Μπορεί τα μάτια της παγκόσμιας κοινής γνώμης να είναι στραμμένα στην υγειονομική πανδημία, όμως οι σύγχρονοι πειρατές συνεχίζουν να λυμαίνονται τις θάλασσες.
Στις αρχές Μαΐου έγινε γνωστό ότι δέχτηκε πειρατική επίθεση το ελληνόκτητο product tanker «Vemahope». Η επίθεση πραγματοποιήθηκε με ταχύπλοο στο οποίο επέβαιναν οι πειρατές, ενώ έπλεε 178 ναυτικά μίλια νοτιοανατολικά του Λάγος της Νιγηρίας. Απήχθησαν 10 ναυτικοί.
Από τον περασμένο Νοέμβριο τρία υπό ελληνική σημαία και ελληνικών συμφερόντων πλοία, του Θανάση Μαρτίνου, της Αγγελικής Φράγκου και του Σπύρου Καρνέση, έπεσαν θύμα πειρατών στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή, για να προστεθεί τώρα τον Μάιο το τέταρτο περιστατικό στη σειρά.
Λόγω χαμηλού ύψους και περιορισμένης ταχύτητας τα product δεξαμενόπλοια, δηλαδή τα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν παράγωγα του πετρελαίου, είναι πιο εύκολα προσβάσιμα, ενώ στην εξίσωση μπαίνουν και τα δεξαμενόπλοια μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου, τα LNG.
Σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων ασφαλείας Dryad Global, μέχρι στιγμής φέτος 42 μέλη πληρώματος έχουν απαχθεί από πλοία που επιχειρούν στη Δυτική Αφρική. Εκεί όπου τα πετρελαϊκά συμφέροντα ρίχνουν βαριά τη σκιά τους η πειρατεία έχει πάρει εφιαλτικές διαστάσεις.
Σύμφωνα με την έρευνα της Risk Intelligence που δημοσιεύτηκε στις αρχές του 2020, στην ευρύτερη περιοχή της Γουινέας το 2019 καταγράφηκαν 100 περιστατικά, εκ των οποίων το 1/3 αφορούσε δεξαμενόπλοια όλων των τύπων. Συγκριτικά, το 2016 μόλις τέσσερις ναυτικοί είχαν απαχθεί από πειρατές. Ο αριθμός τους πολλαπλασιάστηκε την
περίοδο 2018-2019, με τις διαπραγματεύσεις να γίνονται πιο σκληρές, διάρκειας 6-8 εβδομάδων αντί για 2-4 το 2016, και τα λύτρα υψηλότερα. Οι απαχθέντες φυλακίζονται σε ειδικά διαμορφωμένο στρατόπεδο στη ζούγκλα.
Δεδομένης της αλματώδους αύξησης του φαινομένου της θαλάσσιας πειρατείας και λαμβάνοντας περαιτέρω υπόψη τις δραματικές συνέπειες που έχει μια ένοπλη πειρατική επίθεση και ομηρία στον σωματικό και ψυχικό κόσμο του παθόντος ναυτικού, το «business stories» ερεύνησε το ειδικό νομικό καθεστώς προστασίας των δικαιωμάτων των
ναυτικών που υπηρετούν σε υπό ελληνική σημαία ή ελληνικών συμφερόντων πλοία απευθυνόμενο στον ναυτιλιακό δικηγόρο Νίκο Γ. Γερασίμου, μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ενωσης Ναυτιλιακών Δικηγόρων και του Δ.Σ. της Ελληνικής Ενωσης Ναυτικού Δικαίου:
«Κατ’ αρχάς, η ζημία που υπέστη ο ναυτικός λόγω της πειρατικής επίθεσης συνιστά ναυτεργατικό ατύχημα υπό την έννοια του Ν. 551/1915, υπό τη ρητή προϋπόθεση ότι η προκληθείσα σωματική βλάβη, ανικανότητα προς εργασία ή ακόμη και απώλεια ζωής οφείλεται σε βίαιο συμβάν αποδοτέο σε εξωτερικά -μη παθολογικά- αίτια, το οποίο έλαβε
χώρα κατά την εκτέλεση της εργασίας ή εξ αφορμής αυτής», επισημαίνει αρχικώς ο κ. Γερασίμου και συνεχίζει: «Η ευθύνη μάλιστα της εργοδότριας-πλοιοκτήτριας εταιρείας σύμφωνα με τον Ν. 551/1915 είναι αντικειμενική και ανεξάρτητη από την ύπαρξη ή μη αμέλειας σε βάρος του εργοδότη-πλοιοκτήτη. Οσον αφορά το ύψος της αποζημίωσης που δικαιούται ο παθών ναυτικός για την περιουσιακή του ζημία, αυτό καθορίζεται σε συνάρτηση με την έκταση και τη διάρκεια της προκληθείσας ανικανότητας για εργασία».
O κ. Νίκος Γ. Γερασίμου
Σύμφωνα, με τη διάταξη του άρθρου 3 του παραπάνω νόμου, η ανικανότητα του ναυτικού προς εργασία διακρίνεται σε: α) πλήρη – διαρκή, β) μερική – διαρκή, γ) πλήρη – πρόσκαιρη και δ) μερική – πρόσκαιρη.
«Κατά συνέπεια, στις περιπτώσεις εκείνες που προκλήθηκε ανικανότητα προς εργασία άνω των δύο ετών και κατά ποσοστό ανικανότητας 100% (πλήρης – διαρκής ανικανότητα) οφείλεται αποζημίωση ίση με τους μισθούς έξι ετών, ενώ εάν το ποσοστό της ανικανότητας είναι κάτω του 100% (μερική – διαρκής ανικανότητα), τότε η οφειλόμενη
αποζημίωση ισούται με το εξαπλάσιο του ποσού κατά το οποίο ελαττώθηκε ή μπορεί να ελαττωθεί το ετήσιο εισόδημα του παθόντος ναυτικού εξαιτίας της ανικανότητας αυτής», τονίζει ο κ. Γερασίμου.
«Εάν, ωστόσο, η προκληθείσα ανικανότητα για εργασία δεν υπερβαίνει τα δύο έτη και κατά ποσοστό ανικανότητας 100% (πλήρης – πρόσκαιρη ανικανότητα), σε αυτή την περίπτωση η οφειλόμενη αποζημίωση είναι ημερήσια και ίση με το ήμισυ του μισθού που ελάμβανε ο παθών κατά την ημέρα του ατυχήματος, ενώ στην περίπτωση που το ποσοστό της ανικανότητας είναι μικρότερο του 100% (μερική – πρόσκαιρη ανικανότητα), τότε οφείλεται ημερήσια αποζημίωση ίση με το ήμισυ της μείωσης του μισθού που ο παθών ελάμβανε κατά την ημέρα που συνέβη το ατύχημα. Στην περίπτωση, τέλος, που εξαιτίας της πειρατικής επίθεσης επήλθε ο θάνατος του ναυτικού, οι συγγενείς του (σύζυγος, παιδιά και σε ορισμένες περιπτώσεις οι γονείς ή και τα αδέλφια) δικαιούνται να λάβουν αποζημίωση ίση με τους μισθούς πέντε ετών».
Εκτός όμως από την ανωτέρω αποζημίωση, η εργοδότρια-πλοιοκτήτρια εταιρεία υποχρεούται περαιτέρω να καλύψει τα ιατρικά και φαρμακευτικά έξοδα, καθώς και τα νοσήλια και τα τυχόν έξοδα κηδείας.
«Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 63 του Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου – ΚΙΝΔ, ο ναυτικός δικαιούται ακόμη να λάβει αποζημίωση από την πλοιοκτήτρια-εργοδότρια εταιρεία για τα προσωπικά του αντικείμενα που τυχόν χάθηκαν ή καταστράφηκαν εξαιτίας του πειρατικού συμβάντος, εφόσον φυσικά αυτά ήταν
απολύτως απαραίτητα για την προσωπική διαβίωση του ναυτικού και την προσφορά της ναυτικής του εργασίας στο πλοίο», υπογραμμίζει ο κ. Γερασίμου και προσθέτει:
«Πέραν των ανωτέρω, και υπό την προϋπόθεση ότι η ζημία που υπέστη ο ναυτικός οφείλεται αποκλειστικά σε δόλο του πλοιοκτήτη ή των προστιθέντων από την πλοιοκτήτρια εταιρεία προσώπων (π.χ. πλοίαρχος) ή εάν προκλήθηκε εξαιτίας μη τήρησης απαιτούμενων όρων ασφαλείας που προβλέπονται από ειδικότερους νόμους, διατάγματα ή
κανονισμούς, όπως είναι ενδεικτικά ο Διεθνής Κώδικας για την Ασφάλεια των Πλοίων και των Λιμενικών Εγκαταστάσεων (ISPS), τότε ο παθών ναυτικός έχει το εκλεκτικό δικαίωμα, αντί της περιορισμένης αποζημίωσης του Ν. 551/1915, να αξιώσει την καταβολή πλήρους αποζημίωσης λόγω ευθύνης από αδικοπραξία, σύμφωνα πάντοτε με τα οριζόμενα στη διάταξη του άρθρου 914 του Αστικού Κώδικα.
Με τις ανωτέρω αξιώσεις του παθόντος ναυτικού συρρέει, τέλος, και η αξίωσή του για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης σε περίπτωση απώλειας της ζωής του ναυτικού, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 932 του Αστικού Κώδικα. Για την εφαρμογή ωστόσο της παραπάνω διάταξης, αρκεί να συντρέχει οποιασδήποτε μορφής αμέλεια της εργοδότριας-πλοιοκτήτριας εταιρείας ή των υπευθύνων προσώπων.
Το ποσό της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης κρίνεται ελεύθερα από το δικαστήριο, το οποίο λαμβάνει υπόψη τους εξής παράγοντες: α) το είδος και τη βαρύτητα της ηθικής προσβολής ή της ψυχικής οδύνης, β) την περιουσιακή, κοινωνική και προσωπική κατάσταση των μερών και κυρίως του παθόντος ή των συγγενών αυτού σε περίπτωση θανάτου, γ) τη βαρύτητα του πταίσματος του υπευθύνου (στον βαθμό που επηρεάζει την ένταση της ηθικής βλάβης ή της ψυχικής οδύνης), και δ) τις ειδικότερες συνθήκες πρόκλησης της ηθικής βλάβης ή της ψυχικής οδύνης».