Με μεγάλα «αγκάθια» στον ανηφορικό δρόμο της, που έχει κληρονομήσει από την προκάτοχό της και κρίσιμα στοιχήματα που καλείται να κερδίσει στο πεδίο της οικονομίας, ξεκινάει την θητεία της η νέα γαλλική κυβέρνηση υπό τον Μισέλ Μπαρνιέ.
Η ανακοίνωση συγκρότησης της νέας κυβέρνησης ελπίζεται ότι θα δώσει τέλος σε μια μακρά περίοδο αβεβαιότητας, σχεδόν τριάμισι μηνών, που ακολούθησε την απόφαση του Προέδρου Μακρόν για πρόωρες εκλογές, μετά το συντριπτικά αρνητικό για το κόμμα του και τον ίδιο αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών. Απόφαση που προκάλεσε θυελλώδεις πολιτικές εξελίξεις, κυρίως παρατεταμένη αστάθεια και αβεβαιότητα για το μέλλον, με τη χώρα να κινείται στον «αυτόματο πιλότο».
Όλα αυτά μεταφράστηκαν σε μια ευρεία αναταραχή στις αγορές ομολόγων, αυξάνοντας ανησυχητικά το κόστος δανεισμού της Γαλλίας σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρωζώνης, με τις αγορές και τους επενδυτές θορυβημένους για την προοπτική της γαλλικής οικονομίας και ιδίως των δημοσιονομικών μεγεθών. Ανησυχία που αποδείχτηκε βάσιμη, καθώς η εικόνα τους επιδεινώθηκε περαιτέρω στο προηγούμενο διάστημα, από μια κυβέρνηση «υπηρεσιακή», αδύναμη να πάρει αποφάσεις και να χαράξει πολιτική.
Παρατεταμένη πολιτική κρίση
Οι δυσκολίες βεβαίως παραμένουν, καθώς η πολιτική κρίση επιμένει και η θητεία της νέας κυβέρνησης θεωρείται άγνωστης διάρκειας. Εξαρτάται από τις διαθέσεις των δυο μεγαλύτερων κομμάτων της νέας Εθνοσυνέλευσης, που, αν θελήσουν μπορούν να συμφωνήσουν στην ανατροπή της, αφού διαθέτουν την απαραίτητη πλειοψηφία. Είτε σε πρώτη φάση, καθώς συνταγματικά, στη Γαλλία βουλευτικές εκλογές δεν μπορούν να γίνουν πριν περάσουν 12 μήνες από τη διεξαγωγή των προηγούμενων, να προκαλέσουν με μια πρόταση μομφής πλήρη πολιτική απονομιμοποίηση της νέας κυβέρνησης.
Ήδη ο διορισμός του Μπαρνιέ από τον Μακρόν πέρα από τις σφοδρές επικρίσεις του Νέου Λαϊκού Μετώπου (NFL) της αριστεράς και του Εθνικού Μετώπου των Λεπέν – Μπαρντελά, προκάλεσε και την πρόταση μομφής του NFL κατά του Προέδρου, με το αίτημα της αποπομπής του από το αξίωμα. Που πάντως δύσκολα θα περάσει, καθώς απαιτείται πλειοψηφία 2/3 στην Εθνοσυνέλευση, παραπέμποντας σε συμμαχία των δυο ακραίων πτερύγων της, κάτι που δεν φαίνεται εφικτό. Είναι όμως ενδεικτικό των πολλών παγίδων που θα αντιμετωπίσει η κυβέρνηση Μπαρνιέ, ευρισκόμενη ουσιαστικά όμηρος των πολιτικών διεργασιών.
Εύλογα επομένως, οι ανησυχίες για την προοπτική της δεύτερης μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας εντείνονται. Κάτι που δεν αφορά βεβαίως μόνο τη Γαλλία, αλλά δοκιμάζει τη συνολική ευστάθεια του συστήματος σε ολόκληρη την Ευρωζώνη. Καθώς την ίδια ώρα και στην πιο ισχυρή οικονομία της, τη γερμανική, οι κλυδωνισμοί είναι συνεχείς και ισχυρότεροι μάλιστα, καθώς τη στασιμότητα και το οικονομικό τέλμα, έρχεται να ενισχύσει η πολιτική αβεβαιότητα μετά τη συντριβή του τριμερούς κυβερνητικού συνασπισμού στις πρόσφατες εκλογές σε δυο ανατολικά κρατίδια.
Σε κρίση εδώ και μήνες
Η νέα κυβέρνηση παραλαμβάνει την οικονομία της Γαλλίας σε κρίσιμη καμπή εδώ και μήνες. Τα ομόλογα και οι μετοχές πέρασαν από πρωτοφανείς κλυδωνισμούς ειδικά στα τέλη Ιουνίου και τον Ιούλιο, απηχώντας τις ανησυχίες των αγορών αφενός για την επιδείνωση βασικών δεικτών αλλά και για τις αντοχές της οικονομίας, εν μέσω των αμφίσημων κινήσεων του Μακρόν που παρέτειναν την αίσθηση ακυβερνησίας.
Η διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων και των Παρα-ολυμπιακών αποτέλεσαν ένα καλό επικοινωνιακό περιτύλιγμα για να υπάρξει μια φαινομενική κοινωνική ηρεμία. Η επάνοδος όμως στην σκληρή πραγματικότητα επανέφερε στο προσκήνιο τα επικίνδυνα οικονομικά διακυβεύματα, με τα οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η γαλλική πολιτική τάξη. Πρωτίστως οι Μακρόν και Μπαρνιέ.
Το στοίχημα της νέας κυβέρνησης στην οικονομία είναι δύσκολο και περίπλοκο. Καλείται να ανακόψει την ήδη επικίνδυνη εκτόξευση του ελλείμματος αλλά και την απειλή παράλληλης αύξησης του χρέους, εν μέσω αυξημένων προσδοκιών των Γάλλων πολιτών, -που τις πυροδότησαν και οι ανεξέλεγκτες προεκλογικές υποσχέσεις και του NFL, αλλά και της ακροδεξιάς-, για αυξήσεις εισοδημάτων, μειώσεις φόρων κλπ., άρα ισχυρών απαιτήσεων για περισσότερες δημόσιες δαπάνες.
Η ικανότητα του νέου υπουργού Οικονομικών, του μόλις 33χρονου Αντουάν Αρμάν (και του Μπαρνιέ βεβαίως) να αντιμετωπίσει αυτή την πρόκληση, χωρίς η κυβέρνηση να έχει πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο θα είναι καθοριστική, για να μπορέσει η γαλλική οικονομία να κρατήσει σε απόσταση τις κερδοσκοπικές επιθέσεις των αγορών, οι οποίες καραδοκούν. Όπως αποδείχτηκε περίτρανα με την μεγάλη αναταραχή του καλοκαιριού, κάτι που προοικονομεί τους υψηλούς κινδύνους που θα αντιμετωπίσει η Γαλλία στην περίπτωση αποτυχίας της νέας κυβέρνησης να διατηρήσει την οικονομία εντός αναπτυξιακών πλαισίων.
Ο άπειρος Αρμάν και ο «επιτηρητής»
Η επιλογή του Μπαρνιέ να δώσει το «τιμόνι» της οικονομίας στον Αρμάν ασφαλώς εξέπληξε. Μπορεί να έχει ένα βαρύ βιογραφικό, με πτυχία, όπως και μεταπτυχιακά στα οικονομικά και τη φιλοσοφία από τη Σορβόνη, αλλά έχει περιορισμένη πολιτική εμπειρία. Ως απόφοιτος και της Ecole National D΄ Administration, που παράγει κορυφαία στελέχη για τον δημόσιο τομέα ήταν ήδη ανώτατος δημόσιος υπάλληλος στο υπουργείο Οικονομικών, όπου διακρίθηκε στα θέματα βιομηχανικής και ενεργειακής πολιτικής και της διαχείρισης της πανδημίας. Εξελέγη δυο φορές βουλευτής (2022, 2024) με το κόμμα του Μακρόν, στη 2η περιφέρειας της Σαβοΐας και θεωρείται υποστηρικτής μιας γενικότερης προσέγγισης στο γαλλογερμανικό άξονα. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές διδακτορικές μελέτες του αφορούν θέματα που σχετίζονται με τη γερμανική οικονομία και πολιτική.
Στο έργο του ο Αρμάν θα πλαισιωθεί από τον 39χρονο Λοράν Σεν-Μαρτέν, τον 39χρονο επικεφαλής της Business France, που προωθεί την ανάπτυξη των εξαγωγών και τις ξένες επενδύσεις και είναι πρώην γενικός εισηγητής για τον προϋπολογισμό στο Κοινοβούλιο. Και ο Σεντ Μαρτέν είναι βουλευτής με το κόμμα του Μακρόν και μάλιστα από το 2017. Θεωρείται δε από τα πλέον έμπιστα πρόσωπα του Προέδρου και ανερχόμενα στο κόμμα, με κανάλια επικοινωνίας με τους Σοσιαλιστές, από τους οποίους και προέρχεται. Αρνήθηκε το 2018 θέση υφυπουργού στο οικονομικό επιτελείο υπό τον Λεμέρ και τώρα εκτιμάται πως θα αποτελεί το «μάτι» του προεδρικού μεγάρου στον Αρμάν.
«Στα ίχνη» του Λεμέρ και ο Φουρνιέ
Οι πρώτες ενδείξεις από το Παρίσι συνηγορούν υπέρ της συνέχισης της οικονομικής πολιτικής, που έχει υπαγορευθεί από τον Μακρόν και εφαρμόστηκε από τον απερχόμενο υπουργό Μπρούνο Λεμέρ.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και μια από τις πρώτες σημαντικές επιλογές του Μπαρνιέ, να εντάξει στο Ματινιόν (σ.σ. το γαλλικό Μέγαρο Μαξίμου, όπου στεγάζεται το πρωθυπουργικό επιτελείο), τον 57χρονο Ζερόμ Φουρνιέ, επικεφαλής του γραφείου του Λεμέρ στο υπουργείο Οικονομικών. Κι αυτός ανώτατο δημόσιο στέλεχος καριέρας, με εξειδίκευση σε δημοσιονομικά, ο άνθρωπος που έβαλε τη σφραγίδα του στο παρασκήνιο, στις μεγάλες αποφάσεις της προηγούμενης περιόδου για την οικονομία. Θεωρείται απόλυτος γνώστης των συνθηκών που βιώνει η γαλλική οικονομία, με πλήρη εικόνα της επιδείνωσης των δημοσιονομικών μεγεθών και της πολιτικής περικοπών που πρέπει να επιβληθεί.
Τι αναμένεται; Αντιμετώπιση των αδυναμιών της γαλλικής οικονομίας, στα ίχνη της πολιτικής Μακρόν και Λεμέρ με βάση την ενίσχυση των φορολογικών ελαφρύνσεων για τις επιχειρήσεις, την περικοπή των κοινωνικών δαπανών, καθώς και την ολοκλήρωση της ασφαλιστικής – συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης, κάτι όμως που αποτελεί casus belli για την αριστερή αντιπολίτευση.
Ο εφιάλτης του ελλείμματος
Το σπουδαιότερο στοίχημα είναι η αναχαίτιση του αυξανόμενου ελλείμματος. Κάτι που εμφανίστηκε προτού η πρόσφατη πολιτική αναταραχή ωθήσει τους επενδυτές να εγκαταλείψουν τα γαλλικά assets, ανεβάζοντας το κόστος του γαλλικού δανεισμού. Ήδη τα σχέδια της κυβέρνησης Ατάλ για μείωση του ελλείμματος είχαν εκτροχιασθεί.
Η πρώτη καλή είδηση εδώ είναι βεβαίως, ότι τα τελευταία τρία τρίμηνα η γαλλική οικονομία επιταχύνθηκε απρόσμενα. Με βάση τα επίσημα στοιχεία, το τελευταίο τρίμηνο του 2023 και τα δύο πρώτα του 2024, τα δεδομένα για την ανάκαμψη αναθεωρήθηκαν επί τα βελτίω. Και είναι σχεδόν «κλειδωμένη» η επίτευξη του στόχου μεγέθυνσης 1% της γαλλικής οικονομίας στο σύνολο του 2024, όπως προβλέπει ο τρέχων προϋπολογισμός.
Η δεύτερη θετική εξέλιξη αφορά το μέτωπο του πληθωρισμού, που υποχώρησε τον Αύγουστο στο χαμηλότερο επίπεδό του από τον Αύγουστο του 2021. Στο 1,9% (από 2,3% τον Ιούλιο 2024), κάτω από το ψυχολογικό όριο του 2%.
Η ανάγκη για μέτρα λιτότητας 110 δισ.
Οι αναλυτές των διεθνών οίκων ωστόσο, αμφιβάλλουν αν τα παραπάνω αρκούν για την αποφυγή επώδυνων μέτρων λιτότητας προκειμένου να σταθεροποιηθεί η οικονομία. Με το εύρος τους να αγγίζει ακόμη και τα 110 δισ. σε ορίζοντα τετραετίας.
Ήδη θεωρείται δεδομένο ότι τα πρώτα θα περιληφθούν στον προϋπολογισμό του 2025. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ήδη το νέο οικονομικό επιτελείο μελετά τις προτάσεις του σχεδίου Λεμέρ. Με τις όποιες αλλαγές υπάρξουν, η συζήτηση του σχεδίου θα ξεκινήσει στην Εθνοσυνέλευση την 1η Οκτωβρίου. Ήδη ο Λεμέρ είχε ανακοινώσει ένα πρώτο σχέδιο εξοικονόμησης 10 δισ. ευρώ μετά την απρόσμενη αναθεώρηση των οικονομικών στοιχείων που ανέβασε το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2023 στο 5,5% του ΑΕΠ από 4,9%, βάσει της αρχικής εκτίμησης.
Σε επιστολή του δε, για τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού, που απέστειλε στις οικονομικές επιτροπές Εθνοσυνέλευσης και Γερουσίας περιγράφει μια δυσοίωνη εικόνα των δημοσιονομικών. Έγγραφο της γενικής διεύθυνσης Προϋπολογισμού, που ήρθε σε γνώση της εφημερίδας «Les Echos» αναφέρει πως το έλλειμμα κινδυνεύει να αυξηθεί φέτος στο 5,6% του ΑΕΠ (αντί για 5,1% που υπολογιζόταν), αλλά και στο 6,2% το 2025 αν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα, στο 6,7% το 2026 και 6,5% το 2027.
Αυτά, ενώ στο πλαίσιο της νέας δημοσιονομικής ευρωπαϊκής συμφωνίας, η Γαλλία δεσμεύεται να περιορίσει το έλλειμμα στο 3% του ΑΕΠ στα τέλη του 2027. Κάτι που ακόμη κι αν υπάρξει ικανή ανάπτυξη, πάλι θα απαιτήσει τα πιο εκτεταμένα μέτρα λιτότητας εδώ και δεκαετίες.
Ποια προτείνονται
Στο ίδιο έγγραφο προτείνεται περιορισμός επιδοτήσεων στις επιχειρήσεις κατά 3 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2027, εκ των οποίων 450 εκατ. στις δαπάνες για την έρευνα, εξοικονόμηση 700 εκατ. από την κατάργηση των μειωμένων φόρων κατανάλωσης στα βιοκαύσιμα και άλλων 700 εκατ. από περικοπές ενισχύσεων στα Εμπορικά και Βιομηχανικά Επιμελητήρια της χώρας. Ακόμη 4 δισ. ευρώ μέσω κατάργησης των χαμηλών συντελεστών ΦΠΑ σε διάφορες υπηρεσίες και αγαθά, όπως στα catering, τηλεοπτικές υπηρεσίες, εμφιαλωμένο νερό, αλλά και 1,5 δισ. μέσω περικοπών στις επιδοτήσεις επιμορφωτικών προγραμμάτων. Ανοιχτό είναι το θέμα μείωσης δαπανών στα συστήματα υγείας, εκπαίδευσης, δικαιοσύνης, ακόμη και στον τομέα της ασφάλειας, όχι όμως στις στρατιωτικές δαπάνες.
Οι οίκοι
Της κατάθεσης του τελικού σχεδίου του προϋπολογισμού ακολουθούν δυο προγραμματισμένες αξιολογήσεις: από τις Fitch (11 Οκτωβρίου) και Moody’s (25 Οκτωβρίου). Αμφότερες προειδοποίησαν για αρνητική αξιολόγηση, με βάση κριτήρια που περιλαμβάνουν τα ελλείμματα, το κόστος χρηματοδότησης του χρέους και τις δεσμεύσεις για την αποκατάσταση των δημόσιων οικονομικών.
Η Εθνοσυνέλευση έχει προθεσμία μέχρι το τέλος του έτους για να εγκρίνει τον προϋπολογισμό. Σε περίπτωση υψηλού κινδύνου καταψήφισης, ο Μπαρνιέ έχει τη δυνατότητα χρησιμοποίησης μιας συνταγματικής ρήτρας για να επικυρωθεί χωρίς την ψήφο της Εθνοσυνέλευσης. Κάτι όμως, που ενδέχεται να πυροδοτήσει κοινοβουλευτικές κινήσεις ανατροπής του.
Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνησή του θα κινείται συνεχώς σε τεντωμένο σχοινί, ανάμεσα σε συμπληγάδες. Της ανάγκης αποφυγής της δημοσιονομικής εκτροπής από τη μια και της διατήρησης της πολιτικής σταθερότητας από την άλλη. Μια «άσκηση» δισεπίλυτη, αλλά η Λεπέν έχει πρόσφατα δηλώσει στη «La Tribune», ότι δεν σκοπεύει να δημιουργήσει τέτοιο πρόβλημα στη νέα κυβέρνηση. Προϋπόθεση όμως, να ακολουθήσει σκληρή πολιτική στο μεταναστευτικό, π.χ. να προχωρήσει σε απαγόρευση της μη ευρωπαϊκής μετανάστευσης για 3-5 χρόνια. Σταυρόλεξο για πολύ δυνατούς λύτες.
Διαβάστε ακόμη
ΡΑΑΕΥ: Όλοι οι προμηθευτές ρεύματος «πέρασαν» τη Θετική Αναφορά για τον Ιούλιο
Hλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας Κύπρου: Ενδιαφέρον από Γαλλία και ΗΑΕ για το project
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ