Το Σαρμ Ελ Σεΐχ είναι ένα όμορφο τουριστικό θέρετρο στην Αίγυπτο. Εκεί, αντιπρόσωποι από 120 χώρες συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν και να λάβουν μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, τη λεγόμενη COP27.
Για 14 ημέρες οι εν λόγω «σοφοί» συνεδρίασαν για να βρουν λύσεις και να περιορίσουν τους ατμοσφαιρικούς ρύπους που προκαλούν την αλλαγή του κλίματος. Πιο συγκεκριμένα, για τον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας της Γης στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, όπως είχε αποφασιστεί στο Παρίσι στη Σύνοδο του 2015. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ο οποίος μαζί με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αντιπροσώπευσαν την Ευρώπη, υπογράμμισε ότι η δέσμευση της Ε.Ε. για την κλιματική προστασία παραμένει ισχυρή.
Οι κύριοι στόχοι της COP27 είναι ευθυγραμμισμένοι με τις προηγούμενες συμφωνίες, ήτοι:
■ Περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου.
■ Χρηματοδότηση: δημιουργία Ταμείου 100 δισ. δολαρίων ετησίως έως το 2025 για να υποστηριχθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες στην αντιμετώπιση δυσκολιών λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Tα συναισθήματα που άφησε πίσω της η COP27 μπορούν να χαρακτηριστούν, στην καλύτερη περίπτωση, ανάμεικτα. Εκπρόσωποι της ναυτιλιακής βιομηχανίας εξέφρασαν την αισιοδοξία τους ότι οι στόχοι του κλάδου για την απαλλαγή από τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα μπορούν να ευθυγραμμιστούν με τις ευρύτερες παγκόσμιες προσπάθειες ώστε η θαλάσσια βιομηχανία να εργαστεί σε συνεργασία με άλλες βιομηχανίες και όχι μεμονωμένα.
Σε κάθε περίπτωση, τόνισαν ότι θα είναι εξαιρετικά δαπανηρό αν στις επικείμενες συνεδριάσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) για την επανεξέταση των στόχων απαλλαγής από τον άνθρακα δεν συμφωνήσουν σε αυστηρότερους στόχους και μέσα για την επίτευξη των στόχων αυτών μέχρι το 2030.
Η COP27 δεν σημείωσε καμία πρόοδο, όμως, όσον αφορά τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων ή την ενίσχυση των δεσμεύσεων για τη συγκράτηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε 1,5 βαθμό Κελσίου, το πολύ, παρά τη συμφωνία για τη σύσταση Ταμείου που θα παρέχει οικονομική βοήθεια στα φτωχότερα έθνη που πλήττονται από κλιματικές καταστροφές.
Ο Αρκτικός Κύκλος
Υπάρχουν περιοχές όπου η περιβαλλοντική αλλαγή φαίνεται περισσότερο και μία απ’ αυτές είναι η ο Αρκτικός Κύκλος. Ακόμα και όταν ο ΙΜΟ προέτρεψε να απαγορευτεί η χρήση βαρέων καυσίμων από τα πλοία που διαπλέουν την Αρκτική, η Ρωσία και ο Καναδάς ζήτησαν πενταετή αναβολή. Eπίσης, γίνεται προσπάθεια να σταματήσει η εξόρυξη πετρελαίου από την περιοχή, κάτι που βρίσκει αντίθετη τη Ρωσία.
Στην περιοχή υπάρχουν 90 δισεκατομμύρια βαρέλια ή το 13% των συνολικών αποθεμάτων πετρελαίου και 30% του φυσικού αερίου.
«Εκεί ο πάγος λιώνει περίπου 13% κάθε δεκαετία. Από το 1970 οπότε άρχισαν οι δορυφορικές καταγραφές, το 35% των πάγων έχει εξαφανιστεί! Εάν η θερμοκρασία συνεχίσει να ανεβαίνει με τον ίδιο ρυθμό, τότε μέχρι το 2040 η περιοχή δεν θα έχει πάγους καθόλου», επισημαίνει στο «business stories» ο κ. Εμμανουήλ Παπαλέξης, κορυφαίο όνομα της ναυτιλιακής κοινότητας λόγω της ειδίκευσής του στις θαλάσσιες μεταφορές του πετρελαίου και των χημικών φορτίων. Εχει ασχοληθεί για πολλά χρόνια με ναυτιλιακά και ενεργειακά θέματα και έχει λάβει μέρος σε πολλές διεθνείς συνελεύσεις.
«Η τήξη των πάγων δημιουργεί ή μάλλον καθιστά πιο ελκυστικές τις ήδη υπάρχουσες θαλάσσιες διαδρομές μέσω του Αρκτικού Κύκλου. Οι διαδρομές αυτές της ναυτιλίας συντομεύουν τις αποστάσεις μεταξύ της Ευρώπης και Απω Ανατολής. Η διαδρομή από τη Βόρεια Νορβηγία έως την Κίνα είναι 19 ημέρες λιγότερες από την απόσταση μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Για το πέρασμα του Αρκτικού Κύκλου υπάρχουν δύο κυρίως διαδρομές. Το Βορειοανατολικό Πέρασμα (Northeast Passage – ΝΕP) και το Βορειοδυτικό (Northwest Passage). Το Κεντρικό Αρκτικό Πέρασμα (Central Arctic Shipping Route), η συντομότερη οδός όλων, δεν χρησιμοποιείται διότι έχει πολλούς πάγους», τονίζει ο κ. Παπαλέξης και προσθέτει:
«Το πρώτο πέρασμα περνάει από τις ακτές της Ρωσίας και το δεύτερο από την περιοχή κυρίως του Καναδά και της Αλάσκας (ΗΠΑ).
Η πρώτη διαδρομή (Βόρειο Πέρασμα) είναι αυτή που κυρίως χρησιμοποιούν σήμερα τα πλοία. Το 2018 το χρησιμοποίησαν 46 πλοία και 61 το 2021, διαφόρων χωρών που έκαναν τη διαδρομή με τη βοήθεια των παγοθραυστικών. Το πέρασμα προς το παρόν είναι ανοιχτό από τον Ιούλιο μέχρι τον Οκτώβριο. Αναμένεται ότι πλοία 80 εκατομμυρίων τόνων το 2024 και 130 εκατομμυρίων τόνων το 2035 θα χρησιμοποιήσουν αυτή τη διαδρομή. Eίναι προφανές ότι η διαδρομή αυτή προσφέρει σημαντικά οφέλη ειδικά όταν ληφθεί υπ’ όψιν όχι μόνο ο χρόνος που μειώνεται από 11% έως 37% ανάλογα με τον προορισμό και με αφετηρία το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας αλλά και η οικονομία που προέρχεται από τη μειωμένη κατανάλωση καυσίμων. Παρ’ όλα αυτά προς το παρόν η παγκόσμια ναυτιλία δεν προτιμάει αυτή τη διαδρομή».
Σύμφωνα με μελέτες, ένα πλοίο το οποίο χρειάζεται 48-52 ημέρες για να μεταφέρει προϊόντα από τον Ειρηνικό ωκεανό στον Ατλαντικό και αντίστροφα, μέσω του Βορείου Περάσματος χρειάζεται 20-22 ημέρες μειώνοντας στο ήμισυ τον χρόνο του πλου αλλά και την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα.
Οι Αμερικανοί και οι Καναδοί πρόσφατα άρχισαν να αντιλαμβάνονται την αξία και τη χρησιμότητα των βόρειων περασμάτων.
Από την άλλη, υπάρχει το Bορειοδυτικό Πέρασμα, North West Passage, που περνάει από την Αλάσκα και τον Καναδά και βγαίνει στον Ανατολικό Καναδά και τη Γροιλανδία. Η διαδρομή, όμως, είναι δύσκολη, καθώς δεν υπάρχουν τα κατάλληλα παγοθραυστικά.
Στο ερώτημα αν το Βόρειο Πέρασμα είναι η νέα Διώρυγα του Σουέζ, ο κ. Παπαλέξης επισημαίνει:
«Τον Μάρτιο του 2021 όταν το κοντέινερ πλοίο “EVER GIVEN” έπεσε έξω και μπλοκάρισε τη Διώρυγα του Σουέζ προκλήθηκε πανικός! Φόβοι εκφράστηκαν για την αρνητική επίδραση στο διεθνές εμπόριο και αυξήσεις τιμών αφού η μόνη εναλλακτική ήταν η θαλάσσια διαδρομή μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας, που όμως σήμαινε διπλασιασμό και πάνω των εξόδων. Τότε η Ρωσία συνιστούσε το Northeast Passage ως εναλλακτική λύση. Το “EVER GIVEN”, όμως, ξεκόλλησε και το Βόρειο Πέρασμα ξεχάστηκε. Η κατάσταση παραμένει σήμερα η ίδια. Η ναυτιλία δεν φαίνεται να προτίθεται προς το παρόν να το χρησιμοποιήσει, καθώς τα προβλήματα είναι περισσότερα από τα οφέλη.
Ητοι:
1 Χρειάζεται ειδικών προδιαγραφών πλοίο (παγοθραυστικό).
2 Η διαδρομή αυτή προσφέρεται μόνο λίγους μήνες τον χρόνο.
3 Δεν διαθέτει την απαιτούμενη βοήθεια στο πλοίο ή στο πλήρωμα σε περίπτωση ατυχήματος.
4 Γενικά δεν διαθέτει τις απαραίτητες υποδομές τις οποίες ένα πλοίο θα χρειαστεί κατά τον πλου αυτής της περιοχής».
Οπως εκτιμά ο κ. Παπαλέξης, «όλα αυτά με την πάροδο του χρόνου θα εκλείψουν» και αναφέρει:
«Οι πάγοι λιώνουν και η Ρωσία φαίνεται να έχει πάρει ζεστά την αξιοποίηση του Northeast Passage, γι’ αυτό ναυπηγεί πολλά παγοθραυστικά και δημιουργεί διάφορους σταθμούς (service station) που θα χρειαστούν μελλοντικά. Με βάση όλα τα ανωτέρω, το ΝΕΡ μπορεί να εξελιχθεί σε μια άλλη Διώρυγα του Σουέζ, όχι όμως τώρα αλλά αργότερα».
Aξιώσεις ιδιοκτησίας
Υπάρχουν, ωστόσο, και πολιτικές προεκτάσεις στο θέμα.
«Ο Αρκτικός Κύκλος αγγίζει τις εξής χώρες: Γροιλανδία, που αποτελεί αυτόνομο τμήμα της Δανίας, στην οποία ανήκει από το 1721, Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Ρωσία, Αλάσκα (ΗΠΑ) και Καναδά. Το 1996 στην Οτάβα του Καναδά καθιερώθηκε επισήμως το Arctic Council, μέλη του οποίου είναι οι οκτώ ανωτέρω χώρες. Οι χώρες αυτές έχουν περιοχές μέσα στην Αρκτική, τις οποίες φροντίζουν περιβαλλοντικά, αλλά δεν τους ανήκουν. Στην περιοχή του Αρκτικού Κύκλου ισχύει μόνο ο διεθνής κανονισμός και νόμος. Οι χώρες της περιοχής που αναφέραμε έχουν χωρικά ύδατα 12 ναυτικών μιλίων και μια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη – EEZ 200 μιλίων. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, ο Αρκτικός ωκεανός δεν ανήκει σε καμία χώρα», επισημαίνει ο Εμμανουήλ Παπαλέξης, ο οποίος καταλήγει:
«Το Arctic Council είναι διακρατική Επιτροπή που προάγει τη συνεργασία των οκτώ μελών. Συνέρχεται κάθε δύο χρόνια και η προεδρεύουσα χώρα αλλάζει κάθε δύο χρόνια. Για την περίοδο 2021-2023 πρόεδρος είναι η Ρωσία, η οποία ήγειρε αξιώσεις ιδιοκτησίας, αφού, όπως επισημαίνει ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, η ρωσική γη καλύπτει το 55% της αρκτικής ακτογραμμής. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι με την πάροδο του χρόνου θα δούμε παρόμοιες αξιώσεις να εγείρονται και από άλλες χώρες, λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι σε αυτή την περιοχή υπάρχουν 90 δισεκατομμύρια βαρέλια ή το 13% των αποθεμάτων πετρελαίου και 30% του φυσικού αερίου».
Διαβάστε ακόμη:
Η Microsoft εξαγοράζει μερίδιο 4% στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου – 10ετής στρατηγική συνεργασία
Scope Ratings: Γιατί η επενδυτική βαθμίδα πλησιάζει μετά τις εκλογές στην Ελλάδα (πίνακας)