Σε μια εντυπωσιακή ως προς περιεχόμενό της ομιλία, ο Oλλανδός κεντρικός τραπεζίτης Κλάας Κνοτ «αφήνει πίσω» τη φειδωλή στάση που η Ολλανδία έχει κάνει σημαία της τα τελευταία χρόνια, ενώ παράλληλα τονίζει τη σημασία της έγκαιρης εκδήλωσης της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης σε μια κρίσιμη συγκυρία για την ΕΕ: τη φάση του σχεδιασμού και της εφαρμογής των κοινών ευρωπαϊκών εργαλείων για την αντιμετώπιση της πρωτοφανούς ύφεσης που προκαλεί ο κορωνοϊός.
«Η ευρωπαϊκή οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί φέτος. Η ικανότητα ανάκαμψης από ένα τέτοιο χτύπημα σίγουρα δεν είναι η ίδια σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Ανησυχώ ιδιαίτερα για τα κράτη μέλη του Νότου», είπε ο Κλάας Κνοτ, ο οποίος είναι και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, σε ομιλία στο Άμστερνταμ.
Ο Oλλανδός κεντρικός τραπεζίτης πήγε ένα βήμα παραπέρα: είπε ανοιχτά τις αλήθειες που οι πολιτικοί της Ολλανδίας κρύβουν από τους πολίτες εδώ και χρόνια σχετικά με το τι κερδίζει η ολλανδική οικονομία από την ΕΕ και τη συμμετοχή της στο ευρώ, αλλά και γιατί η χώρα οφείλει να προστατέψει την κοινή προοπτική που θα δώσει συνέχεια στα πλεονεκτήματα που απολαμβάνει:
«Δεν έχουν επωφεληθεί εξίσου όλες οι χώρες της ζώνης του ευρώ από το κοινό νόμισμα. Για να το θέσω ωμά: χώρες με ισχυρότερες οικονομίες, όπως οι Κάτω Χώρες, επωφελήθηκαν περισσότερο από τις χώρες με ασθενέστερες οικονομίες».
Με την ομιλία του αυτή ο Κνοτ ανατρέπει τις απόψεις του ολλανδικού κατεστημένου που για χρόνια επιμένει ότι η ΕΕ είναι μια ένωση ανεξαρτήτων χωρών που κάθε μια οφείλει να κάνει τα δικά της κουμάντα για τις «δύσκολες μέρες».
Η υπερασπιστική γραμμή των Ολλανδών πολιτικών για την ως τώρα άρνηση της βοήθειας στον Νότο ήταν ότι «αν βοηθήσουμε άλλες χώρες με τα χρήματα των Ολλανδών φορολογουμένων και ψηφοφόρων τότε αυτοί θα ζητήσουν, όπως οι Βρετανοί, να φύγει η Ολλανδία από την ΕΕ». Ισχυρίζονταν δηλαδή ότι δια της «φειδωλής γραμμής» υπερασπίζονται… την ενότητα της ΕΕ.
Η ομιλία του Κνοτ όμως στρέφει το επιχείρημα ανάποδα. Λέει πως η ενότητα της Ευρώπης απειλείται από την οικονομική απόκλιση που είναι σε εξέλιξη και η οποία εντείνεται από την έλλειψη αλληλλεγγύης:
«Εάν τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ δεν κάνουν τίποτα, θα δούμε περαιτέρω αποκλίσεις μεταξύ των χωρών και επαναλαμβανόμενες κρίσεις στη ζώνη του ευρώ». Ο Κνοτ προσθέτει ότι ανησυχεί για «εξασθένηση της δημόσιας στήριξης για το ευρώ ως αποτέλεσμα αυτής της απόκλισης ανάπτυξης»
Το φάρμακο είναι η αλληλεγγύη μεταξύ των ισχυρών και αδυνάμων: «Όσο υπάρχει το φαινόμενο της διαφορετικής ανάπτυξης, οι ισχυρότερες οικονομίες θα πρέπει περιστασιακά να παρεμβαίνουν για να βοηθούν τις πιο αδύναμες»
Ο Ολλανδός κεντρικός τραπεζίτης έφτασε στο σημείο να ζητά αυτό που η Ολλανδία απέρριπτε για χρόνια.
«Εάν θέλουμε να θέσουμε τέρμα στην ανισομερή ανάπτυξη στην Ευρώπη, θα πρέπει επίσης να συντονίσουμε στενότερα τη δημοσιονομική πολιτική» είπε.
Ωστόσο θύμισε ότι τις καλές μέρες οι καταχρεωμένες χώρες θα πρέπει να καταβάλλουν μεγαλύτερες προσπάθειες να μειώσουν το χρέος τους: «Σε οικονομικά πιο ευνοϊκές περιόδους, οι χώρες με υψηλότερα επίπεδα δημόσιου χρέους θα πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για τη μείωση του χρέους τους από τις χώρες με χαμηλότερα επίπεδα χρέους. Οι χώρες της βόρειας ζώνης του ευρώ πρέπει να μεταρρυθμιστούν για να επιτύχουν υψηλότερη αύξηση των μισθών και οι χώρες της νότιας ζώνης του ευρώ πρέπει να μεταρρυθμιστούν για να γίνουν πιο ανταγωνιστικές και να μειώσουν το χρέος τους»
Τι είπε για Ελλάδα και Ιταλία
Ωστόσο ακόμα και αυτό το αίτημα προς το Νότο, το μετρίασε:
«Αλλά ας είμαστε ρεαλιστές: αυτό θα πάρει χρόνο. Ακόμα και με τις σωστές πολιτικές, χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία θα χρειαστούν πιθανότατα δεκαετίες για να φτάσουν εκεί που πρέπει να είναι. Τα επόμενα χρόνια, τα επίπεδα του δημόσιου χρέους τους θα εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλά για να αντιμετωπίσουν άλλη μια ύφεση χωρίς να λάβουν εκτεταμένα μέτρα λιτότητας, ειδικά εάν συμβεί μια βαθιά ύφεση στην ευρωζώνη. Όσο δεν επιλυθεί το ζήτημα της αποκλίνουσας ανάπτυξης, οι ισχυρότεροι ώμοι στο ευρωπαϊκό καραβάνι θα πρέπει κατά καιρούς να κουβαλήσουν ένα βαρύτερο φορτίο για να διασφαλίσουν ότι κανένας δεν θα μείνει πίσω».
Η ομιλία έχει προκαλέσει εντύπωση και μπορεί να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή αλληλοκατανόησης μεταξύ Βορείων και Νοτίων. Μένει να φανεί αν είναι ένα διπλωματικό πυροτέχνημα ή αν εγκαινιάζει μια νέα εποχή ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Οι αφορμές θα δοθούν σύντομα, στη διαπραγμάτευση των επιμέρους όρων της εκταμίευσης δανείων και επιχορηγήσεων από την ΕΕ για τις πληττόμενες χώρες λόγω κορωνοϊού.
Πάντως το γεγονός παραμένει ότι η Ολλανδία με αυτή την ομιλία αφήνει το σκληροπυρηνικό αφήγημα της απλής συνεργασίας και όχι της ένωσης στο πλαίσιο της ΕΕ, παίρνει αποστάσεις από το «ο καθένας να φροντίζει μόνος του για τα προβλήματα του και ξεκινά να εκπαιδεύει επί της σωστής βάσης τους ολλανδούς ψηφοφόρους: Αναγνωρίζει το οικονομικό όφελος για την Ολλανδία από τη συμμετοχή στο κοινό νόμισμα, αλλά και το χρέοςτης να κάνει ό,τι χρειάζεται για να διατηρήσει την ΕΕ ομοιογενή, ενωμένη και ισχυρή.