Αίσθηση και έντονο προβληματισμό έχει προκαλέσει στη διεθνή βιομηχανία της κρουαζιέρας και στις εταιρείες-κολοσσούς, κυρίως, αμερικανικών συμφερόντων η πρόσφατη τοποθέτηση του πρωθυπουργού Κυριακού Μητσοτάκη ότι ήρθε η ώρα να τεθούν περιορισμοί στον αριθμό των προσεγγίσεων των κρουαζιερόπλοιων που επισκέπτονται τα πιο δημοφιλή νησιά της Ελλάδας. Ο πρωθυπουργός τη χαρακτήρισε μια πρώτη κίνηση της ελληνικής κυβέρνησης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του υπερτουρισμού.
«Νομίζω ότι θα το κάνουμε του χρόνου», δήλωσε ο κ. Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στο Blοomberg. «Με τους νέους κανόνες θα μπορούσε να περιοριστεί ο συνολικός αριθμός των θέσεων ελλιμενισμού στα νησιά ή να εισαχθεί μια διαδικασία υποβολής προσφορών για τις θέσεις», συνέχισε.
Μάλιστα ο πρωθυπουργός έκανε ειδική μνεία για τη Σαντορίνη. «Η Σαντορίνη από μόνη της είναι ένα πρόβλημα», δήλωσε σημειώνοντας ότι μπορεί να υπάρχει αποσύνδεση μεταξύ του τεράστιου αριθμού των πλοίων που ελλιμενίζονται στο νησί και του πόσο συμβάλλουν στην τουριστική οικονομία: «Κι άλλοι επισκέπτες της Σαντορίνης θα μπορούσαν να απομακρυνθούν από την κίνηση των κρουαζιερόπλοιων. Υπάρχουν άνθρωποι που ξοδεύουν πολλά χρήματα για να βρεθούν στη Σαντορίνη και δεν θέλουν το νησί να πλημμυρίσει από κόσμο. Επιπλέον, το νησί δεν μπορεί να το αντέξει οικονομικά, ακόμη και όσον αφορά στην ασφάλεια».
Από τη μεριά των εταιρειών κρουαζιέρας τηρείται προς το παρόν σιγήν ιχθύος. «Ή τους είχαν προϊδεάσει ή σχεδιάζουν να πάνε σε άλλες πολιτείες, και κυρίως στην Τουρκία, που αναπτύσσεται συνεχώς με υπερσύγχρονες υποδομές», σχολίασε στέλεχος της αγοράς στο «business stories». «Αν σε κάθε 7ήμερη κρουαζιέρα στην ανατολική Μεσόγειο ένα κρουαζιερόπλοιο έπιανε μία φορά στην Τουρκία, τώρα ίσως να το κάνει δυο-τρεις φορές», επεσήμανε το ίδιο στέλεχος και προσέθεσε: «Στη Μύκονο, π.χ., καθημερινά προσεγγίζουν πεντέξι κρουαζιερόπλοια. Αν οι προσεγγίσεις μειωθούν σε δύο, θα υπάρξει μεγάλο πρόβλημα. Στη Σαντορίνη υπάρχει όριο επιβατών που μπορούν να κατέβουν στο νησί και δεν ξεπερνάει τις 8.000, το λεγόμενο max capacity, στην πραγματικότητα όμως οι επιβάτες που κατεβαίνουν είναι κοντά στις 16.500».
Οπως τόνισαν κύκλοι της κρουαζιέρας, «το θέμα λήψης μέτρων για τον υπερτουρισμό το έλεγαν συνήθως υπουργοί της κυβέρνησης. Τώρα που το είπε ο πρωθυπουργός θα γίνει και πιστεύουμε ότι θα συμβεί στο τέλος της τουριστικής περιόδου. Το θέμα όμως είναι ότι οι μεγάλες εταιρείες κρουαζιέρας έχουν κάνει ήδη προκρατήσεις για την επόμενη σεζόν από τώρα. Θα δούμε». Η Ελλάδα δεν είναι η πρώτη μεσογειακή χώρα που αναγκάζεται να λάβει μέτρα για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της δημοφιλίας της στους τουρίστες. Η Ιταλία το 2021 απαγόρευσε την είσοδο μεγάλων κρουαζιερόπλοιων στο κανάλι που οδηγεί στο ιστορικό κέντρο της Βενετίας έπειτα από ζημιές λόγω του υπερτουρισμού, ενώ οι ημερήσιοι τουρίστες χρεώνονται πλέον διόδια για να εισέλθουν στο κέντρο κατά τις περιόδους αιχμής.
Ο Θεόδωρος Κόντες
Με αφορμή την τοποθέτηση του πρωθυπουργού για τον υπερτουρισμό και τον ελέγχο της κρουαζιέρας στους πλέον δημοφιλείς προορισμούς στην Ελλάδα, το «b.s.» ζήτησε τη γνώμη του κ. Θεόδωρου Κόντε, επίτιμου προέδρου της Ενωσης Εφοπλιστών Κρουαζιεροπλοίων και Φορέων Ναυτιλίας (ΕΕΚΦΝ) και διευθυντή της Majestic International Cruises Inc. «Μας δίνεται η ευκαιρία να επαναλάβουμε για πολλοστή φορά τα θέματα που έχουμε αναδείξει για τον σωστό ορθολογισμό της λειτουργίας του θαλάσσιου τουρισμού. Η αρχή γίνεται πάντα με το θέμα της έλλειψης υποδομών στους λιμένες, ασφαλών οδικών δικτύων, αλλά και γενικότερα των υπηρεσιών που προσφέρονται για να εξυπηρετηθούν οι τουρίστες που επισκέπτονται τη χώρα μας. Οι ανωτέρω αναφορές ελλείψεων υπάρχουν, όπως γνωρίζουμε, κατά κύριο λόγο στον πρώτο νησιωτικό προορισμό της Ελλάδας, τη Σαντορίνη», ήταν οι πρώτες του κουβέντες.
Στη συνέχεια ανέφερε τον επτάλογο των προβλημάτων του νησιού:
«1/ Εδώ και 25 χρόνια έχει γίνει σύσταση για εγκατάσταση ενός δεύτερου τελεφερίκ μεγάλης χωρητικότητας που θα εξυπηρετεί με ασφάλεια τους πολυπληθείς τουρίστες του νησιού, χωρίς καμία ανταπόκριση από τους υπεύθυνους φορείς. Επανειλημμένως έχουν αντιμετωπιστεί προβλήματα ταλαιπωρίας στην αναμονή – ειδικά το καλοκαίρι μέσα στην υπερβολική ζέστη έχουν εκδηλωθεί περιστατικά λιποθυμίας σε επισκέπτες και όχι μόνο.
2/ Εχει γίνει αίτηση για βελτίωση του λιμένα και των λοιπών εγκαταστάσεων ώστε να προσφέρονται οι υπηρεσίες που απαιτούνται.
3/ Ενα άλλο ζήτημα που έχει τεθεί πάνω από 15 χρόνια είναι αυτό των αγκυροβολίων, αλλά και εδώ δεν είχαμε καμία πρόοδο ή βελτίωση της χωρητικότητάς τους. Αυτά τα υπάρχοντα αγκυροβόλια δεν έχουν λάβει καμία συντήρηση, αφού μπορούν να εξυπηρετούν μόνο μικρά πλοία που φυσικά αφορούν κάποιες άλλες εποχές.
4/ Κάποια επίσης επιπλέον φλέγοντα ζητήματα είναι αυτά του οδικού δικτύου στη Σαντορίνη, των κατολισθήσεων, αλλά και πολλά ακόμη θέματα που συνυπάρχουν, συνυπολογίζοντας τις συνήθως παράλογα υψηλές τιμές για υπηρεσίες στο πολύ μεγάλο τουριστικό ρεύμα που υπάρχει σε αυτό τον προορισμό.
5/ Παρόλο που είχαν ληφθεί κάποια περιοριστικά μέτρα για τον συγκεκριμένο προορισμό, με τον περιορισμό των ημερήσιων αφίξεων κρουαζιερόπλοιων με μέγιστη αποβίβαση στο νησί 8.000 επιβατών, δυστυχώς για λόγους συμφερόντων ατόνισε αυτό το μέτρο και με διάφορους τρόπους προσπέρασαν τα όρια αυτά και τις περισσότερες ημέρες ξεπερνούν κατά πολύ το ημερήσιο όριο αφίξεων.
6/ Φυσικά, εκτός από τα κρουαζιερόπλοια, υπάρχουν και τα ημερόπλοια, τα οποία μεταφέρουν καθημερινά πάνω από 3.000 επισκέπτες στο νησί χωρίς κανέναν περιορισμό.
7/ Με τόσο υπερτουρισμό, με την προβληματική διακίνηση τόσο πολλών οχημάτων στο νησί, με τη διακίνηση τόσο πολλών τουριστικών λεωφορείων στον λιμένα, τα οποία μεταφέρουν τους πολυάριθμους τουρίστες για επίσκεψη σε τουριστικές περιοχές, παρουσιάζεται μια εικόνα ανελλιπούς οργάνωσης και ταλαιπωρίας για όλους τους ανθρώπους, και τους τουρίστες και τους εργαζομένους στο νησί. Οπως λοιπόν αντιλαμβάνεστε, οι λύσεις αυτές και πολλές άλλες που έχουν προταθεί κατά το παρελθόν παραμένουν, ως είθισται, στα συρτάρια των υπεύθυνων αρμοδίων».
Τα άλλα νησιά
«Αυτά τα φλέγοντα θέματα, δηλαδή η έλλειψη υποδομών, ο σωστός προγραμματισμός αφίξεων, ο περιορισμός της χωρητικότητας και η υψηλού επιπέδου προσφορά υπηρεσιών στους τουρίστες, συμπεριλαμβανομένου και του θέματος του υπερτουρισμού, δεν υφίστανται μόνο στον προορισμό της Σαντορίνης, αλλά και σε πολλούς άλλους ακόμη νησιωτικούς και μη προορισμούς», επισημαίνει ο κ. Κόντες και συνεχίζει: «Η Μύκονος, η Πάρος και μεγάλοι προορισμοί, όπως η Ρόδος, η Κως, η Κέρκυρα, το Ηράκλειο, αλλά και τόσοι άλλοι μεγάλοι και μικρότεροι προορισμοί αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα. Η αρχή της επίλυσης των ανωτέρω προβλημάτων σε όλους τους προορισμούς ξεκινάει από τις απαιτούμενες υποδομές λιμένων και χερσαίων εγκαταστάσεων, από την επίλυση των κυκλοφοριακών και οδικών δικτύων, από τη βελτίωση των υπηρεσιών στους χώρους των αρχαιολογικών μνημείων και από πολλά άλλα.
Αμεση εφαρμογή πρέπει να γίνει στην “επιτρεπόμενη φέρουσα ικανότητα” για κάθε προορισμό, έχοντας υπολογίσει τις εν λόγω υποδομές, τα αξιοθέατα, τα οδικά του δίκτυα, τον τρόπο εξυπηρέτησης των τουριστών, αλλά και των υπηρεσιών των πλοίων (απόβλητα, ηλεκτροδότηση, παροχή υπηρεσιών κ.λπ.).
Η εφαρμογή της φέρουσας ικανότητας πρέπει να αφορά όλους τους προορισμούς, μικρούς ή μεγάλους, αναλόγως τόσο των υπηρεσιών που μπορούν να προσφέρονται σε κάθε τόπο όσο και της ομαλής εξυπηρέτησης των μόνιμων κατοίκων σε συνδυασμό με τον αριθμό επισκεπτών στον κάθε προορισμό.
Στην εν λόγω μελέτη θα πρέπει να γίνουν προτάσεις αξιολόγησης από όλους τους τοπικούς παράγοντες, από υπηρεσίες και φορείς, και να προταθούν για έγκριση στα αρμόδια υπουργεία και στους υπεύθυνους κρατικούς φορείς».
Το berth allocation
Αυτή η αξιολόγηση είναι άκρως απαραίτητη να γίνει άμεσα, σε συνδυασμό με το global berth allocation ανά προορισμό, το λεγόμενο και «ραντεβού» των πλοίων με το λιμάνι σε συμφωνημένη ώρα και ημέρα, κάτι που μπορεί να επιλύσει πλήρως το θέμα του υπερτουρισμού με τα κρουαζιερόπλοια.
Ο επίτιμος πρόεδρος της ΕΕΚΦΝ εξηγεί: «Το berth allocation είναι ένα θέμα για το οποίο γίνονται προσπάθειες επίλυσης πάνω από μία δεκαετία. Μερικοί προορισμοί, με δική τους πρωτοβουλία και δικές τους επιλογές, έχουν εφαρμόσει το ανωτέρω έχοντας ενδιαφέρον μόνο για τον δικό τους τόπο. Αυτό όμως δεν επιλύει το συγκεκριμένο πρόβλημα σε γενικότερο πλαίσιο, γιατί ο προγραμματισμός πρέπει να εφαρμοστεί τουλάχιστον με ένα χρονοδιάγραμμα διετίας και με ένα global status, συνδυαστικά δηλαδή ανά περιοχή σε όλους τους προορισμούς, αφού τα πλοία ακολουθούν ένα συγκεκριμένο δρομολόγιο και αποφεύγουν να διανύουν χωρίς λόγο έξτρα αποστάσεις με έξτρα κόστος. Αυτά λοιπόν τα δύο θέματα, της φέρουσας ικανότητας και του berth allocation, πρέπει να προγραμματιστούν και να εφαρμοστούν άμεσα, με την καίρια συμβολή του κράτους και των αρμόδιων υπουργείων, και αυτονόητο είναι ότι πρέπει να τηρείται αυστηρός έλεγχος προσαρμογής».
O Πειραιάς
Ωστόσο, εκτός από τα νησιά, και στον Πειραιά, που είναι το μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας, υπάρχουν προβλήματα υποδομών, με κύριο αυτό της κυκλοφοριακής κίνησης στην είσοδο και έξοδο από την πόλη, αλλά και την έλλειψη δικτύου ταχείας οδικής κυκλοφορίας από το λιμάνι. «Η έλλειψη συγκοινωνίας, η έλλειψη σταθερής αστυνόμευσης οργάνων της Τροχαίας στα terminals της κρουαζιέρας, καθώς και η έλλειψη συγκοινωνίας με μέσα σταθερής τροχιάς (μετρό) είναι κάποια ακόμη θέματα που συμβάλλουν στη δημιουργία περαιτέρω προβλημάτων», επισημαίνει ο κ. Κόντες, ο οποίος καταλήγει: «Εχουν προταθεί κατά καιρούς λύσεις στην υπογειοποίηση του ΗΣΑΠ από το Φάληρο έως τον Πειραιά και κατασκευή νέου δρόμου ταχείας κυκλοφορίας προς το λιμάνι, με σύνδεση φυσικά με νέους υπέργειους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας περιμετρικά του λιμανιού, ώστε να εξυπηρετούν την κρουαζιέρα, την ακτοπλοΐα και όχι μόνο. Ολα αυτά που αναφέρθηκαν είναι έργα δαπανηρά, αλλά μακροπρόθεσμα θα επιλύσουν τα σοβαρά προβλήματα του Πειραιά όχι μόνο για τους επιβάτες-τουρίστες των πλοίων, αλλά και για τους μόνιμους κατοίκους της περιοχής». Τέλος, ο κ. Κόντες έφερε ως παράδειγμα τη Γένοβα με την πλήρη επίλυση παρόμοιου προβλήματος που αντιμετώπιζε.
Οι εισπράξεις
Κυριότερο λιμάνι από πλευράς εισπράξεων κρουαζιέρας είναι ο Πειραιάς, με συμμετοχή 47,8% επί του συνόλου.
Ακολουθούν η Κέρκυρα και η Σαντορίνη, με 13,3% και 8,5% των εισπράξεων, αντιστοίχως. Σύμφωνα με έρευνα της Τραπέζης της Ελλάδος, για το 2023 οι συνολικές εισπράξεις από επιβάτες κρουαζιέρας αυξήθηκαν κατά 84,1% σε σύγκριση με το 2022 και ανήλθαν σε 908,4 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 61 εκατ. ευρώ συμπεριλαμβάνονται στα καταγραφόμενα στοιχεία από την Ερευνα Συνόρων, καθώς αφορούν ταξιδιώτες που αναχώρησαν από την Ελλάδα (last port), ενώ 847,4 εκατ. ευρώ αντιπροσωπεύουν πρόσθετα έσοδα.
■ Καταγράφηκαν 5.152 αφίξεις κρουαζιερόπλοιων έναντι 4.598 το 2022.
■ Κυριότερο λιμάνι από πλευράς αφίξεων κρουαζιερόπλοιων είναι η Σαντορίνη, με συμμετοχή 15,5% επί του συνόλου. Ακολουθούν τα λιμάνια του Πειραιά και της Μυκόνου με 14,8% και 14,5% των εισπράξεων, αντιστοίχως.
■ Το 2023 οι συνολικές επισκέψεις επιβατών κρουαζιέρας ανήλθαν σε 6.964.200 έναντι 4.493.600 το 2022, παρουσιάζοντας άνοδο κατά 55%.
Διαβάστε ακόμη
Γαλλία: Τα τέσσερα σενάρια για τις εκλογές από την πλευρά των αγορών (γράφημα)
Astir Marina: Αυτό είναι το νέο «κόσμημα» στην Αθηναϊκή Ριβιέρα (pics)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ