«Κάνε το καλό και μίλα γι’ αυτό»: Αυτήν την αρχή την τηρεί η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Όταν θα συναντηθεί σήμερα το πρωί στην Αθήνα με τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη θα μεταφέρει μία θετική είδηση: Οι υπάλληλοι της Επιτροπής έδωσαν την έγκρισή τους, προκειμένου τις επόμενες εβδομάδες να αρχίσουν να εκταμιεύονται στην Ελλάδα τα πρώτα δισεκατομμύρια Ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ.
Το κείμενο της ανταπόκρισης του Tobias Kaiser από τις Βρυξέλλες αναφέρει μεταξύ άλλων ότι σήμερα η κ. von der Leyen ξεκινά ένα ταξίδι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, προκειμένου να ανακοινώσει δημοσίως την έναρξη των πληρωμών, όγκου 750 δις Ευρώ, με βάση το Σχέδιο Ανάκαμψης για την κρίση του κορωνοϊού. Στους πρώτους σταθμούς του ταξιδιού της, πέρα από την Αθήνα και την Μαδρίτη, θα είναι η Λισσαβόνα, η Κοπεγχάγη και το Λουξεμβούργο.
Στις αποσκευές της η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής επιτροπής μεταφέρει την λεπτομερειακή αξιολόγηση των υπαλλήλων της για τα Εθνικά Προγράμματα Επενδύσεων και Μεταρρυθμίσεων, με τα οποία τα κράτη-μέλη ζήτησαν κονδύλια και δάνεια από το Ταμείο.
Σε κάποιες περιπτώσεις πρόκειται για πολυσέλιδα έγγραφα: Μόνον η απάντηση των υπαλλήλων από τις Βρυξέλλες στο πρώτο γερμανικό σχέδιο έχει έκταση 700 σελίδων, αναφέρουν με ένα μίγμα αποτροπιασμού και διασκέδασης από την Καγκελαρία στο Βερολίνο.
Το ότι ο Μητσοτάκης συγκαταλέγεται στους πρώτους επικεφαλής κυβερνήσεων, τους οποίους θα συναντήσει η von der Leyen κατά την περιοδεία της, δεν αποτελεί έκπληξη: Το ελληνικό Σχέδιο δεν κατατέθηκε μόνο πολύ νωρίς αλλά προκάλεσε και ενθουσιασμό στις Βρυξέλλες -αντίθετα απ’ ό,τι για παράδειγμα συνέβη με το Σχέδιο του Βερολίνου.
Στα επονομαζόμενα Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας οι εθνικές κυβερνήσεις κλήθηκαν να εξηγήσουν λεπτομερειακά το πώς επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης, προκειμένου να γίνουν πιο ανταγωνιστικές, πιο «πράσινες» και πιο ψηφιακές, αλλά και το με ποιες μεταρρυθμίσεις σχεδιάζουν να υποστηρίξουν αυτές τις επενδύσεις.
Από τις Βρυξέλλες τέθηκαν σαφείς όροι: Το 37% των επενδύσεων θα πρέπει να κατευθυνθεί στην Προστασία του Κλίματος, 20% στην Ψηφιοποίηση και καθόλου χρήματα σε εγχειρήματα, τα οποία βλάπτουν το περιβάλλον. Επιπλέον, στα μεταρρυθμιστικά σχέδια θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι συστάσεις της Επιτροπής, οι οποίες εκδίδονται κάθε χρόνο, αλλά μέχρι τώρα σε μεγάλο βαθμό αγνοούνταν από τα κράτη.
Τις περασμένες εβδομάδες ασκήθηκε πολλή κριτική για τα σχέδια μεμονωμένων κρατών. Ακτιβιστές για θέματα Περιβάλλοντος επέκριναν το γεγονός ότι πολλά σχέδια που περιλαμβάνονται στους καταλόγους χαρακτηρίζονται ως βιώσιμα, παρ’ ό,τι η συμβολή τους στην Προστασία του Περιβάλλοντος είναι αμφισβητούμενη. Στο ιταλικό Σχέδιο, για παράδειγμα, εντοπίζονται πολλές τέτοιου είδους λανθασμένες διαβεβαιώσεις. Εκπρόσωποι της Οικονομίας, αντίθετα, υποστήριξαν επικριτικά ότι τα σχέδια για την Ψηφιοποίηση δεν είναι αρκετά θαρραλέα. Πολλοί παρατηρητές θεωρούν ότι λείπει ο συντονισμός των μεμονωμένων εθνικών σχεδίων προκειμένου να υπάρξει πραγματικά προστιθέμενη αξία σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Αλλά και το γερμανικό σχέδιο προκάλεσε πολλή δυσαρέσκεια στις Βρυξέλλες. Κατά τα φαινόμενα κυρίως στην Επιτροπή, η οποία σε κάθε περίπτωση επέδειξε αυτοσυγκράτηση ως προς την άσκηση κριτικής. Κυρίως επικρίνεται το γεγονός ότι το Βερολίνο στην πράξη αγνόησε τις συστάσεις της Επιτροπής σε σχέση με τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Αλλά και στα γερμανικά επενδυτικά σχέδια υπολείπονταν πολύ των προσδοκιών. Ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση σχεδιάζει να τα επενδύσει σε σχέδια, τα οποία έχουν αποφασιστεί προ πολλού. Με αυτόν τον τρόπο η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση ναι μεν δεν προσκρούει στους κανόνες του Ταμείου Ανάκαμψης, οι οποίοι αναφέρουν πως τα κράτη-μέλη επιτρέπεται να δαπανήσουν τα χρήματα μόνο για σχέδια, τα οποία αποφασίστηκαν μετά την έναρξη της πανδημίας στην Ευρώπη τον Φεβρουάριο του 2020, αλλά η χρηματοδότηση δαπανών που είχαν προγραμματιστεί ήδη προ πολλού προσκρούει σε τελική ανάλυση στο πνεύμα του Ταμείου.
Ο αρμόδιος για οικονομικά θέματα Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Valdis Dombrovskis και άλλοι εκπρόσωποι της Επιτροπής έχουν τονίσει επανειλημμένα ότι τα χρήματα δεν θα υποκαταστήσουν τρέχουσες δαπάνες, αλλά ότι με αυτά θα χρηματοδοτηθούν επενδύσεις, οι οποίες σε διαφορετική περίπτωση δεν θα είχαν γίνει.
Πόσο διαφορετικά είναι τα πράγματα, όταν οι εκπρόσωποι της Επιτροπής και ευρωβουλευτές μιλούν για το ελληνικό Σχέδιο. «Το ελληνικό Σχέδιο μου αρέσει, και αυτό δεν συμβαίνει μόνον σε εμένα», δηλώνει, για παράδειγμα, ο ευρωβουλευτής του CSU Markus Ferber, ο οποίος εκπροσωπεί το ΕΛΚ στην Επιτροπή Οικονομικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Περιέχει πανέξυπνες ιδέες και έχω προσδοκίες από αυτό».
Ακόμα και οι επικριτές εκφράζονται επαινετικά: «Το ελληνικό Σχέδιο θέτει τις σωστές προτεραιότητες, στο πλαίσιο που θέτει η ΕΕ», δηλώνει για παράδειγμα ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων Sven Giegold. «Αλλά υπερβολικά πολλά από τα χρήματα κατευθύνονται σε μεγάλα έργα αντί σε καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις». Κατά την άποψή της Κοινοβουλευτικής του Ομάδας, πολλά κονδύλια κατευθύνονται σε μεγάλες επιχειρήσεις για έργα, όπως τα παράκτια αιολικά πάρκα.
Πραγματικά, το 2.000 σελίδων ελληνικό πρόγραμμα προκάλεσε κατά τα φαινόμενα ενθουσιασμό, ειδικά στους ευρωπαϊκούς θεσμούς στις Βρυξέλλες. Όπως φαίνεται, η Διοίκηση και η πολιτική ελίτ της χώρας κατά την δεκαετία μετά το ξέσπασμα της κρίσης έχουν βελτιστοποιήσει την ικανότητά τους στο να ικανοποιούν τους αλλοδαπούς δανειστές. Κατά την κρίση του Ευρώ, η χώρα βρέθηκε δύο φορές στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και χρειάστηκε να στηριχθεί με σχεδόν 300 δις Ευρώ σε δάνεια.
Ήδη η ανάπτυξη του σχεδίου ήταν υποδειγματική: Ενώ σε άλλες χώρες τα Υπουργεία συνέταξαν καταλόγους με τις επιθυμίες τους για το Σχέδιο Ανάκαμψης και σε κάποιες περιπτώσεις ξέσπασαν πολιτικές διαμάχες για την χρήση των χρημάτων, οι οποίες έφεραν κυβερνήσεις στα πρόθυρα της κατάρρευσης, και μάλιστα προκάλεσαν την πτώση της κυβέρνησης στην Ιταλία, η Αθήνα ανέθεσε εξαρχής το Σχέδιο σε ειδικούς. Ο Βρετανο-Κύπριος κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Χριστόφορος Πισσαρίδης, ο οποίος θεωρείται ειδικός σε θέματα Οικονομικής Ανάπτυξης, κλήθηκε ως εξωτερικός σύμβουλος να παράσχει τις συστάσεις του για το σχέδιο. Ο Πισσαρίδης και μία Ομάδα Εργασίας από οικονομολόγους κατέθεσαν τις συστάσεις τους για το Σχέδιο Επενδύσεων και Μεταρρυθμίσεων αλλά και μία ανάλυση που δεν επιχειρεί να ωραιοποιήσει την οικονομική κατάσταση στην χώρα και ανέπτυξαν στο Σχέδιο μία μακροπρόθεσμη στρατηγική ανάπτυξης.
«Το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ‘Greece 2.0’ στοχεύει στο να αλλάξει το ελληνικό αναπτυξιακό μοντέλο και να επιφέρει μεταβολές στους θεσμούς», αναφέρεται ήδη στο προοίμιο του Σχεδίου. Το Σχέδιο περιλαμβάνει πολλά περισσότερα από επενδύσεις. Πρόκειται για έναν θεμελιώδη οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό, του οποίου οι μεταρρυθμίσεις δεν επηρεάζουν μόνο τις οικονομικές δραστηριότητες, αλλά και την Τεχνολογία, τις προσλήψεις και τους θεσμούς. Οι συντάκτες υπόσχονται ότι θα τηρήσουν τις μεταρρυθμιστικές συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα 66 μεταρρυθμιστικά σχέδια που προαναγγέλλονται στοχεύουν στο να βελτιώσουν κατά κύριο λόγο την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής Οικονομίας, η οποία πρέπει κατά τα επόμενα χρόνια να γίνει πιο προσανατολισμένη στις εξαγωγές απ’ ό,τι ήταν μέχρι τώρα. Η Δημόσια Διοίκηση θα πρέπει να γίνει πιο σύγχρονη και πιο φιλική προς τον πολίτη, η Δικαιοσύνη πιο αποτελεσματική και το φορολογικό σύστημα λιγότερο ανασχετικό των επενδύσεων.
Με βάση το ΑΕΠ, μόνον η Βουλγαρία και η Κροατία θα λάβουν περισσότερα χρήματα από το κεντρικό Ταμείο Ανάκαμψης απ’ ό,τι η Ελλάδα. Η κυβέρνηση στοχεύει με τα 17,8 δις ευρώ επιδοτήσεις που δεν θα πρέπει να αποπληρωθούν να χρηματοδοτήσει κυρίως σχέδια φιλικά προς το περιβάλλον, όπως η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, η επέκταση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και η διασύνδεση των νησιών στο ηλεκτρικό δίκτυο. Εκτός αυτού, χρήματα θα δαπανηθούν για την Ψηφιοποίηση της Δημόσιας Διοίκησης και την επέκταση του δικτύου κινητής τηλεφωνίας επόμενης γενιάς 5G. Mε τα περίπου 12,5 δις Ευρώ σε δάνεια η κυβέρνηση σχεδιάζει να προκαλέσει πολλαπλάσιες ιδιωτικές επενδύσεις.
Διαβάστε ακόμη:
Ανοιχτά τα καταστήματα τις Κυριακές: Ποιες επιχειρήσεις μπαίνουν στη λίστα