Ενώπιον μιας ακόμη πρόκλησης-πρόβλημα βρίσκεται η Ναυτιλία. Από τα μέσα του προηγούμενου Σεπτεμβρίου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην Ολομέλειά του και παρά τις έντονες αντιδράσεις της ναυτιλιακής βιομηχανίας, υπερψήφισε τη νομοθετική πρόταση της αρμόδιας Επιτροπής με την οποία πλέον η ναυτιλία, θα πρέπει να «ενταχθεί» και αυτή ως κλάδος των μεταφορών, στο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (EU ETS).
Οι ευρωβουλευτές όρισαν ως καταληκτική ημερομηνία την 1η Ιανουαρίου 2022. Εν ολίγοις η ΕΕ εφαρμόζει την αρχή ο “ρυπαίνων πληρώνει” και στον κλάδο της ναυτιλίας.
Ο πιο σημαντικός βιομηχανικός κλάδος της Ευρώπης, για μία ακόμη φορά αντιμετωπίζεται από τους τεχνοκράτες των Βρυξελλών, σαν “αγελάδα προς άρμεγμα”.
Όλοι πλην της ΕΕ συμφωνούν ότι η ένταξη της ναυτιλίας στο ΕΤS αποτελεί έναν «μηχανισμό συλλογής χρημάτων» υπονομεύοντας την ίδια ώρα το έργο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού- ΙΜΟ, που είναι ο μόνος που πρέπει να νομοθετεί για την παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία.
Για το σοβαρό αυτό θέμα τοποθετήθηκαν ειδικοί στο πλαίσιο διάλεξης του Ελληνικού Ινστιτούτου Ναυτικής Τεχνολογίας. Θέμα: «Μέτρα περιορισμού των Ρύπων διεθνώς. Η εφαρμογή τους στη Ναυτιλία και οι επιπτώσεις τους.»
Ο Κωνσταντίνος Αραβώσης, Καθηγητής ΕΜΠ γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. για την ένταξη της Ναυτιλίας στο ETS υπογράμμισε ότι η Ελληνική Ναυτιλία μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στις αποφάσεις που θα ληφθούν σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο σε σχέση με τα θέματα και τις πολιτικές της Ε.Ε. όσον αφορά τη ναυτιλία και τους ρύπους.
Το Δεκέμβριο του 2019, οπότε δημοσιοποιήθηκε η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η οποία αναφερόταν σε μια κλιματικά ουδέτερη Ε.Ε. έως 2050, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την επέκταση των Ευρωπαϊκών Εμπορικών Δικαιωμάτων των εκπομπών στον Ναυτιλιακό τομέα χωρίς να ορίσει χρονοδιάγραμμα.
“ Η Ε.Ε. αναμένεται να προετοιμάσει σχετική εκτίμηση επιπτώσεων μετά από διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους τομείς εντός του 2020” είπε ο Κ.Αραβώσης και συνέχισε:
“ Αξίζει να σημειωθεί ότι, ως απόρροια της πανδημίας, η επιτροπή υπέβαλε πρόταση για ένα μείζον σχέδιο ανάκαμψης το οποίο επισημαίνει τη Ναυτιλία ως πιθανή πηγή κεφαλαίου για να υποστηριχθεί αυτή η ανάκαμψη. Επομένως, μία επίκαιρη συζήτηση είναι αν τελικά θα ενταχτεί η Ναυτιλία στο σύστημα ETS και ότι η θέση της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, των εκπροσώπων μας και του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, καθώς και η επίσημη θέση της χώρας είναι ότι δεν υποστηρίζουμε την ένταξη αυτή. Όλες οι διαδικασίες πρέπει να κινηθούν στο πλαίσιο του ΙΜΟ, διαφορετικά η ένταξη μόνον των πλοίων της Ε.Ε. θα τους δημιουργήσει ανταγωνιστικό μειονέκτημα έναντι των πλοίων των χωρών εκτός της Ε.Ε”.
Στο σημείο αυτό ο Κ. Αραβώσης ανέφερε ότι υπάρχει εμπειρία χρησιμοποίησης του ETS καθώς ήδη αρκετοί κλάδοι έχουν ήδη συμβάλει με συγκεκριμένους μηχανισμούς κατανομής των εκπομπών αερίων και άνθρακα και με συστήματα εμπορίας άνθρακα, τονίζοντας ότι θεωρείται πως μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των εκπομπών CO2.
Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο ενθαρρύνεται η χρήση εναλλακτικού καύσιμου και καινοτόμων τεχνολογιών, προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές ή να παραμείνουν εντός ορίων.
Ο κος Αραβώσης δεν παρέλειψε να αναφερθεί στα μειονεκτήματα μιας πιθανής ένταξης στο σύστημα ETS, αναφέροντας ότι τη διοικητική επιβάρυνση και το επιπλέον κόστος σε σχέση με άλλους μηχανισμούς. Η επιβάρυνση αυτή θα είναι ακόμα πιο σημαντική για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Επίσης, πρόσθεσε ότι θα υπάρχει κίνδυνος υπονόμευσης των διαπραγματεύσεων σε επίπεδο ΙΜΟ για την εφαρμογή στρατηγικής σχετικά με τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία, καθυστερώντας τις παγκόσμιες προσπάθειες για τη λήψη μέτρων για τη μείωση του εμπορίου.
“Ακόμα ένας κίνδυνος θα μπορούσε να είναι η πολιτική ένταση με τρίτες χώρες καθώς και οι εμπορικές διενέξεις. Εξ άλλου υφίσταται σχετική αβεβαιότητα για τη τιμή εκπομπής ανά τόνο CO2, καθώς αυτή εξαρτάται από την προσφορά και τη ζήτηση. Γενικά, η ναυτιλιακή αγορά είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη για να ενταχθεί σε ένα σύστημα ETS” και προσέθεσε:
“Συγκρίνοντας το τι έχει συμβεί σήμερα στο τομέα των Διεθνών αερομεταφορών, η εφαρμογή του EU ETS δεν επέφερε τη απόλυτη μείωση των εκπομπών ρύπων από τον τομέα αυτόν, σε αντίθεση με την Ναυτιλία, όπου υπήρξε μείωση των εκπομπών ρύπων μέσω των οδηγιών του ΙΜΟ.
Ο Δημήτρης Φαφαλιός πρόεδρο του Διεθνούς Οργανισμού INTERCARGO εκπροσωπώντας και την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών τόνισε ότι “το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε με την Ε.Ε. είναι ότι ουσιαστικά η Ε.Ε. θεωρεί τη Ναυτιλία ως τη Ναυτιλία των Liners-Μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, των Ferries-Επιβατηγών -οχηματαγωγών, των ROROs-Μεταφοράς οχημάτων και των κρουαζιεροπλοίων.
Το μεγάλο τμήμα της Ναυτιλίας, όπου η Ελλάδα υπερτερεί, οι τομείς των tramp oil και bulk carriers δεν γίνονται αντιληπτοί από την Ε.Ε, παρά τις συνεχείς προσπάθειές μας να εξηγηθούν οι ιδιαιτερότητες των τομέων αυτών”.
Ο Δημήτρης Φαφαλιός περιέγραψε το ETS ως ένα Cap and Trade System, δηλαδή αν το πλοίο ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο επίπεδο, θα πρέπει τότε να αγοραστούν credits μέσω του ETS. Αυτό και μόνο στρεβλώνει την αγορά, με αποτέλεσμα η επιλογή ναύλωσης των πλοίων να γίνεται βάσει του διαθέσιμου «Free MRV» και όχι σύμφωνα με το ποίο πλοίο είναι πιο οικονομικό και αποδεκτό για τη συγκεκριμένη ναύλωση” και συνέχισε:
Άλλο θέμα είναι ότι δεδομένου του ότι δεν γνωρίζουμε ακόμα το κόστος των credits, μπορεί να δημιουργηθούν μεγάλα προβλήματα στην Ευρώπη σε θέματα λιμανιών και σε θέματα άνθρακα. Δηλαδή αν το κόστος των credits είναι υψηλό, η μεταφόρτωση η οποία σήμερα γίνεται στην Ευρώπη, πιθανότατα να μεταφερθεί σε χώρες εκτός Ε.Ε.
Τα πιο μεγάλα και τα πιο οικολογικά πλοία θα πηγαίνουν σε χώρες εκτός Ε.Ε. και από εκεί θα μεταφέρουν τα αναγκαία φορτία στην Ευρώπη μέσω πιο μικρών πλοίων τα οποία δεν είναι τόσο οικολογικά. Χώρες σαν την Κίνα και την Αμερική θα υιοθετήσουν και εκείνες κάποιο ETS ή κάποιο Carbon tax- Φορολόγηση άνθρακα με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα πολύ άσχημο οικονομικό κλίμα ενώ παράλληλα δεν θα μειωθούν οι ρύποι με το ETS”.
Ο Δημήτρης Φαφαλιός επεσήμανε ότι “αυτή είναι η σκέψη της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών και των άλλων παραγόντων της φορτηγού ναυτιλίας η οποία αυτή τη στιγμή κατά κάποιον τρόπο κυριαρχεί στο παγκόσμιο στόλο και σε αριθμό πλοίων και σε χωρητικότητα, και γι’ αυτό υπάρχει και η υποστήριξη στο ΙΜΟ για μία διεθνής λύση” και κατέληξε λέγοντας: Παρόλα αυτά η Ναυτιλία δεν υποστηρίζει την άποψη ότι βασιζόμαστε μόνο στον ΙΜΟ και πιστεύω ότι θα επανέλθει με ορισμένες προτάσεις για τα φορτηγά πλοία τα οποία πραγματοποιούν μεταφορές στην Ευρώπη. Δηλαδή θα υπάρξει κάποιο περιβαλλοντικό κόστος το οποίο κατά κάποιο τρόπο θα είναι απλό, ανά ταξίδι -θα συμπεριλαμβάνει, δηλαδή, το μήκος του ταξιδιού κτλ. Αξίζει να σημειωθεί ότι θα πραγματοποιηθεί προσπάθεια να ενταχθούν αυτοί οι πόροι στα funds που θέλει να μαζέψει η Ευρώπη και δυστυχώς τα χρήματα αυτά δεν θα πάνε αποκλειστικά για τη Ναυτιλία”.
Ο εκπρόσωπος του Ναυτικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος Πάνος Ζαχαριάδης σημείωσε ότι οι θέσεις του ΝΕΕ συμφωνούν με τα όσα ανέφερε ο Δημήτρης Φαφαλιός.
Επεσήμανε δε ότι το 65% των εταιρειών της ποντοπόρου ναυτιλίας διαχειρίζονται λιγότερα από 10 πλοία. Δηλαδή το 65% των Ελληνόκτητων εταιρειών είναι μικρές επιχειρήσεις σε αντίθεση με τις επιχειρήσεις της Δανίας που δεν θα είχαν πρόβλημα να ενταχθούν σε ένα ETS.
Ο κ. Ζαχαριάδης χαρακτήρισε την ένταξη μικρών εταιρειών στο ETS “καταστροφική” καθώς οι εταιρείες αυτές δεν θα έχουν την ικανότητα να ανταπεξέλθουν στην πολυπλοκότητα ενός συστήματος ETS.
“Στη μείωση των CO2 όλοι είναι σύμφωνοι στους στόχους, όμως πρέπει να επιβάλλονται και σωστά εργαλεία προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί” δήλωσε:
“Ωστόσο, δεν πιστεύουμε ότι το ETS για τη ναυτιλία είναι σωστό εργαλείο τουλάχιστον με τη σημερινή του μορφή. Γνωρίζοντας ότι το εισπρακτικό κομμάτι του μέτρου είναι ένα αρκετά μεγάλο θέμα για την Ε.Ε., πρέπει ως Ελλάδα να αντιπροτείνουμε μία άλλη λύση” και αναφέρθηκε στην εναλλακτική πρόταση του Δημήτρη Φαφαλιού για την επιβολή για την ποντοπόρο ναυτιλία τουλάχιστον ενός περιβαλλοντικού τέλους.
Επίσης, επισήμανε ότι η ενδεχόμενη ένταξη της ναυτιλίας σε ένα ETS θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στον ΙΜΟ, τονίζοντας ότι “οι επενδύσεις που κάνει ο κάθε επιχειρηματίας χρειάζεται σταθερές τιμές μέλλοντος, και εδώ εμφανίζεται ένα ακόμα πρόβλημα με το ETS το οποίο ίσως εγγυάται ενδεχόμενη μείωση εκπομπών αλλά δεν μπορεί να εγγυηθεί ποίο θα είναι το κόστος που θα επωμισθεί ο επιχειρηματίας γι’ αυτό.
Επομένως, ο επιχειρηματίας δεν προβαίνει σε επενδύσεις, διότι μέλημα του είναι να γνωρίζει ποίο θα είναι το κόστος του για τα επόμενα 10 χρόνια προκειμένου να πάρει σημαντικές αποφάσεις”.
Ο Πάνος Ζαχαριάδης ανέφερε, ότι όταν ενταχθεί στο ETS, κάθε πλοίο θα αναφέρεται μέσω ενός δείκτη, ο οποίος θα δείχνει αν το πλοίο ξεπερνά το μέσο όρο όλων των παρόμοιων πλοίων προκειμένου να πληρώσει για να πάρει “άδεια CO2” και το αντίθετο.
“ Εδώ εμφανίζεται το πρόβλημα για το ποιός δείκτης θα χρησιμοποιηθεί. Ο δείκτης δηλαδή που χρησιμοποιεί το MRV δεν είναι σταθερός. Επομένως θα έχουμε ένα ολόκληρο σύστημα το οποίο θα δείχνει αν το πλοίο θα αγοράσει εκπομπές ή όχι και ένα δείκτη ο οποίος δεν είναι καθόλου ενδεικτικός της πραγματικής ενεργειακής απόδοσης του πλοίου”.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ένωσης Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων, Χαραλάμπος Σημαντώνης, είπε ότι «η Διεθνής κοινότητα της ναυτιλίας μέσω του ΙΜΟ αναγνωρίζει την αναγκαιότητα υιοθέτηση επιπλέον μέτρων για τον περιορισμό των εκπομπών από τα πλοία, υπογραμμίζοντας ότι και η ΕΕΝΜΑ δεν θα μπορούσε να εκφράσει αντίθετη άποψη. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να λαμβάνονται σε διεθνές επίπεδο προκειμένου να εξασφαλίζεται η ομοιομορφία στην εφαρμογή καθώς και ότι όλες οι ναυτιλιακές χώρες θα λειτουργούν υπό τους ίδιους κανονισμούς και προϋποθέσεις”.
Εστίασε στην αναγκαιότητα μη επέκτασης του οποιουδήποτε συστήματος στα πλοία χωρητικότητας κάτω των 5.000 gross tonnage , ενώ σημείωσε ότι, σε περίπτωση που το σύστημα εφαρμοστεί, τότε θα πρέπει να υπάρχει ειδική μέριμνα για τα πλοία που εκτελούν ενδομεταφορές, όπως τα δωρεάν δικαιώματα καθώς και χρόνος προσαρμογής λόγω της πολυνησίας της χώρας.
“Σε κάθε άλλη περίπτωση τίθεται σοβαρό θέμα βιωσιμότητας των εταιρειών του κλάδου και κατ’ επέκταση της συνδεσιμότητας και συνοχής της νησιωτικής χώρας.
Συνεπώς, η εφαρμογή ενός συστήματος εμπορίας ρύπων, όπως διαπιστώνεται στην παρούσα φάση, θεωρούμε ότι δεν θα είναι αποτελεσματική ενώ παράλληλα ο τρόπος που διατυπώνεται δημιουργεί πολλά ερωτήματα ως προς την εφαρμογή του” κατέληξε.
Ο πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, Θεόδωρος Βενιάμης πρόσφατα δήλωσε: “Ως υπεύθυνοι πολίτες,υποστηρίζουμε το “Green Deal” και το όραμα της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προστασία του περιβάλλοντος και της ζωής στον πλανήτη μας. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει, επ’ ονόματι του σκοπού αυτού, να αναπτυχθούν περιφερειακές πολιτικές εισπρακτικού χαρακτήρα με καθαρά και μόνο οικονομική στόχευση, όπως είναι η περίπτωση των προτάσεων αναθεώρησης και επέκτασης του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (EU ETS)”.
Σύμφωνα με τις εφοπλιστικές ενώσεις “το νέο σύστημα που προτείνεται τόσο βιαστικά και χωρίς ουδεμία εξέταση των επιπτώσεών του για τον κλάδο θα οδηγήσει σε ένα πολύπλοκο και δαιδαλώδες γραφειοκρατικό και εποπτικό σύστημα το οποίο θα επηρεάσει αρνητικά τις μικρομεσαίες διαχειρίστριες ναυτιλιακές εταιρείες. Υπογραμμίζουν δε ότι οι πολιτικές αυτές πρωτοβουλίες υπονομεύουν το έργο και τον ρόλο του ΙΜΟ.