Εναλλακτικά καύσιμα: Γιατί καθυστερεί η μετάβαση στην πράσινη ναυτιλία

Γρίφος για δυνατούς λύτες αποδεικνύεται η προσπάθεια της ναυτιλιακής και λιμενικής βιομηχανίας να πετύχει, αρχικώς, τη μείωση της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου και στη συνέχεια την πλήρη απανθρακοποίηση. Ακόμη δεν έχουν συμφωνήσει στο ποια είναι τα κατάλληλα εναλλακτικά καύσιμα, ενώ τα χρονικά διαγράμματα και οι στόχοι μείωσης του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού είναι διαφορετικά από τα αντίστοιχα της Ε.Ε. Εικόνα βγαλμένη από σκίτσο του Αργεντινού κομίστα Mordillo.

Σύμφωνα με έρευνα των Simpson Spence Young, αντί να μειωθούν, αυξήθηκαν το 2021 κατά 4,9% οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη δραστηριότητα της παγκόσμιας ναυτιλιακής βιομηχανίας, ενώ είναι υψηλότερες και από το 2019.

Η αύξηση των εκπομπών κατά το 2021 αποτελεί άβολο γεγονός για τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ), ο οποίος, εν μέσω έντονης κριτικής, έχει θέσει ως στόχο τη μείωση των εκπομπών από τα πλοία κατά 40% ως το 2030.

Τα αίτια της αύξησης είναι τα μεγαλύτερα ταξίδια, οι υψηλότερες ταχύτητες πλεύσης για ορισμένους τύπους πλοίων και η αυξημένη συμφόρηση στα λιμάνια.

Οι εκπομπές αερίων εντάθηκαν περισσότερο για τον στόλο των πλοίων μεταφοράς αερίου, ενώ ακολούθησαν τα μεταφοράς κοντέινερ και τα φορτηγά.

Περίπου το 75% του παγκόσμιου στόλου πλοίων μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου αλλά και των δεξαμενόπλοιων δεν θα είναι σε θέση να συμμορφωθούν με τις νέες τεχνικές μετρήσεις που επιτάσσει ο ΙΜΟ και οι οποίες θα τεθούν σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2023, εκτός εάν λάβουν διορθωτικά μέτρα, όπως ανέφερε η έκθεση.

Τα πλοία θα πρέπει να πλέουν με χαμηλότερες ταχύτητες ή να λάβουν άλλα μέτρα μείωσης για την αντιμετώπισή τους. Οι δείκτες αποτελεσματικότητας για τα υπάρχοντα πλοία και τον άνθρακα υπολογίζονται σχετικά με την ταχύτητα εξυπηρέτησης, την ταχύτητα σχεδίασης και το μεταφερόμενο φορτίο (DWT).

Η παραγωγή CO2 αυξήθηκε, καθώς η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου αλλά και άνθρακα ανέκαμψε στο τέλος του 2021 λόγω της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με αέρια του θερμοκηπίου. Το 2021 εκλύθηκαν 833 εκατομμύρια τόνοι CO2 σε σύγκριση με τους 794 εκατομμύρια τόνους το 2020 και τους 800 εκατομμύρια τόνους το 2019. Η ναυτιλία αντιπροσωπεύει περίπου το 3% των εκπομπών αυτών. Πλέον η «βρώμικη» περιβαλλοντικά λέξη, το κάρβουνο, κυριαρχεί σε μια εποχή κατά την οποία γίνεται προσπάθεια για οικολογική ορθότητα.

Οπως επισημαίνει σε αναφορά του το Research & Valuations Dept. Xclusiv Shipbrokers Inc., η Κίνα ανακοίνωσε πρόσφατα σχέδια για μια νέα μονάδα άνθρακα 2 GW, ενώ η γαλλική κυβέρνηση επέτρεψε στους παραγωγούς ενέργειας να χρησιμοποιούν περισσότερο κάρβουνο για να εξασφαλίσει ενεργειακή επάρκεια και η Ινδία, έχοντας έλλειψη σε ενεργειακά αποθέματα, ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει την παραγωγή άνθρακα κατά 1,2 δισεκατομμύριαοmegatonnes έως το 2023-2024. Η ζήτηση για κάρβουνο αυξάνεται, αφού τα κράτη προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την παγκόσμια ενεργειακή κρίση χρησιμοποιώντας πλέον τον άνθρακα.

Η αύξηση της ζήτησης άνθρακα έχει ως αποτέλεσμα οι δείκτες της ναυλαγοράς ξηρού φορτίου να φτάσουν στο υψηλότερο επίπεδο από εκείνο της 14ης Ιανουαρίου. Τα Capesize, τα μεγάλης χωρητικότητας φορτηγά πλοία, έφτασαν τις 1.857 μονάδες, ποσοστό αύξησης 50%, ενώ έχουν σημειώσει αύξηση σε ποσοστό 145% από τις 26 Ιανουαρίου 2022.

Χαράλαμπος Φαφαλιός

Ενδιαφέρουσα είναι η τοποθέτηση του προέδρου της Ελληνικής Επιτροπής Ναυτιλιακής Συνεργασίας Λονδίνου Χαράλαμπου Φαφαλιού ότι κανένα εναλλακτικό καύσιμο δεν είναι απαλλαγμένο από τον άνθρακα: «Στον κλάδο μας διάφοροι οργανισμοί και εταιρείες διαφημίζουν τα “πράσινα διαπιστευτήριά” τους προβάλλοντας την επιλογή των καυσίμων που θα τροφοδοτήσουν τα νεότευκτα πλοία τους.

Ωστόσο, κανένα από αυτά δεν είναι πραγματικά απαλλαγμένο από άνθρακα παρά μόνο αναβάλλουν την αντιμετώπιση του προβλήματος.

■ Το LNG είναι ένα προσωρινό καύσιμο, που όμως έχει υψηλό αποτύπωμα άνθρακα.
■ Η πράσινη ή ηλεκτρονική μεθανόλη δεν είναι προς το παρόν διαθέσιμη παγκοσμίως στις ποσότητες που η βιομηχανία μας χρειάζεται.
■ Η αμμωνία είναι αρκετά επικίνδυνη για το πλήρωμα εάν δεν διαχειριστεί σωστά.
■ Η καύση της αμμωνίας σε μηχανή εσωτερικής καύσης παράγει επίσης ενώσεις αζώτου, πολύ πιο ρυπογόνες από το διοξείδιο του άνθρακα!

Το κύριο ζήτημα με όλα αυτά είναι η σημαντική ποσότητα πιλοτικού ορυκτού καυσίμου που απαιτείται για τη καύση τους». Ο ίδιος προσθέτει: «Παρ’ όλα αυτά, τόσο οι κατασκευαστές μηχανών πλοίων όσο και οι ναυπηγοί μόλις τώρα αρχίζουν να μελετούν τυχόν τεχνολογικές λύσεις. Αυτές όμως βρίσκονται ακόμα σε αρχικά στάδια. Δεν έχει γίνει καμία πραγματική προσπάθεια για την επένδυση των εσόδων που θα προέλθουν από τυχόν φόρους άνθρακα σε ένα ταμείο Ερευνας και Ανάπτυξης για τον ναυτιλιακό τομέα».

Ακολουθεί η πρότασή του για ίδρυση Κέντρου Ερευνας και Ανάπτυξης στην Ελλάδα: «Ενα τέτοιο Κέντρο Ε&Α θα πρέπει να δημιουργηθεί και να εδρεύει στην Ελλάδα, η οποία είναι το παγκόσμιο κέντρο της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Ενώ η Ε.Ε. προσπαθεί να μονοπωλήσει τoν διάλογο για τους πράσινους φόρους, να συντομεύσει τις ημερομηνίες και άλλα ναυτιλιακά ζητήματα, θα πρέπει κάποιος να τους επιστήσει την προσοχή ότι μόνο ο ΙΜΟ έχει τη γνώση και την εμπειρία να βρει βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες λύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Η κριτική προς τον ΙΜΟ είναι ο πιο αντιπαραγωγικός τρόπος για να προχωρήσουμε μπροστά. Ο ώριμος διάλογος και οι καλά μελετημένες, πρακτικές και λεπτομερείς λύσεις για κάθε τομέα της ναυτιλίας είναι ο μόνος τρόπος για πετύχουμε ένα μέλλον χωρίς άνθρακα».

Τα ρυπογόνα λιμάνια

Τις εκπομπές αερίων του διοξειδίου του άνθρακα ανά ευρωπαϊκό λιμάνι μέτρησε και κατέγραψε η Transport & Environment. Η έρευνα έγινε ανά τύπο πλοίου και με βάση το φορτίο που μετέφερε και σε ποια λιμάνια κατέπλευσε. Επίσης, συμπεριέλαβε και τις εκπομπές από τις δραστηριότητες των λιμανιών, όπως φορτώσεις-εκφορτώσεις και ανεφοδιασμούς καυσίμων.

Από την έρευνα προέκυψε ότι τα 10 πιο ρυπογόνα λιμάνια είναι:

1) Ρότερνταμ, με 13,7 εκατομμύρια τόνους
2) Αμβέρσα με 7,4 εκατομμύρια
3) Αμβούργο με 4,7 εκατομμύρια
4) Αλχεθίρας με 3,3 εκατομμύρια
5) Βαρκελώνη με 2,8 εκατομμύρια
6) Πειραιάς με 2,7 εκατομμύρια
7) Βαλένθια με 2,7 εκατομμύρια
8) Μπρεμερχάφεν με 2,3 εκατομμύρια
9) Μασσαλία με 2,3 εκατομμύρια και
10) Αμστερνταμ με 2,1 εκατομμύρια

Το λιμάνι του Ρότερνταμ μαζί με το εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας από άνθρακα Weisweiler στη Γερμανία είναι από τους μεγαλύτερους ρυπαντές της Ευρώπης

Οπως επισημαίνεται στην έκθεση, «τα λιμάνια δεν παίρνουν μέτρα στον βαθμό που πρέπει για να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, χρησιμοποιώντας σε έκταση ηλεκτρική ενέργεια και άλλες εναλλακτικές μορφές».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε προθεσμία έως το 2030 ώστε τα λιμάνια να εγκαταστήσουν ηλεκτρική ενέργεια στην ξηρά -που ονομάζεται cold iron- για πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, επιβατηγά και κρουαζιερόπλοια. Θα μειώσει τις εκπομπές κατά περίπου 5 εκατομμύρια τόνους CO2 και 3.000 τόνους SOx ετησίως, που ισοδυναμούν με τις εκπομπές 250 εκατομμυρίων επιβατικών αυτοκινήτων.

Ωστόσο, η τρέχουσα πρόταση FuelEU Maritime έχει εξαιρέσεις για ορισμένα πλοία, όπως τα πετρελαιοφόρα και τα μεταφοράς χύδην φορτίου.

Διαβάστε ακόμη: 

Μητσοτάκης: Ο Πούτιν ενίσχυσε το ΝΑΤΟ και «ξύπνησε» την ΕΕ από τον γεωπολιτικό της λήθαργο

UBS: Τα τρία σενάρια για την εξέλιξη της ουκρανικής κρίσης

Λιγνίτης σε γυναικεία ελληνικά χέρια κόντρα στην ενεργειακή κρίση