Τα τελευταία χρόνια εν μέσω οικονομικής κρίσης οι ελληνικές κυβερνήσεις έκαναν και κάνουν έκκληση σε ξένους αλλά και σε Ελληνες επενδυτές να έρθουν στη χώρα να δραστηριοποιηθούν.
Ανάμεσα στους Ελληνες που ανταποκρίθηκαν είναι και ο κ. Νίκος Λυκιαρδόπουλος με «όνομα βαρύ σαν ιστορία», αφού η οικογένειά του δραστηριοποιείται στη ναυτιλία από τoν 19ο αιώνα.
Η απόφασή του να επενδύσει στις ιχθυοκαλλιέργειες το 2015 προκάλεσε αίσθηση, αφού είναι ένας κλάδος που δεν έχει πάνω του στραμμένα τα φώτα της δημοσιότητας, όπως η ναυτιλία. Κι όμως, ο Ελληνας πλοιοκτήτης, ο οποίος μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ της Ελλάδας και του εξωτερικού, έχει τη δική του φιλοσοφία και τον δικό του τρόπο σκέψης λειτουργώντας με το επιχειρηματικό ένστικτο των Ελλήνων που τους έχει φέρει στην κορυφή της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Οπως λένε και οι ξένοι ανταγωνιστές, «σχεδόν πάντα κοιτάμε τι κάνουν οι Ελληνες εφοπλιστές και ακολουθούμε».
Στις 24 Δεκεμβρίου του 2014 επένδυσε μέσω του fund Diorasis International στη Philosofish. Η Diorasis είναι ένα ελληνικών συμφερόντων επενδυτικό κεφάλαιο που έχουν συγκροτήσει ο Νίκος Λυκιαρδόπουλος, ο fund manager Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου και ο οικονομολόγος Γιώργος Μομφερράτος. «Η εταιρεία είναι πολυμετοχική με τους περισσότερους μετόχους να είναι Ελληνες του εξωτερικού», λέει ο Ελληνας πλοιοκτήτης.
Ο κ. Λυκιαρδόπουλος είναι άνθρωπος χαμηλών τόνων που σπάνια μιλάει δημόσια και γι’ αυτόν τον λόγο η συνέντευξη που δέχθηκε να μας δώσει αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Η συνάντηση μαζί του έγινε στα γραφεία της Αθήνας, αν και η βάση της ναυτιλιακής του εταιρείας, της NEDA Maritime, με στόλο από 24 πλοία εκ των οποίων 10 δεξαμενόπλοια και 14 φορτηγά, είναι στον Πειραιά.
– Γιατί αποφασίσατε να επενδύσετε στις ιχθυοκαλλιέργειες;
Οταν αποφάσισα να ξοδεύω παραπάνω χρόνο στην Ελλάδα πριν από περίπου 10 χρόνια, ήθελα να κάνω επενδύσεις. Ηθελα να βρω κάποιον κλάδο στον οποίο η Ελλάδα να ήταν παγκόσμια δύναμη ή τουλάχιστον κυρίαρχη ευρωπαϊκή δύναμη, όπως γίνεται, για παράδειγμα, στα πλαστικά κ.ά.
– Και είναι η Ελλάδα μεγάλη δύναμη στις ιχθυοκαλλιέργειες;
Αν και δεν είναι ευρέως γνωστό, η Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη χώρα και σε αξία αλλά και σε παραγόμενες ποσότητες ψαριών στην Ε.Ε. των 27. Επίσης καλύπτει το 27% της παγκόσμιας παραγωγής μεσογειακών ψαριών. Δεν υπάρχει άλλος κλάδος στον οποίο η Ελλάδα να έχει το 27% της παγκόσμιας παραγωγής, εκτός από τη ναυτιλία, η οποία όμως δεν είναι προϊόν της χώρας αλλά αφορά την παροχή υπηρεσιών. Ενώ οι ιχθυοκαλλιέργειες είναι βιομηχανία που λειτουργεί και αναπτύσσεται στην Ελλάδα και δουλεύουν σε αυτήν Ελληνες. Το πιστεύουμε πολύ και έχουμε πολλά σχέδια για να μεγαλώσουμε τη βιομηχανία αυτή στην Ελλάδα. Είμαι προσηλωμένος στην ιχθυοκαλλιέργεια γιατί δεν θέλω ως χώρα να χάσουμε αυτή την ευκαιρία.
– Θα επανέλθουμε στα επενδυτικά σας σχέδια. Θα ήθελα όμως πιο πριν να μας πείτε για τη σημασία της ιχθυοκαλλιέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο και στην προσπάθεια που γίνεται για να αποφευχθεί μία επισιτιστική κρίση.
Κοιτάξτε, έχουμε τεράστια αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού. Προβλέπεται ότι θα έχουμε 10 δισεκατομμύρια ανθρώπους το 2050. Ενα ολοένα μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού κάθε χρόνο ανήκει στη μεσαία τάξη. Οταν κάποιος βελτιώνει τα εισοδήματά του και το επίπεδο ζωής του, το πρώτο που κάνει είναι να τρέφεται καλύτερα. Το 2010 το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού ανήκε στη μεσαία τάξη. Και μέχρι το 2050 θα είναι 50%. Τότε θα φθάσει στα 5 δισεκατομμύρια ανθρώπους η μεσαία τάξη, από 2 δισεκατομμύρια σήμερα. Και θα έχουμε σοβαρό πρόβλημα να παράγουμε αρκετές ποσότητες πρωτεΐνης.
– Γιατί θα συμβεί αυτό;
Διότι για να παράγεις πρωτεΐνη πρέπει να έχεις και γη (που παράγει τις τροφές) και φρέσκο νερό. Και αυτά είναι όλο και λιγότερα. Γιατί όσο αυξάνεται ο πληθυσμός μειώνεται η γη που υπάρχει για αγροτική εκμετάλλευση. Και η περισσότερη γη που χρειάζεται για εκμετάλλευση δεν είναι για να καλλιεργούμε τροφές για εμάς αλλά ζωοτροφές. Για να φτάσεις να πάρεις ένα κιλό κρέας από τις αγελάδες θέλεις 7 κιλά τροφής. Αν έχει 100 κιλά, το ζώο θέλει 700 κιλά τροφή. Στους χοίρους είναι 3,5 κιλά τροφή για να πάρεις ένα κιλό κρέας και στα μεσογειακά ψάρια ιχθυοτροφείου είναι μόνο δύο κιλά τροφή για να πάρουμε ένα κιλό κρέας. Μέσω της ιχθυοκαλλιέργειας μειώνουμε την ανάγκη της καλλιεργήσιμης γης για τις ζωοτροφές. Για να παράγεις ένα κιλό βοδινό κρέας χρειάζεσαι 39 φορές παραπάνω γη, 8,5 φορές παραπάνω αέρια του θερμοκηπίου και 5,5 φορές παραπάνω φρέσκο-γλυκό νερό σε σύγκριση με ένα κιλό ψάρι. Υπάρχει μεγαλύτερη σπατάλη νερού, γης κ.λπ.
Διεθνείς έρευνες δείχνουν ότι ένας τρόπος να αυξήσουμε την παραγωγή πρωτεΐνης είναι να αυξήσουμε τις ποσότητες ψαριού. Υπάρχει το άγριο ψάρι και αυτό της ιχθυοκαλλιέργειας. Τα άγριο ψάρι έχει φθάσει στα όριά του. Αν δούμε τα τελευταία 20 χρόνια, δεν έχει αυξηθεί η ποσότητα. Και στα περισσότερα μέρη του κόσμου έχει γίνει υπεραλίευση. Αν πρέπει να διπλασιάσουμε την ποσότητα των θαλασσινών τροφών ο μόνος τρόπος είναι με την καλλιέργεια και αφορά και άλλα είδη, όπως γαρίδες, σολομό.
-Απ’ όσα λέτε καταλαβαίνω ότι τρώμε ψάρια ιχθυοτροφείου.
Ενώ πολλές φορές πιστεύουμε όλοι ότι τρώμε άγριο λαυράκι και τσιπούρα, το 95% είναι από ιχθυοτροφεία. Η τσιπούρα, για παράδειγμα, είναι κατά 97% από ιχθυοτροφείο. Βέβαια σχεδόν κανείς δεν καταλαβαίνει τη διαφορά γιατί είναι πάρα πολύ καλό το προϊόν.
– Για ποιους λόγους η Ελλάδα είναι ανταγωνιστική;
Η Ελλάδα έχει ένα τεράστιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα το οποίο δεν το έχουμε εκμεταλλευτεί στον βαθμό που θα μπορούσαμε. Εχει καθαρά νερά, βαθιά νερά που είναι κοντά στις ακτές, έχουμε ρεύματα που φέρνουν οξυγόνο, τροφή και καθαρίζουν το νερό της φάρμας και έχουμε προστατευμένους κόλπους. Ενώ η Ιταλία και η Ισπανία έχουν ευθείες ακτογραμμές και όταν έχει κακοκαιρία και φουρτούνα γίνονται εκτεταμένες καταστροφές. Εχουμε τεράστιες δυνατότητες στην Ελλάδα.
– Και διακρίνοντας αυτή τη δυναμική αποφασίσατε να επενδύσετε στον κλάδο;
Σωστά. Αποφασίσαμε να επενδύσουμε στην ιχθυοκαλλιέργεια η οποία μπορεί να έχει τεράστια οφέλη για τον τόπο. Γιατί πρώτα απ’ όλα οι άνθρωποι που δουλεύουν στην ιχθυοκαλλιέργεια δουλεύουν σε περιοχές που δεν υπάρχουν πολλές δουλειές. Είναι μια εργασία 365 ημέρες τον χρόνο. Οι ετήσιες πωλήσεις είναι περίπου αξίας 600 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 80% που φέρνει το ψάρι της ιχθυοκαλλιέργειας στην κορυφή των εξαγώγιμων τροφίμων.
Αυτός ο κλάδος για πολλά χρόνια δεν ήταν πολύ καλά οργανωμένος και πτώχευσαν πολλές εταιρείες παγκοσμίως. Οπως για παράδειγμα στη Νορβηγία όσοι εξέτρεφαν σολομούς. Οι τράπεζες χάσανε λεφτά, οι επενδυτές στο χρηματιστήριο χάσανε λεφτά και όσοι είχαν επενδύσει στις εταιρείες αυτές. Αλλά τώρα στην Ελλάδα έχει γίνει τεράστια συγχώνευση εταιρειών.
– Επενδύσεις έχουν γίνει;
Ολες οι εταιρείες κάνουν τώρα τεράστιες επενδύσεις. Το δικό μας επενδυτικό πρόγραμμα για τα επόμενα πέντε χρόνια ανέρχεται σε 200 εκατ. ευρώ. Στόχος είναι να αυξήσουμε την παραγωγή αλλά και τη μεταποίηση του ψαριού στην Ελλάδα. Ετσι θα αυξηθούν και η προστιθέμενη αξία που θα μείνει στον τόπο μας αλλά και τα έσοδα του κράτους.
Αυτή τη στιγμή εξάγουμε το ψάρι ολόκληρο. Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος της μεταποίησης γίνεται στο εξωτερικό. Εκεί το κάνουν φιλέτο, το βάζουν σε κονσέρβες κ.ά. Εχουμε εστιάσει, όπως και όλος ο κλάδος, να κάνουμε τη μεταποίηση στην Ελλάδα. Θα υπάρξει οικονομικό όφελος και θα αυξηθούν οι θέσεις εργασίας. Αν χρειάζονται πέντε εργαζόμενοι για τα ιχθυοτροφεία, θέλουμε άλλους 15 για τη μεταποίηση. Είναι τεράστια η αύξηση των θέσεων εργασίας και σημαντικά τα έσοδα για το ελληνικό κράτος. Είναι όμως μεγάλα τα ποσά για τις επενδύσεις. Δεν μπορούν να τα κάνουν μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις.
– Υπάρχει, όμως, το κατάλληλο πλαίσιο στην Ελλάδα για να γίνουν οι επενδύσεις που χρειάζονται και να αναπτυχθεί περαιτέρω ο κλάδος;
Χρειαζόμαστε βοήθεια από την κυβέρνηση και, όταν λέω βοήθεια, δεν εννοώ οικονομική αλλά κυρίως σε επίπεδο μείωσης της γραφειοκρατίας, πρόβλημα που απασχολεί όλους στην Ελλάδα και δεν αφορά μόνο τον κλάδο μας. Φοβόμαστε ότι αν δεν οργανωθούμε λίγο καλύτερα, τότε τα επενδυτικά κεφάλαια θα πάνε σε άλλες πιο ελκυστικές χώρες, με λιγότερη γραφειοκρατία, όπως στην Τουρκία και στην Ισπανία, την Ιταλία ή και στη Βόρεια Αφρική, όπως στην Αίγυπτο και στην Τυνησία. Πρέπει ως χώρα να είμαστε ανταγωνιστικοί και όσον αφορά το πλαίσιο λειτουργίας του κλάδου. Το κόστος της γραφειοκρατίας είναι τεράστιο για κάθε εταιρεία, όπως ο χρόνος που χάνεις να υλοποιήσεις οτιδήποτε. Οποτε κοιτάμε να κάνουμε μια επένδυση που θα δημιουργήσει, π.χ., 100 επιπλέον θέσεις εργασίας πάντα ρωτάω πότε θα τελειώσει το έργο και μου απαντάνε σε πέντε χρόνια. Ενα σχέδιο για να υλοποιηθεί από το μηδέν, εξαρχής, χρειάζεται τρία χρόνια για να αδειοδοτηθεί. Και εν τω μεταξύ τα λεφτά περιμένουν. Υπάρχει κάποιος που θέλει να επενδύσει και περιμένει. Δεν ισχύει μόνο για εμάς αλλά για όλους τους κλάδους.
– Η εταιρεία σας έχει έρθει αντιμέτωπη με το τέρας της γραφειοκρατίας;
Εννοείται. Ενα παράδειγμα γραφειοκρατίας είναι ότι παραγγείλαμε και φέραμε τα solar panel – ηλιακούς συσσωρευτές και περιμένουμε μήνες να μας δώσει την άδεια ο ΔΕΔΔΗΕ (σημειωτέον: για αυτοκατανάλωση!) για να τα τοποθετήσουμε. Εχουν γίνει όλες οι μελέτες, έχουμε δώσει τα χρήματα και περιμένουμε. Την ώρα που η Ε.Ε. σκέφτεται να βάλει δελτίο στην κατανάλωση της ενέργειας αν σταματήσει τη ροή του φυσικού αερίου η Ρωσία, εμείς εδώ έχουμε τα solar panels να περιμένουν σε εμπορευματοκιβώτια. Είναι λίγο λυπηρό.
– Μπορείτε να μας δώσετε σε αριθμούς τα οφέλη που θα προκύψουν από την ανάπτυξη της ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα;
Πιστεύω ότι μπορούμε έως το 2030 να τριπλασιάσουμε τις θέσεις εργασίας. Σήμερα εργάζονται μέσα κλάδο 12.500 άνθρωποι και αναφέρομαι σε όλο το cluster: από εκείνους που παράγουν τις τροφές, τα δίκτυα κ.λπ. μέχρι τους εργαζομένους στα ιχθυοτροφεία. Επίσης μπορούμε να αυξήσουμε τον τζίρο που είναι σήμερα περίπου 600 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 80% από τις εξαγωγές. Πιστεύω ότι μέχρι το 2030 μπορεί να φθάσει τα δύο δισεκατομμύρια ευρώ. Αρκεί να μπορούν να γίνουν οι επενδύσεις. Και το κράτος να τις επιτρέψει και να έρθουν τα χρήματα γρήγορα.
– Ως εταιρεία ποια είναι η εξέλιξή σας;
Εμείς όταν αγοράσαμε την εταιρεία, στις 24 Δεκεμβρίου του 2014, έκανε 6 εκατ. τζίρο και τώρα έχει φθάσει στα 100 εκατομμύρια και το 2022 θα τα ξεπεράσουμε. Η ελληνική ετήσια παραγωγή της ιχθυοκαλλιέργειας μεσογειακών ειδών είναι 120.000 τόνοι κι εμείς παράγουμε περίπου 20.000.
Εχουμε σήμερα 550 εργαζομένους. Η πλειονότητά τους εργάζεται στην περιφέρεια και έχουμε πολύ καλές σχέσεις με τις τοπικές κοινωνίες. Στην Εύβοια με τις πυρκαγιές βοηθήσαμε με δικά μας σκάφη στον απεγκλωβισμό κατοίκων και στην εκκένωση ενώ έχουμε συμφωνήσει στη βόρεια Εύβοια να κάνουμε χορηγίες.
Είμαι υπερήφανος γιατί οι μισθοί που δίνουμε είναι καλοί στο επίπεδο του μέσου μισθού της Ελλάδας σε όλους τους κλάδους. Και οι εργαζόμενοι εκπαιδεύονται συνεχώς γιατί η τεχνολογία προχωράει κάθε χρόνο, κι αυτό οδηγεί σε βελτίωση των ικανοτήτων τους και της επαγγελματικής τους επιμόρφωσης και ανέλιξης.
– Υπάρχει κίνδυνος επισιτιστικής κρίσης;
Ο κόσμος δεν θα έχει αρκετή τροφή στο μέλλον και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει στρέψει την προσοχή όλων στη διασφάλιση της τροφής για να αποφύγει μια επισιτιστική κρίση. Η Ευρώπη είναι εκτεθειμένη σε αυτό τον κίνδυνο αφού εξαρτάται από τρίτες χώρες. Αυτή τη στιγμή σε όλο τον κόσμο το 90% της ιχθυοκαλλιέργειας βρίσκεται στην Ασία. Μόνο το 10% γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο. Και από αυτό το 90% η Κίνα καλύπτει τα 2/3. Η Ε.Ε. αντιθέτως κάνει παραγωγή το 30% των θαλασσινών που καταναλώνει και κάνει εισαγωγή το 70%. Οταν η Κίνα και οι υπόλοιπες ασιατικές χώρες πάψουν να κάνουν εξαγωγές γιατί θα έχει αυξηθεί ο πληθυσμός και θα έχει δυναμώσει η μεσαία τάξη που καταναλώνει πρωτεΐνες, τότε εμείς θα έχουμε το πρόβλημα γιατί δεν θα βρίσκουμε να αγοράσουμε. Η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα να μεγαλώσει το αποτύπωμά της στον κλάδο αυτόν.
– Πόσο σας έχει βοηθήσει η επιχειρηματική φιλοσοφία της ναυτιλίας στην επένδυσή σας αυτή;
Πάρα πολύ. Ειδικά όσον αφορά τα περιβαλλοντικά θέματα. Γιατί η ναυτιλία κάνει τεράστια προσπάθεια να βρει νέες τεχνολογίες για να περάσει στην «πράσινη ναυτιλία». Η ιχθυοκαλλιέργεια έχει πολλά πλωτά μέσα όπως σκάφη, μπάρτζες κ.ά. Και έχουμε κάνει ως εταιρεία μια μεγάλη μελέτη για το πώς θα μειώσουμε το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα. Πώς θα μειώσουμε τη μεταφορά από τις οδικές αρτηρίες, πώς θα πάρουμε τροφές που θα έρχονται με πλοίο και όχι οδικώς αφού ένα πλοίο μεταφέρει ποσότητες όσο 100 φορτηγών μαζί και το πλοίο αυτό να κινείται με μπαταρίες γιατί οι αποστάσεις είναι μικρές, παράκτιες μεταφορές ώστε να μην έχουμε καθόλου κατανάλωση πετρελαίου. Για το πώς θα μειώσουμε την κατανάλωση ενέργειας οδηγός μας είναι η ναυτιλία που έχει προχωρήσει σημαντικά. Επίσης έχουμε εγκαταστάσεις που έχουν τεράστιες στέγες και τοποθετούμε σε όλες φωτοβολταϊκά. Μειώνουμε το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα και ταυτόχρονα και το κόστος λειτουργίας της εγκατάστασης.
Κεντρική φωτό κειμένου: O εφοπλιστής Νίκος Λυκιαρδόπουλος με τον συντάκτη του «business stories» Μηνά Τσαμόπουλο
Διαβάστε ακόμη:
Γαλλικές εκλογές: Τι «βλέπει» η αγορά για το αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου
Αντριάνο Ακάρντο (TikTok): H διάσημη πλατφόρμα μπαίνει στην ελληνική αγορά
Πλειστηριασμοί: Τα 10 ακριβότερα ξενοδοχεία που βγαίνουν στο σφυρί (pics)