά τα συστήματα πιο ευάλωτα, καθώς η ποιότητα και η ασφάλεια των δεδομένων είναι κρίσιμες για την αποδοτικότητα της AI».

Για το πώς μπορούμε να προστατευθούμε από τις απειλές της κυβερνοεγκληματικότητας σε μια εποχή που η τεχνολογία γίνεται όλο και πιο περίπλοκη, εξηγεί: «Η AI μπορεί να αξιοποιηθεί από κυβερνοεγκληματίες για την ανάπτυξη πιο σύνθετων και εξατομικευμένων επιθέσεων κοινωνικής μηχανικής. Οι επιθέσεις αυτές ενδέχεται να στοχεύουν το προσωπικό είτε στην ξηρά είτε στο πλοίο, με σκοπό την εξαπάτηση και την απόκτηση πρόσβασης σε ευαίσθητες πληροφορίες ή κρίσιμα συστήματα. Αυτός ο κίνδυνος αυξάνει την ανάγκη για βελτιωμένη ασφάλεια και επαγρύπνηση.

Για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων είναι απαραίτητη μια πολυεπίπεδη προσέγγιση στην κυβερνοασφάλεια. Αυτό περιλαμβάνει ασφαλή σχεδιασμό των συστημάτων, αποτελεσματική διαχείριση των δεδομένων, καθώς και συνεχείς εκπαιδεύσεις του προσωπικού, τόσο στην ξηρά όσο και στο πλοίο. Εξίσου σημαντική είναι η συνεχής παρακολούθηση των συστημάτων και η άμεση ανταπόκριση σε κάθε ύποπτη δραστηριότητα, ώστε να αποφεύγονται επιθέσεις και να προστατεύεται η ακεραιότητα της υποδομής».

Μάνθος Μαχαίρας

Ο δρ Μάνθος Μαχαίρας, CIO Metrostar Management, αντιπρόεδρος της AMMITEC, σχολίασε το πώς θα επηρεάσει η Τεχνητή Νοημοσύνη τον ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα στη ναυτιλία:

«Η Τεχνητή Νοημοσύνη αναμένεται να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα στη ναυτιλία, εξελίσσοντας τις εργασίες των ναυτικών και απαιτώντας νέες δεξιότητες και εξειδίκευση. Το πιθανότερο είναι ότι η AI θα αναλάβει απλές επαναλαμβανόμενες εργασίες, όπως η συλλογή και ανάλυση δεδομένων ναυσιπλοΐας, επιτρέποντας έτσι στους ναυτικούς να επικεντρωθούν σε πιο σύνθετες και κρίσιμες λειτουργίες.

Παράλληλα, τα συστήματα AI θα παρέχουν πληροφορίες και αναλύσεις σε πραγματικό χρόνο, υποστηρίζοντας τη λήψη αποφάσεων σε κρίσιμες καταστάσεις. Για παράδειγμα, η AI ενισχύει ήδη την ασφάλεια στη ναυτιλία μέσω συστημάτων πρόληψης συγκρούσεων, ανίχνευσης ανωμαλιών και παρακολούθησης της υγείας του πληρώματος».

Για το αν θα αντικατασταθούν οι ναυτικοί από έξυπνα συστήματα είπε:  «Για μια ομαλή όμως μετάβαση σε μια ναυτιλία που βασίζεται στην AI, είναι απαραίτητη η επένδυση στην εκπαίδευση και κατάρτιση των ναυτικών, ώστε να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να εργαστούν αποτελεσματικά σε ένα περιβάλλον εμπλουτισμένο με εργαλεία AI. Η σταδιακή ενσωμάτωση των τεχνολογιών AI θα επιτρέψει την ομαλή προσαρμογή των ναυτικών και την αντιμετώπιση πιθανών προβλημάτων. Επιπλέον, η ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ εταιρειών, ναυτικών και ρυθμιστικών αρχών είναι ζωτικής σημασίας για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την εξασφάλιση μιας ομαλής μετάβασης. Τέλος, η ανάπτυξη ενός σαφούς κανονιστικού πλαισίου θα διασφαλίσει την ασφαλή και υπεύθυνη χρήση της AI στη ναυτιλία. Παρόλο λοιπόν που η AI θα φέρει σίγουρα σημαντικές αλλαγές, ο ανθρώπινος παράγοντας παραμένει πολύ σημαντικός και απαραίτητος στη ναυτιλία. Ενώ η επιτυχής μετάβαση θα απαιτήσει επένδυση στην εκπαίδευση, σταδιακή υιοθέτηση των διαθέσιμων τεχνολογιών και φυσικά τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων μερών».

Ο δρ Μαχαίρας επεσήμανε ότι θα χρειαστεί να δημιουργηθεί ένα σαφές και αποτελεσματικό κανονιστικό πλαίσιο για την Τεχνητή Νοημοσύνη στη ναυτιλία, λαμβάνοντας υπόψη την ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας και τις διαφορετικές εθνικές και διεθνείς νομοθεσίες: «Η δημιουργία ενός σαφούς και αποτελεσματικού κανονιστικού πλαισίου για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) στη ναυτιλία απαιτεί διεθνή συνεργασία και συντονισμό. Κυβερνήσεις, ο Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας (ΙΜΟ) και άλλοι φορείς του κλάδου όπως οι διεθνείς οργανισμοί πιστοποίησης και Νηογνώμονες (Classification Societies) αλλά και τα Νηολόγια (Registries) πρέπει να εργαστούν από κοινού για την ανάπτυξη ενός παγκόσμιου πλαισίου που να εναρμονίζει τους κανονισμούς, αποφεύγοντας τη σύγχυση και διασφαλίζοντας την ασφάλεια. Ο ΙΜΟ έχει ήδη ξεκινήσει την προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός ρυθμιστικού πλαισίου για τα Αυτόνομα Πλοία Επιφανείας (MASS), εξετάζοντας τις υπάρχουσες διεθνείς συμβάσεις της ναυτιλίας και αναγνωρίζοντας την ανάγκη για προσαρμογή στις νέες τεχνολογίες.

Για να επιτευχθεί αυτό, είναι απαραίτητο να καθοριστεί με σαφήνεια η έννοια της αυτονομίας στα πλοία, λαμβάνοντας υπόψη τα διάφορα επίπεδα αυτονομίας και τις σχετικές τεχνολογίες που κάθε φορά εφαρμόζονται. Επιπλέον, είναι κρίσιμο να καθοριστούν με σαφήνεια οι ρόλοι και οι ευθύνες σε σχέση με τα αυτόνομα πλοία, ειδικά σε περιβάλλοντα υψηλής αυτονομίας. Αυτό περιλαμβάνει την επαναξιολόγηση παραδοσιακών ρόλων όπως του καπετάνιου και του πληρώματο», καθώς και την εισαγωγή νέων ρόλων όπως του υπεύθυνου προσώπου. Οι συζητήσεις στον ΙΜΟ έχουν ήδη αναδείξει τη σημασία αυτού του ζητήματος, με έμφαση στην ανάγκη για σαφήνεια και υπευθυνότητα. Η διεθνής συνεργασία και ο συντονισμός είναι επίσης απαραίτητα για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και εναρμονισμένου πλαισίου που θα διασφαλίζει την ασφάλεια και θα αποτρέπει τη σύγχυση. Ο ΙΜΟ, ως ο κύριος διεθνής οργανισμός για τη ναυτιλιακή ασφάλεια, διαδραματίζει κεντρικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Τέλος, το ρυθμιστικό πλαίσιο πρέπει να είναι ευέλικτο και να προσαρμόζεται στις ραγδαία εξελισσόμενες τεχνολογίες, ενώ παράλληλα να αντιμετωπίζει ηθικά ζητήματα και να θεσπίζει νομικά πλαίσια σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Η επιτυχής αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, σε συνδυασμό με τη συνεχή παρακολούθηση και αξιολόγηση των τεχνολογικών εξελίξεων και των επιπτώσεών τους, θα επιτρέψει τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού κανονιστικού πλαισίου που θα διασφαλίζει την ασφαλή, υπεύθυνη και βιώσιμη χρήση της AI στη ναυτιλία.

Κώστας Σακελλάκος

Ο κ. Κώστας Σακελλάκος, διευθυντής Πληροφορικής της Navarone Shipping, ταμίας Δ.Σ. της AMMITEC, κλήθηκε να απαντήσει στην ερώτηση αν είναι όλα όσο ρόδινα φαίνονται και για τα ρίσκα στην εφαρμογή της AI σε ολοένα περισσότερους τομείς στο άμεσο μέλλον;
«Εως το 2028, το 50% των έργων που σχετίζονται με την Τεχνητή Νοημοσύνη γενικής χρήσης (GenAI) θα υπερβούν τον αρχικό τους προϋπολογισμό, λόγω ελλείψεων στην αρχιτεκτονική τους και κενών γνώσης στον επιχειρησιακό τομέα των εταιρειών, σύμφωνα με την Gartner (2024). Εκτιμάται πως το κόστος ανάπτυξης και λειτουργίας τους θα ανέλθει στο 70% του συνολικού κόστους ζωής κάθε μοντέλου.

Η βελτιστοποίηση του κόστους επένδυσης παραμένει δύσκολη, με το οικονομικό βάρος να αναφέρεται ως δεύτερος κύριος λόγος αδυναμίας εφαρμογής των μοντέλων, μετά τις τεχνικές προκλήσεις. Οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής ναυτιλιακής αγοράς, η οποία δίνει έμφαση στην αυτόνομη διαχείριση υπολογιστικών πόρων, τις μικρές ομάδες πληροφορικής γενικού προσανατολισμού και την παραμετροποίηση κατά το δοκούν, αποτελούν σημαντικούς ανασταλτικούς παράγοντες για την υιοθέτηση λύσεων περιορισμού της δαπάνης.

Η επιλογή μεταξύ διαφορετικών γλωσσικών μοντέλων απαιτεί συστηματική προσέγγιση, εξερεύνηση σχεδιαστικών προτύπων που βελτιστοποιούν την ποιότητα εντολών (prompting), καθώς και έναρξη των έργων με εργαλεία καθιερωμένων προμηθευτών. Παράλληλα, η μείωση του κόστους διεπαφής μπορεί να επιτευχθεί με την αξιοποίηση αποδεδειγμένων αποτελεσματικών μεθόδων απόκρισης και χρήσης κρυφής μνήμης.
Η ενσωμάτωση των τελικών χρηστών από τα πρώτα στάδια και η εκπαίδευσή τους σε θέματα διαχείρισης κόστους μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματική διαχείριση από τη βάση της επιχειρησιακής πυραμίδας, καθώς η ορθή χρήση των μοντέλων έχει άμεσο αντίκτυπο στο συνολικό κόστος λειτουργίας τους».

Διαβάστε ακόμη 

Νικήτας Ποθουλάκης: Νέο επενδυτικό πλάνο 25 εκατ. για την Μπάρμπα Στάθης ενόψει τεκτονικών αλλαγών

Πώς τo myDATA έφερε στο φως κυκλώματα με πλαστά τιμολόγια

Επιθεώρηση Εργασίας: Βαφτίζουν τους αδήλωτους εργαζομένους πελάτες και κουμπάρους

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα