Στη νέα γεμάτη προκλήσεις εποχή εισέρχεται και η ελληνική ακτοπλοΐα. Τα στελέχη της σταθμίζουν τα πλεονεκτήματα, τις αδυναμίες της, τις ευκαιρίες και τις απειλές που παρουσιάζονται σε ένα περιβάλλον που αλλάζει δραματικά με γεωπολιτικές εξελίξεις, ενεργειακή κρίση, με πληθωρισμό σε ιστορικά υψηλά και την πίεση για μετάβαση στην πράσινη ναυτιλία. Το επενδυτικό ενδιαφέρον, η ανάκαμψη της τουριστικής αγοράς, η γήρανση του στόλου, ο υψηλός δανεισμός, η δύσκολη πλέον πρόσβαση στην τραπεζική αγορά, η παντελής έλλειψη βάθους χρηματιστηριακής αγοράς, οι γεωπολιτικές επιπτώσεις από τον πόλεμο της Ρωσίας με την Ουκρανία και ο παρατεταμένος κίνδυνος χρεοκοπίας μεμονωμένων εταιρειών είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν την εικόνα.
«Η ανάλυση του περιβάλλοντος της αγοράς παρουσιάζεται με την καταγραφή των δυνάμεων και των αδυναμιών της όπως και των ευκαιριών και απειλών της. Αναμφισβήτητα υπάρχουν παγιωμένα χαρακτηριστικά της αγοράς τα οποία επαναλαμβάνουμε στις ετήσιες αναλύσεις μας, ενώ υπάρχουν και άλλα χαρακτηριστικά που εισέρχονται στον παρακάτω πίνακα ανάλογα με τις τρέχουσες εξελίξεις» επισημαίνεται στη μελέτη της XRTC. Αναλυτικά:
Πλεονεκτήματα
■ Αναπόσπαστος κρίκος συνοχής του ελληνικού κράτους και της Ε.Ε.
■ Κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης μεταφορικού έργου μετά την ελληνική οικονομική κρίση και τον περιορισμό των επιπτώσεων της πανδημίας.
■ Η ελληνική τουριστική αγορά σε πλήρη ανάκαμψη.
■ Συγκέντρωση χρηματοδοτικού και επενδυτικού ενδιαφέροντος.
■ Αλματώδης ανάπτυξη της νησιωτικής οικονομίας μέσω νέων επενδύσεων.
Αδυναμίες
■ Απειλητική γήρανση του στόλου.
■ Ελλειψη αξιόλογων επενδυτικών σχημάτων που θα οδηγήσουν την αγορά στο νέον κύκλο επενδύσεων.
■ Παραμονή με υψηλά επίπεδα συμμετοχής τραπεζικών ομίλων στην αγορά αποτρέπουν την είσοδο νέων επενδυτών.
■ Αδιαφάνεια οικονομικών στοιχείων της αγοράς.
■ Παντελής έλλειψη βάθους χρηματιστηριακής αγοράς.
■ Καθυστέρηση εφαρμογής διαχειριστικού μοντέλου με προσαρμογή σε πρότυπα ESG.
■ Αδύναμη χρηματοοικονομική θέση της πλειονότητας των εταιρειών.
■ Υψηλό κόστος δανεισμού.
Ευκαιρίες
■ Αναγκαιότητα ανανέωσης και εκσυγχρονισμού του στόλου.
■ Αξιοποίηση περιβαλλοντικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
■ Τα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ε.Ε. για την πράσινη ανάπτυξη προσφέρουν νέα επενδυτικά εργαλεία χαμηλού κόστους.
■ Οι ελληνικές τράπεζες οδηγούνται προς αποχώρηση από τις μετοχικές σχέσεις με την ακτοπλοϊκή αγορά καλώντας νέους επενδυτές.
■ Ενταξη του κλάδου σε αειφόρες εφοδιαστικές αλυσίδες και υποχρέωση προσαρμογής των ελληνικών εταιρειών.
■ Προσαρμογή της ναυπηγικής βιομηχανίας της Ελλάδας και της Ευρώπης με σκοπό τη συμμετοχή στην ανανέωση του στόλου.
■ Οργασμός επενδύσεων στη λιμενική βιομηχανία και συνέχιση της ιδιωτικοποίησης των λιμένων.
■ Ανάπτυξη περιβάλλοντος νέων τεχνολογιών.
Απειλές
■ Συνέχιση του αβέβαιου οικονομικού περιβάλλοντος λόγω κόστους ενέργειας, πληθωρισμού, πανδημίας και κρίσης της εφοδιαστικής αλυσίδας.
■ Γεωπολιτικές επιπτώσεις από τον πόλεμο της Ρωσίας με την Ουκρανία.
■ Παρατεταμένος κίνδυνος χρεοκοπίας μεμονωμένων εταιρειών.
■ Το επίπεδα συγκέντρωσης της αγοράς παραμένουν ισχυρά και αποφέρουν απειλές ολιγοπωλιακών και μονοπωλιακών επιπτώσεων.
■ Δύσκολη έως αδύνατη πρόσβαση των ακτοπλοϊκών εταιρειών στην τραπεζική αγορά, εκτός των εταιρειών που έχουν μετόχους τις ίδιες τις τράπεζες.
■ Παραμονή κινδύνου επιθετικών εξαγορών.
Το καλοκαίρι του 2022, 100 ακτοπλοϊκά πλοία εξυπηρετούν καθημερινά 115 νησιά της Eλλάδας είτε συνδέοντάς τα με την ενδοχώρα είτε πραγματοποιώντας συνδέσεις μεταξύ τους. Υπάρχουν 28 εταιρείες σε 3 κατηγορίες ανάλογα με το είδος των πλοίων τους και τα χαρακτηριστικά τους.
Οι μεγάλες εταιρείες
Οι μεγάλες παραμένουν τρεις: ANEK, Attica, Minoan. H «ακτινογραφία» των εταιρειών αυτών έγινε από την XTRC.
Οι εταιρείες ΑΝΕΚ Α.Ε. και Attica Ανώνυμος Εταιρεία Συμμετοχών είναι εισηγμένες στο Ελληνικό Χρηματιστήριο, ενώ οι Μινωικές Γραμμές είναι μέρος του ιταλικού ομίλου Grimaldi.
Τα 43 πλοία των μεγάλων εταιρειών αποτελούν τους στυλοβάτες της αγοράς, αφού διακινούν επιβάτες και προπάντων το μεγαλύτερο μέρος των φορτίων από και προς τα νησιά. Καλύπτουν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους τις ανάγκες των κατοίκων στη νησιωτική χώρα αδιαλείπτως με μεγάλα επιβατηγά/οχηματαγωγά πλοία, των οποίων ο μέσος όρος μήκους είναι τα 145 μέτρα.
Είναι οι μόνες εταιρείες που δημοσιεύουν Ισολογισμούς και Ετήσια Δελτία, απ’ όπου μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες σχετικά με το μεταφορικό τους έργο και την οικονομικής τους κατάσταση.
Από το 2015 ο στόλος τους δεν παρουσιάζει διακυμάνσεις. Τα τελευταία 3 έτη αριθμεί σταθερά 43 πλοία, ενώ ο μέσος όρος ηλικίας τους ανεβαίνει σταθερά φτάνοντας τα 23 έτη.
Ανάλυση λειτουργικού κόστους
Οι εταιρείες στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας της COVID-19 προχώρησαν σε μείωση και επανασχεδιασμό σημαντικού αριθμού δρομολογίων των πλοίων και έλαβαν σειρά μέτρων για τη μείωση των λειτουργικών εξόδων τους. Το κύμα της αύξησης των καυσίμων όμως έπληξε σοβαρά τις εταιρείες, με αποτέλεσμα να αυξηθεί το λειτουργικό τους κόστος. Τα νέα δεδομένα για τον ακτοπλοϊκό κλάδο είναι εξόχως ανησυχητικά. Ειδικότερα, έπειτα από μία αύξηση της τάξεως του 32,4% της μέσης τιμής των ναυτιλιακών καυσίμων το 2021 σε σχέση με τη χρήση 2020, η μέση τιμή των καυσίμων τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους αυξήθηκε περαιτέρω κατά 28% σε σχέση με τον Δεκέμβριο 2021.
«Με τις αυξήσεις των τιμών των καυσίμων, αρχής γενομένης από το δ’ τρίμηνο του 2021 και όλο το 2022, να είναι υπερδιπλάσιες από την αντίστοιχη περσινή περίοδο, το κόστος καυσίμων εκτοξεύτηκε στο 60%-70% των λειτουργικών δαπανών των πλοίων» επεσήμανε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της XRTC Γιώργος Ξηραδάκης.
Επίσης το κόστος μισθοδοσίας ακολουθεί αποτελώντας το 21%, ενώ οι επισκευές/συντηρήσεις αποτέλεσαν το 15% των λειτουργικών εξόδων. Η έλλειψη ανανέωσης του στόλου θα αποτελέσει στο μέλλον βασική αιτία ανόδου αυτού του ποσοστού, καθώς τα μεγαλύτερα σε ηλικία πλοία χρήζουν περισσοτέρων επισκευών.
Κύκλος εργασιών
Το σύνολο του κύκλου εργασιών των τριών εταιρειών αυξήθηκε κατά 20% το 2021 και κυμαίνεται στα €565,6 εκατ., από €472,3 εκατ. το 2020.
Ειδικότερα, ανά γεωγραφικό τομέα ο κύκλος εργασιών έχει ως ακολούθως:
■ Στην Ελληνική Ακτοπλοΐα ο κύκλος εργασιών στη χρήση 2021 ανήλθε σε €263,32 εκατ., έναντι €218,89 εκατ. στη χρήση 2020.
■ Στους Διεθνείς Πλόες, ο κύκλος εργασιών στη χρήση 2021 ανήλθε σε €84,59 εκατ., έναντι €71,51 εκατ. στη χρήση 2020.
Επισημαίνεται ότι στον κύκλο εργασιών και ειδικότερα στον γεωγραφικό τομέα «Ελληνική Ακτοπλοΐα» περιλαμβάνονται επιδοτήσεις για εκτέλεση δρομολογίων γραμμών εσωτερικού δημόσιας υπηρεσίας, καθώς και επιδοτήσεις για τη διασφάλιση της θαλάσσιας συγκοινωνιακής εξυπηρέτησης νησιωτικών περιοχών, λόγω της πανδημίας COVID-19, συνολικού ύψους €38,31 εκατ. (€46,34 εκατ. το 2020). Στον γεωγραφικό τομέα «Διεθνείς Πλόες» περιλαμβάνονται έσοδα από μισθώσεις πλοίων ύψους €5,7 εκατ. στη χρήση 2021 (€7,4 εκατ. στη χρήση 2020).
Καθαρά αποτελέσματα
Τα ζημιογόνα καθαρά αποτελέσματα προ φόρων των τριών εταιρειών για το 2021 για δεύτερη χρονιά ανέρχονται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Μετά τις ζημιές ύψους €78 εκατ. του 2020, άλλα €72 εκατ. προστίθενται το 2021.Η Αttica Group εμφανίζει ζημιές προ φόρων στη χρήση 2021 €49,37 εκατ., έναντι κερδών μετά από φόρους €49,37 εκατ. στη χρήση 2020. Για την ΑΝΕΚ Lines τα καθαρά αποτελέσματα μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας διαμορφώθηκαν σε ζημιές €40,87 εκατ., έναντι ζημιών €15,1 εκατ. στη χρήση 2020.
Για τις Μινωικές Γραμμές τα καθαρά αποτελέσματα μετά από φόρους από συνεχιζόμενες δραστηριότητες διαμορφώθηκαν σε ζημιές 18,7 εκατ., έναντι ζημιών €15,4 εκατ. στην προηγούμενη χρήση.
Τραπεζικός δανεισμός
Οι δανειακές υποχρεώσεις το 2021 ανήλθαν σε €742 εκατ., από €683 εκατ. το 2020 παρουσιάζοντας αύξηση κατά 9%. Η αύξηση οφείλεται σε μακροπρόθεσμο δάνειο ύψους €55 εκατ. που σύναψε η Attica Group με τραπεζικό ίδρυμα, διάρκειας 5 ετών και στους ανεξόφλητους τόκους της ΑΝΕΚ.
Η ΑΝΕΚ Lines έχει υποχρεωθεί να αναταξινομήσει τις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις της σε βραχυπρόθεσμες από τις 31.12.2018, αφού δεν κατάφερε να εξυπηρετήσει τον δανεισμό της και βάσει των σχετικών συμβάσεων η μη εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων συνιστά μη τήρηση των όρων, γεγονός που συνεπάγεται την υποχρέωση της εταιρείας για πλήρη αποπληρωμή των δανείων. Ως εκ τούτου, οι βραχυπρόθεσμες τραπεζικές υποχρεώσεις στις 31.12.2021 ανήλθαν σε €260,1 εκατ., έναντι €252,9 εκατ. στις 31.12.2020 και είναι προσαυξημένες με τους ανεξόφλητους τόκους της χρήσης 2021. Σε περίπτωση ολοκλήρωσης της συμφωνίας Πειραιώς και Alpha Bank και των πιστωτών της ΑΝΕΚ για την έκταση της απομείωσης των δανειακών υποχρεώσεών της, η ΑΝΕΚ θα διασωθεί. Το πλάνο περιλαμβάνει την εξαγορά των δανείων της Alpha Bank προς την ΑΝΕΚ από την Πειραιώς, η οποία κατόπιν, μαζί με τους υπόλοιπους πιστωτές, θα αναχρηματοδοτήσει τον εναπομείναντα απομειωμένο δανεισμό και θα τον μεταφέρει στη νέα μεγεθυμένη Attica.
Η υπό συζήτηση συμφωνία προβλέπει σημαντική απομείωση του τραπεζικού δανεισμού, έως και κατά €150 εκατ. και τη διασφάλιση της εξόφλησης των προμηθευτών στο ακέραιο. Οι Μινωικές Γραμμές έχουν μηδενικό τραπεζικό δανεισμό μετά την πλήρη εξόφληση του ομολογιακού τους δανείου.
Μεσαίες εταιρείες
Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται στην έρευνα τρεις εταιρείες που δραστηριοποιούνται τόσο σε κύριες όσο σε άγονες και ενδονησιωτικές γραμμές. Οι εταιρείες Fast Ferries και Levante Ferries δραστηριοποιούνται με συμβατικά πλοία καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η Seajets χρησιμοποιεί τα περισσότερα ταχύπλοα πλοία της μόνο την υψηλή τουριστική περίοδο.
SEAJETS
Η Seajets συμφερόντων Μάριου Ηλιόπουλου αποτελεί τη μεγαλύτερη ιδιωτική ελληνική ακτοπλοϊκή εταιρεία με στόλο 24 πλοίων (20 ταχύπλοα και 4 συμβατικά). Διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο ταχυπλόων στο Αιγαίο και εξυπηρετεί 33 νησιά στις Κυκλάδες τόσο με σύνδεση από Πειραιά, Λαύριο, Κρήτη, Θεσσαλονίκη, Ραφήνα, όσο και με ενδοκυκλαδικές συνδέσεις. Παρά το γεγονός ότι ο στόλος της αποτελείται από 24 πλοία, το 2022 έχει δρομολογήσει τα 16.
Τον Απρίλιο του 2021 η Seajets αγόρασε τέσσερα πλοία από την Golden Star Ferries των αδελφών Στεφάνου, τα τρία ταχύπλοα «Superrunner», «Super Speed» & «Super Cat», καθώς και το συμβατικό «SuperFerry II». Αλλο ένα πλοίο για τον στόλο της εταιρείας είναι το «Azores Express», το οποίο θα μετονομαστεί σε «Aqua Star». Το 2022 η εταιρεία αγόρασε το «Speedrunner 3», το τελευταίο πλοίο της Aegean Speed Lines, η οποία πλέον αποχώρησε από την ακτοπλοϊκή αγορά.
Η εταιρεία κάθε χρόνο προσαρμόζει τα δρομολόγιά της και προσθέτει νέα κατά τη διάρκεια της υψηλής τουριστικής περιόδου όταν αυτό απαιτείται. Απολαμβάνει λοιπόν τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα των ταχυπλόων που δραστηριοποιούνται μόνο την υψηλή περίοδο.
FAST FERRIES
H Fast Ferries ιδρύθηκε από τους Παναγιώτη και Γιάννη Παναγιωτάκη και δραστηριοποιείται σήμερα με 4 πλοία, 3 συμβατικά και ένα ταχύπλοο στις γραμμές Ραφήνα-Ανδρος-Τήνος-Μύκονος, Νάξος, Πάρος, Κουφονήσια και Πειραιάς, Σύρος, Μύκονος, Νάξος.
LEVANTE FERRIES
Η Levante Ferries συμφερόντων Γιώργου Θεοδόση δραστηριοποιείται στη γραμμή Πάτρα/Κυλλήνη-Ζάκυνθος-
Πρόσφατα προχώρησε στην αγορά του 6ου της πλοίου, του «Contessa di Levante» (πρώην «Queen Coral 8»), το οποίο έχει ναυπηγηθεί στην Ιαπωνία τον Σεπτέμβριο 1999. Το πλοίο υπόκειται σε μετασκευή προκειμένου να δρομολογηθεί στο Ιόνιο.
Μικρότερες εταιρείες
Σε αυτή την κατηγορία εντάξαμε 22 εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο κυρίως σε άγονες και ενδονησιωτικές γραμμές. Η αναφορά, σύμφωνα με την έρευνα, γίνεται πάντα σε επίπεδο στόλου και μόνο καθώς αυτές οι εταιρείες δεν δημοσιοποιούν οικονομικά ή άλλου είδους στοιχεία. Τα στοιχεία των στόλων προέρχονται από τις ιστοσελίδες των εταιρειών, ενώ τα στοιχεία για τις αγοραπωλησίες των πλοίων προέρχονται από το Διαδίκτυο και από πηγές της αγοράς.
Eίσοδος νέων παικτών
Η έρευνα της XRTC καταγράφει την είσοδο νέων παικτών.
Πιο συγκεκριμένα:
Panellenic Lines: Μετά την Panellenic Private Aviation, στον χώρο των ιδιωτικών VIP πτήσεων, ο όμιλος Καράτζη μπαίνει στην κρουαζιέρα, με προοπτική να επεκταθεί και στην ακτοπλοΐα, με την Panellenic Lines, στην οποία συμμετέχει επίσης η εταιρεία Time4 Vacation, συμφερόντων κ. Δημήτρη Χαριτίδη. Η νέα εταιρεία προχώρησε σε επένδυση €5 εκατ. με την αγορά από την Ισπανία ενός πλοίου χωρητικότητας 750 επιβατών και 180 αυτοκινήτων, το οποίο ξεκίνησε ημερήσιες κρουαζιέρες στη γραμμή Ηράκλειο-Σαντορίνη, που παρουσιάζει πολύ μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον.
Hellenic Seaplanes-Υδροπλάνα Ελλάδας Α.Ε.: Tα υδροπλάνα αποτελούν ένα πρωτόγνωρο μέσω μετακίνησης για την Ελλάδα. Αδειοδοτήθηκαν τελικά τα υδατοδρόμια στον Βόλο, τη Σκόπελο, την Αλόννησο και τη Σκύρο, ενώ στη Σκιάθο θα πηγαίνουν στον αερολιμένα με υψηλότερο κόστος. Eκτός από τις Σποράδες, η εταιρεία θα εξυπηρετεί και τα νησιά του Ιονίου, αλλά και τις Κυκλάδες με προσεγγίσεις σε υπήνεμες περιοχές όπως ο Καλαφάτης στη Μύκονο. Τα υδροπλάνα στις Σποράδες θα είναι είτε τα 10θέσια Cessna Caravan, είτε τα 19 θέσεων καναδικής κατασκευής Twin Otter, αλλά σαφώς όλα θα εξαρτηθούν και από το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών.
Scandro Holding: Επειτα από 21 χρόνια εκτελέστηκε το πρώτο δρομολόγιο της θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας από το πλοίο «Daleela» της εταιρείας Scandro Holding. Η γραμμή είναι επιδοτούμενη από το κράτος και το ύψος της επιδότησης ανέρχεται στα €5,5 εκατ. ετησίως για 22 δρομολόγια μετ’ επιστροφής, ή 66 δρομολόγια σε βάθος τριετίας, όση δηλαδή είναι και η διάρκεια της σύμβασης, με δυνατότητα παράτασης για άλλα 3 χρόνια, ανάλογα με την αύξηση των επιβατών.
Σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού, ο ανάδοχος θα μπορεί να ξεκινά την εκτέλεση των δρομολογίων μεταξύ Απριλίου-Μαΐου μέχρι Σεπτέμβριο-Οκτώβριο που είναι η περίοδος όπου αναμένεται μεγαλύτερη ζήτηση από τους επιβάτες.
Διαβάστε επίσης
Αποκάλυψη: Φορτιστές made in Greece – Κατασκευάζονται στη Μάνδρα Αττικής
Οικογένεια Αγούδημου: Άλλαξε χέρια η μεζονέτα στη Βουλιαγμένη – Ποια ακίνητα ακολουθούν
Οι ξένες αεροπορικές – εκτός Ryanair – επενδύουν στον προορισμό Αθήνα