Η ελληνική ακτοπλοΐα αγορά συνεχίζει την πορεία μετάλλαξής της, η οποία άρχισε ουσιαστικά από την περίοδο που η χώρα εισήλθε στη δίνη της οικονομικής ύφεσης. Η μετάλλαξη αυτή, σύμφωνα με την ετήσια έρευνα της εταιρείας οικονομικών συμβούλων XRTC απεικονίζεται μέσω μιας σειράς διαπιστώσεων όπως:
i. Η εισαγωγή νέων παικτών με δυναμική αύξηση του στόλου τους και νέες επενδύσεις (SeaJets, Golden Star Ferries, Fast Ferries etc),
ii. Η μείωση του στόλου των Εισηγμένων εταιριών κατά 50%
iii. Η αλλαγή σχημάτων μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων και η συγκέντρωση που παρατηρείται.
iv. Η χρεωκοπία παραδοσιακών παικτών ως απόρροια λανθασμένων επιχειρηματικών σχεδίων (ΣΑΟΣ, ΝΕΛ, Αγούδημος κλπ)
Στην 18η ετήσια μελέτη της η XRTC αποτυπώνει την συνολική εικόνα της ελληνικής ακτοπλοΐας σε 21 σημεία:
1. Αναμφισβήτητα η έκδοση του Ομολόγου δημόσιας διάθεσης του ομίλου ATTICA που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2019 αποτελεί το πιο σημαντικό και ελπιδοφόρο γεγονός της Ακτοπλοϊκής αγοράς τα τελευταία χρόνια. Η προσφορά εμπράγματων εξασφαλίσεων (συνήθης πρακτική σε ναυτιλιακά δάνεια) με στόχο την έκδοση με χαμηλό επιτόκιο για την εταιρία συμβαίνει πρώτη φορά σε ομόλογο δημόσιας διάθεσης.
2. Μετά την εξαγορά της Hellenic Seaways, ο όμιλος ATTICA αποτελεί το μεγαλύτερο σχήμα στην Ελληνική ακτοπλοΐα καλύπτοντας το 31% τόσο της προσφοράς χωρητικότητας όσο και της ζήτησης σε επιβάτες.
3. Οι Εισηγμένες εταιρείες του κλάδου για το 2018 είναι οι ΑΝΕΚ, ο όμιλος ΑΤΤΙΚΑ και οι ΜΙΝΩΙΚΕΣ, με τις τελευταίες να αποχωρούν από το χρηματιστήριο Αθηνών στις 23 Απριλίου 2019.
4. Παρά την κρίση της Ελληνικής οικονομίας η ακτοπλοϊκή κίνηση παρουσιάζει αύξηση του μεταφορικού της έργου για τρίτο συνεχιζόμενο έτος κατά 5%.
5. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΕΝ τα πλοία που εξυπηρετούν την Ελληνική Ακτοπλοΐα ανέρχονται σε 91 με μέσο όρο ηλικίας τα 26 έτη.
6. Τα πλοία των Εισηγμένων εταιρειών ανέρχονται σε 41 με μέσο όρο ηλικίας τα 19 έτη.
7. Το τουριστικό προϊόν της Ελλάδας συνεχίζει την αυξητική του πορεία. Παρ’ όλα αυτά η ακτοπλοΐα δεν επωφελείται καθώς οι περισσότερες αφίξεις των ξένων τουριστών πραγματοποιούνται αεροπορικώς. Το μεγαλύτερο ποσοστό των εισερχόμενων τουριστών κυρίως στα μεγάλα νησιά Κρήτη και Ρόδο φτάνουν αεροπορικώς.
8. Παρά το γεγονός όμως αυτό, η αύξηση του τουρισμού επηρεάζει θετικά την ακτοπλοΐα αφού οι εμπορευματικές μεταφορές στα νησιά μας και κυρίως οι μεταφορές υλικών και ειδών διατροφής, απαραίτητων για την δημιουργία κατάλληλων υποδομών αλλά και την διαβίωση και την κάλυψη των καθημερινών αναγκών των νησιωτών και του συνόλου των τουριστών, πραγματοποιούνται από τα ακτοπλοϊκά πλοία.
9. Η ακτοπλοΐα επωφελείται από την αύξηση ενδομεταφορών, των μετακινήσεων μεταξύ των νησιών και τον εσωτερικό τουρισμό.
10. Η αύξηση της ακτοπλοϊκής κίνησης που ανήλθε στο 5% το 2018 σε σχέση με ένα χρόνο πριν, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΛΣΤΑΤ), δεν απεικονίζεται στο μεταφορικό έργο των Εισηγμένων εταιριών όπως φαίνεται στο Γράφημα 1. Την αύξηση αυτή καρπώθηκαν κυρίως οι Υπόλοιπες Εταιρίες των οποίων η παρουσία αυξάνει συνεχώς τόσο σε επίπεδο στόλου όσο και σε επίπεδο κίνησης.
11. Το μεταφορικό έργο των Εισηγμένων τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αδριατική μειώθηκε, με εξαίρεση την οριακή αύξηση των φορτηγών στην Αδριατική.
12. Η μείωση του μεταφορικού έργου των Εισηγμένων, έχει φτάσει στο επίπεδο του -46% κατά την 10ετία από το 2009 έως και το 2019 ενώ η προσφορά σε επίπεδο πλοίων έχει μειωθεί κατά 44% για το ίδιο διάστημα.
13. Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου έχει επηρεάσει αρνητικά τα οικονομικά αποτελέσματα των Εισηγμένων. Το 2017 η αύξηση της τιμής του πετρελαίου έφτασε το 29% ενώ το 2018 η μεσοσταθμική αύξηση ήταν της τάξης του 25%. Συμπερασματικά τα λειτουργικά αποτελέσματα αυξήθηκαν τα τελευταία 2 χρόνια περίπου €100 εκατ.
14. Έτσι τα σημαντικότερα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η αγορά είναι:
i. η επιβάρυνση από την τιμή των καυσίμων,
ii. η υποχρέωση για τη συμμόρφωση με τις αποφάσεις της Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού ΙΜΟ σχετικά με τη χρησιμοποίηση ναυτιλιακού καυσίμου χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο 0,5% από την 1η Ιανουαρίου 2020.
iii. η ανάγκη την επόμενη 10ετία να ανανεωθεί ο στόλος καθώς το μεγαλύτερο μέρος του στόλου των Εισηγμένων θα φτάσει την ηλικία των 40 ετών.
iv. η διατήρηση του ΦΠΑ στις τιμές των εισιτηρίων στο 24%. Πάγιο αίτημα των ακτοπλόων είναι η μείωση του ΦΠΑ στα επίπεδα του 6% που ισχύουν σε όλη την Ευρώπη
15. Τα ως άνω προβλήματα δημιουργούν έντονες πιέσεις στους ακτοπλόους οι οποίοι προειδοποιούν για αυξήσεις στις τιμές των εισιτηρίων, οι οποίες είναι ήδη υψηλές για το μέσο Έλληνα καταναλωτή.
16. Η σταδιακή ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου αποτελεί το μεγάλο στοίχημα για τις εταιρείες. Η εξεύρεση μέσω της Κομισιόν των κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων, που σήμερα περιορίζονται μόνο στη μερική επιδότηση των νέων «πράσινων» τεχνολογιών που εγκαθίστανται στα πλοία, πρέπει να αποτελέσει άμεση προτεραιότητα για τον κλάδο αλλά κυρίως για τη κυβέρνηση.
17. Η απελευθέρωση των ακτοπλοϊκών υπηρεσιών από το 2002 έχει συμβάλει στην είσοδο νέων παικτών (Υπόλοιπες Εταιρίες). Για να δρομολογηθεί κάποιο πλοίο αυτήν την στιγμή δεν χρειάζεται καμία έγκριση, καμία διαδικασία. Δηλώνεται η δρομολόγηση από την εταιρεία και ανακοινώνεται από το Υπουργείο.
18. Όπως είχαμε επισημάνει και στη Μελέτη μας πέρυσι οι νέοι παίκτες που αποφάσισαν να επενδύσουν στην εν λόγω αγορά κατάφεραν να πάρουν το μεγαλύτερο μερίδιο της ακτοπλοϊκής πίτας εκμεταλλευόμενοι σωστά την ανάγκη συρρίκνωσης των Εισηγμένων.
19. Οι υπόλοιπες Εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα ισχυροποιούν τη θέση τους αυξάνοντας το στόλο τους. Δεδομένου ότι δε δημοσιεύουν τα οικονομικά τους στοιχεία, δεν μπορεί να γίνει οικονομική ανάλυσή τους και αυτό πιθανόν να εμποδίσει τον ρυθμιστή της αγοράς να λάβει γρήγορα εποικοδομητικά μέτρα για τις ίδιες τις εταιρίες σε περιπτώσεις ανάγκης η αίτησης αρωγής.
20. Ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής της ακτοπλοϊκής αγοράς παραμένει η αεροπλοΐα η οποία φαίνεται να ακμάζει τα τελευταία χρόνια δημιουργώντας μία αγορά ανταγωνιστική ιδιαιτέρως τις περιόδους υψηλής ζήτησης.
21. Η ανάγκη ανάπτυξης των λιμενικών υποδομών παραμένει υψηλή και μπορεί να δημιουργήσει δυνητικές επενδυτικές ευκαιρίες στον κλάδο.