Στη ρότα για την πράσινη μετάβαση της ναυτιλίας εντείνεται ο προβληματισμός ότι τα εναλλακτικά καύσιμα δεν θα μπορούν να παραχθούν σε μεγάλες ποσότητες ώστε να επιτευχθεί εγκαίρως ο στόχος της απανθρακοποίησης.
Οσο κυλάει ο χρόνος όλο και περισσότεροι αρχίζουν να σκέφτονται και να μελετούν τη φιλικότερη ίσως προς το περιβάλλον μορφή ενέργειας, η οποία όμως έχει δαιμονοποιηθεί.
Ο λόγος για την πυρηνική ενέργεια, η οποία εμφανίζεται ως πιθανό μέσο πρόωσης των πλοίων ή μέσο παραγωγής καυσίμων χωρίς άνθρακα.
Στον επιχειρηματικό – επενδυτικό στίβο της αξιοποίησης της πυρηνικής ενέργειας για εμπορικούς σκοπούς έχουν εισέλθει τον τελευταίο καιρό μεγάλα ονόματα της τεχνολογικής βιομηχανίας όπως ο Μπιλ Γκέιτς και ο Ελον Μασκ.
Η είσοδος των δύο αυτών μεγάλων επιχειρηματιών έκανε πολλούς να αναθαρρήσουν,οι οποίοι θεωρούν ότι βάζουν την εμπορική κοινότητα στο παιχνίδι της πυρηνικής ενέργειας σπάζοντας προκαταλήψεις δεκαετιών.
Το ενδιαφέρον και ολοένα πιο επίκαιρο θέμα της πυρηνικής ενέργειας στη ναυτιλία συζητήσαμε με τον κ. Χαρίλαο Πετρακάκο, ιδρυτή της P&P Marine Consultants, ναυπηγό με πολλά χρόνια πείρας. Συναντηθήκαμε στη Ναυτιλιακή Λέσχη Πειραιώς, περιστοιχισμένοι από θυρεούς ναυτιλιακών εταιρειών κρεμασμένους στους τοίχους, με θέα στο λιμάνι του Πειραιά.
Η συζήτηση άρχισε με την εισαγωγή στις έννοιες του net zero και του zero, για να καταλήξει στην ατομική ενέργεια και την από κοινού συνεργασία ΗΠΑ – Κίνας – Ρωσίας – Γαλλίας. Ναι, καλά διαβάσατε.
«Στον δρόμο για το zero, την πλήρη απανθρακοποίηση της ναυτιλίας, υπεισέρχεται η πυρηνική ενέργεια. Αυτό είναι το μεγάλο, το δυνατό χαρτί», είναι τα πρώτα λόγια του κ. Πετρακάκου:
«Οι Κινέζοι έχουν ήδη ξεκινήσει τον καινούριο πυρηνικό αντιδραστήρα, Μolten Salt Reactor, ο οποίος είναι ασφαλής. Αυτός δεν έχει ενεργή ραδιενέργεια. Οταν παρουσιαστεί πρόβλημα, φεύγει το υγρό και πάει σε ειδικό δοχείο που υπάρχει μέσα στον αντιδραστήρα κι εκεί στερεοποιείται. Οι Κινέζοι τον δοκιμάζουν τώρα σε μια πόλη των 1.000 κατοίκων, όπου όλη η παροχή ενέργειας και θερμότητας θα προέρχεται από τον αντιδραστήρα, με προοπτική να φτιάξουν και για πόλεις των 100.000 κατοίκων και να συνεχίσουν. Οι Κινέζοι έχουν ξεκινήσει τη χρήση του πυρηνικού αντιδραστήρα, της πυρηνικής μπαταρίας πάνω σε αυτοκινούμενες φορτηγίδες τις οποίες μπορείς να τοποθετήσεις σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Εκείνοι το θέλουν για τις απόμακρες περιοχές τους».
– Είπατε αλάτι (salt); Kαλά άκουσα; Ναι, αλάτι. Είναι ένα μείγμα ως μέσο ψύξης. Και όταν γίνει ατύχημα δεν αφήνει τη ραδιενέργεια να ξεφύγει, όπως προανέφερα.
– Πρόκειται για καινούρια τεχνολογία; Κι όμως, όχι. Δεν είναι κάτι καινούριο. Αυτό τη δεκαετία του ’60 υπήρχε σε εργαστήριο του υπουργείου Αμυνας των ΗΠΑ, το Oak Ridge National Laboratory του Αϊντάχο. Δεν άφησαν να αναπτυχθεί όμως το σχέδιο αυτό για έναν απλό λόγο: διότι με τη μέθοδο αυτή δεν μπορούσαν να παράγουν εμπλουτισμένο ουράνιο και πλουτώνιο για να κατασκευάσουν ατομικές βόμβες. Και προώθησαν τον Water Cool Reactor, με τον οποίο μπορούσαν να παράγουν εμπλουτισμένο ουράνιο και πλουτώνιο. Αρα ήταν μια καθαρά στρατιωτική απόφαση για το αν θα εξέλισσαν τον ασφαλή αντιδραστήρα Mοlten Salt Reactor ή τον Water Cool Reactor, όπως ήταν αυτοί στο Τσέρνομπιλ και τη Φουκουσίμα.
– Και τώρα τι συνέβη; Προσπέρασαν οι Κινέζοι τους Αμερικανούς; Οχι, δεν είναι τόσο απλό. Τώρα διαβάζουμε ότι το υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ έχει δώσει μεγάλες χρηματοδοτήσεις στο εργαστήριο Oak Ridge National Laboratory να προχωρήσει με τον ασφαλή αντιδραστήρα Molten Salt Reactor. Αλλά θέλω να σας αποκαλύψω και κάτι άλλο: οι Κινέζοι συνεργάζονται μαζί με τους Ρώσους, τους Γάλλους και τους Αμερικανούς πάνω στον νέο ασφαλή πυρηνικό αντιδραστήρα. Η αμερικανική κυβέρνηση, όπως και οι ευρωπαϊκές, χρηματοδοτούν επίσης συμμαχίες εταιρειών (κονσόρτσιουμ) που με τα ερευνητικά εργαστήρια προσπαθούν να δημιουργήσουν πρωτότυπα αντιδραστήρων.
– Από το ύφος σας, διαισθάνομαι ένα «ναι μεν, αλλά» στα λόγια σας. Κοιτάξτε. Η επιστημονική κοινότητα συνεργάζεται, η πολιτική κοινότητα συνεργάζεται, αλλά όταν τα συμφέροντα συγκρούονται έρχεται η εμπορική κοινότητα και καθοδηγεί την επιστημονική ή την πολιτική κοινότητα ή και τις δύο μαζί στο τι θα κάνουν. Το χρήμα κινεί τον κόσμο.
– Αρα καταλαβαίνω ότι η εμπορική κοινότητα είναι εκείνη που μπορεί να επικοινωνήσει σωστά στην κοινή γνώμη ότι τα πυρηνικά είναι ασφαλή ως πηγή ενέργειας; Ακριβώς. Και αυτό βλέπουμε τώρα με τον Μπιλ Γκέιτς που έχει συμμετοχή στη μεγάλη εταιρεία που κάνει επιστημονικές μελέτες για την παραγωγή ατομικής ενέργειας, την ΤerraPower, η οποία συνεργάζεται με τη Southern Energy, που έχει αντιδραστήρες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Αμερική και συνεργάζεται και με το Oak Ridge National Laboratory. Ο Γκέιτς, που έχει συμφέρον οικονομικό, όπως και ο Μασκ που επενδύει στον κλάδο, θα βγει και θα πείσει τον κόσμο μέσω βομβαρδισμού πληροφοριών ότι η πυρηνική ενέργεια είναι μια κανονική πηγή ενέργειας και ασφαλής. Πιστεύω ότι μέχρι το 2030-2032 θα υπάρχει η ατομική μπαταρία πάνω στα πλοία για πρόωση.
– Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σας, η πυρηνική ενέργεια έχει δαιμονοποιηθεί; Για τη δαιμονοποίηση της πυρηνικής ενέργειας φταίει η βιομηχανία παραγωγής και διύλισης πετρελαίου. Αν σταματούσαμε να παράγουμε εμπλουτισμένο πλουτώνιο και ουράνιο δεν θα υπήρχαν πυρηνικές βόμβες να σκοτώνουν τον κόσμο. Ενώ, όπως σας προείπα, μπορούμε να παράγουμε ασφαλή πυρηνική ενέργεια η οποία όμως δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικών βομβών.
Ο φόβος ότι μπορεί κάποιος εξτρεμιστής να καταλάβει ένα πλοίο που κινείται με πυρηνική ενέργεια και να τη χρησιμοποιήσει για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας είναι για άσχετους που δεν γνωρίζουν. Με την εναλλακτική μορφή πυρηνικής ενέργειας και να γίνει ατύχημα, αυτή στερεοποιείται, δεν εκλύεται στο περιβάλλον ραδιενέργεια και μετά αλλάζεις τον αντιδραστήρα.
Η πράσινη μετάβαση
– Τι σημαίνει net zero; Γίνεται πολλή συζήτηση, ο όρος αναφέρεται συχνά, αλλά πολύ αμφιβάλλω ότι έχει γίνει κτήμα του περισσότερου κόσμου. Είναι μια λογιστική πράξη στην ουσία. Ας πάμε σε κρατικό επίπεδο. Μια χώρα παράγει διοξείδιο του άνθρακα για να μπορέσει να πετύχει τη βιομηχανική και την αγροτική της ανάπτυξη. Συγχρόνως πρέπει να φυτέψει πρασινάδα για να μπορέσει να ισοσκελίσει τις δύο παραμέτρους: το διοξείδιο του άνθρακα που βγάζει και αυτό που απορροφάται από την πρασινάδα. Οταν τα ισοσκελίσει, έχουμε το λεγόμενο net zero. Το net zero είναι μια εσφαλμένη πρακτική η οποία ακολουθήθηκε και ακολουθείται μέχρι τώρα. Πάνω σε αυτό έχουμε το λεγόμενο CΟ2 tax, τον φόρο διοξειδίου του άνθρακα που θα πληρώνει και η ναυτιλία.
– Μπορείτε να μας πείτε πιο αναλυτικά πώς λειτουργεί αυτό το χρηματιστήριο ρύπων; Ας πούμε ότι το ανώτατο όριο για κάποιο κράτος είναι να παράγει ετησίως 100 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Ενα άλλο κράτος έχει πρασινάδα που απορροφά 100 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα, ενώ το ίδιο παράγει 50 εκατομμύρια τόνους. Αρα το δεύτερο κράτος έχει περιθώριο άλλων 50 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα έως το ανώτατο όριο. Αυτό το περίσσευμα μπορεί να το πουλήσει σε κράτος που παράγει 150 εκατομμύρια διοξειδίου του άνθρακα.
– Καταλαβαίνω ότι στην πράξη δεν αλλάζει κάτι. Αυτός που παράγει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα συνεχίζει να το κάνει δίνοντας χρήματα και αγοράζοντας «πίστωση» από ένα άλλο κράτος που παράγει λιγότερες ποσότητες. Γίνεται ένας συμψηφισμός εν ολίγοις. Ενας οικονομολόγος θα έλεγε ότι ισοσκελίζω ή έχω θετικό πρόσημο στην οικονομική απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα βάζοντας πρασινάδα. Επιτυγχάνω δηλαδή το net zero.
– Αρα η λογική του συστήματος αυτού είναι να στηρίξει τις χώρες που δεν παράγουν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα να συνεχίσουν να είναι σε χαμηλή παραγωγή, να φυτεύουν πρασινάδα και να εισπράττουν λεφτά. Σωστά. Με τον τρόπο αυτό οι αναπτυγμένες χώρες συνεχίζουν να εξελίσσονται στον βιομηχανικό και αγροτικό τομέα παράγοντας αναγκαστικά μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα.
Η πρώτη χώρα που συνδύασε και τα δύο εφαρμόζοντας το net zero ήταν η Νέα Ζηλανδία το 2017. Είπε η κυβέρνησή της «κάναμε βιομηχανική ανάπτυξη 7% και παρήγαμε 135 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Ωστόσο φυτέψαμε 35.000 στρέμματα ευκάλυπτο με τα οποία εξισορροπήσαμε το διοξείδιο του άνθρακα που παρήγαμε και είμαστε net zero».
Στην πράξη, όμως, το net zero δεν μας βοηθάει. Πρέπει να πάμε στο zero. Ο κόσμος πρέπει να αρχίσει να καταλαβαίνει ότι το net zero δεν μας πάει πουθενά και ότι μόνο το zero θα μας βοηθήσει. Η μόλυνση δεν είναι το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά το σωματίδιο που υπάρχει στην καύση των υδρογοναθράκων. Αλλωστε χωρίς διοξείδιο του άνθρακα δεν θα υπήρχε η φύση. Είναι η καύση που κάνουμε και μολύνει.
Ας πάμε όμως και στους ωκεανούς. Το άσχημο είναι ότι δεν μπορούν πλέον να απορροφήσουν το διοξείδιο του άνθρακα που απορροφούσαν έως τώρα. Και η αιτία είναι η χρήση των πλαστικών που έχουν καλύψει τον βυθό της θάλασσας καθώς και τη φυτική ζωή. Οι ωκεανοί παλιά απορροφούσαν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα απ’ όσο έβγαζαν. Τώρα δεν μπορούν να το απορροφήσουν και μένει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Φταίει το microplastic που υπάρχει στις θάλασσες.
– Πώς λύνεται αυτό το πρόβλημα; Δεν λύνεται! Θα έπρεπε να σταματήσουμε τελείως την παραγωγή πλαστικού. Γίνεται; Οχι. Γιατί η κατανάλωση πετρελαίου και ορυκτών καυσίμων είναι μεγαλύτερη στη βιομηχανία πλαστικών απ’ ό,τι, π.χ., στα αυτοκίνητα και στα λεωφορεία.
– Και η ναυτιλία πώς εμπλέκεται σε όλο αυτό το σύστημα; Θα σας εξηγήσω. Κυνηγάνε μια βιομηχανία που μεταφέρει το 80%-92% των εμπορευμάτων. Δεν αντιλαμβάνονται κράτη και νομοθέτες ότι «no shipping – no shopping». Στο τέλος όλοι οι κανονισμοί που βάζουν οι πολιτικοί χτυπάνε τον καταναλωτή, και στην περίπτωση της ναυτιλίας έχουν βρει ένα εύκολο θύμα.
– Γιατί δεν πρέπει να βάζουν φόρο διοξειδίου του άνθρακα στα πλοία; Στο θέμα της ρύπανσης έχουμε δύο κομμάτια.
Το ένα είναι το ανθρωπογενικό και το άλλο το φυσικό. Από το 100%, περίπου το 65%-70% οφείλεται στη φυσική δραστηριότητα του πλανήτη, όπως οι εκρήξεις ηφαιστείων. Μετά έχουμε τον ανθρώπινο παράγοντα που είναι υπεύθυνος για το 30%-35% της ρύπανσης. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε το ηφαίστειο να παράγει μεθάνιο ή διοξείδιο του άνθρακα, τα οποία βγαίνουν και μέσα από τους ωκεανούς, από τα υποθαλάσσια ηφαίστεια. Μπορούμε όμως να σταματήσουμε αυτό που κάνει ο άνθρωπος. Δηλαδή να επέμβουμε στο 30%.
– Πολύ ενδιαφέρουσα πληροφορία. Αρα πρέπει να διαχειριστούμε το 30% στην πράξη; Ναι. Από αυτό το 30% το μισό ποσοστό είναι οι γεωργικές και οι κτηνοτροφικές δραστηριότητες που χρειάζονται ενέργεια για την παραγωγή αλλά εκπέμπουν μεθάνιο. Το άλλο 15% χωρίζεται και αυτό σε υποκατηγορίες: 17% προέρχεται από την τσιμεντοβιομηχανία, 15% από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τη βιομηχανία, 15% από τον κλάδο των μεταφορών, στον οποίο υπάγονται τα αεροπλάνα, τα φορτηγά, τα τρένα, τα Ι.Χ. Εκεί η ναυτιλία έχει το 2,2%, όπως και η αεροπορική βιομηχανία. Και κοιτάνε το 2,2% να το κατεβάσουν στο 1,1% ή και στο 0%.
Στο σημείο αυτό σταματά ο κ. Πετρακάκος και λέει το εξής: «Στην πραγματικότητα, το πρώτο που πρέπει να περιοριστεί για να μειωθεί και η εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου είναι η αγροτική βιομηχανία».
Στο τέλος, για τη ναυτιλία επισημαίνει: «Ωσότου φτάσουμε στην εποχή όπου θα χρησιμοποιείται η πυρηνική ενέργεια για πρόωση, η ναυτιλία έχει μια λύση που λέγεται carbon removal, που είναι πιο δυνατή από το carbon capture γιατί δεν έχει κατάλοιπα. Το carbon capture είναι ένα είδος καταλύτη αλλά χρειάζεται να αποθηκεύεται το διοξείδιο του άνθρακα που παγιδεύεται. Επίσης, χρειάζονται τεράστιοι χώροι για αποθήκευση ενώ πρέπει να το μεταφέρεις, και γι’ αυτό ναυπηγούνται ειδικά πλοία για να το μεταφέρουν. Ενώ το carbon removal είναι ακόμη πιο αποδοτικό χωρίς να χρειάζεται να αποθηκεύεις το διοξείδιο του άνθρακα, είναι όμως προς το παρόν σε πειραματικό στάδιο».
Διαβάστε ακόμα
Ολικό restart για όσους χρωστούν στο Δημόσιο
Νέα βουτιά στα κρυπτονομίσματα: Οι 3 παράγοντες που πιέζουν τις τιμές (γράφημα)