Mια στρατηγική και σε βάθος συζήτηση για τις σχέσεις ΕΕ- Τουρκίας αναμένεται να έχουν οι 27 αρχηγοί κρατών και Κυβερνήσεων στο δείπνο εργασίας της έκτακτης Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που ξεκινάει στις 15:00 τοπική ώρα στις Βρυξέλλες.
Σύμφωνα με κοινοτικό αξιωματούχο με αρμοδιότητα να ενημερώσει τον Τύπο στις Βρυξέλλες που επικαλείται το ΚΥΠΕ οι 27 θα χαιρετίσουν τις πρόσφατες θετικές εξελίξεις με την έναρξη διερευνητικών επαφών Ελλάδας και Τουρκίας, αλλά θα επικρίνουν την Άγκυρα για τις συνεχιζόμενες παράνομες γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ, καλώντας την να τις τερματίσει άμεσα και δηλώνοντας ότι αναμένουν επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για επίλυση του Κυπριακού το επόμενο διάστημα.
Επιπλέον οι 27 θα δηλώσουν έτοιμοι να υλοποιήσουν κατάλογο κυρώσεων σε περίπτωση που η Τουρκία επιστρέψει στην επιθετική στάση και θα της ζητήσουν να δεσμευθεί σε ειρηνική επίλυση των διαφορών της με τους γείτονες, χαιρετίζοντας και την πρωτοβουλία του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ για διεξαγωγή διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο. Ακόμη αναμένεται πως οι 27 θα υπενθυμίσουν την προετοιμασία για προσθήκη νέων ονομάτων στον κατάλογο των κυρώσεων για τις παράνομες γεωτρήσεις, χωρίς ωστόσο να έχουν συμφωνήσει ούτε τη φραστική διατύπωση, ούτε το χρόνο της προσθήκης. Σημείωσε δε ότι προς το παρόν “δεν υπάρχει ομοφωνία για νέες καταχωρήσεις”, στη σχετική λίστα των κυρώσεων για την Τουρκία, αλλά το τι θα συμβεί “θα εξαρτηθεί από τη συζήτηση των ηγετών”.
Σύμφωνα με τον αξιωματούχο και τουλάχιστον άλλη μια διπλωματική πηγή, προς το παρόν δεν υπάρχει προσχέδιο συμπερασμάτων για την Τουρκία και ενδεχομένως να παρουσιαστεί απευθείας στο δείπνο από τον κ. Μισέλ. Η πρόθεση του Σάρλ Μισέλ είναι να καταστεί σαφές ότι αφενός η Τουρκία έχει να επωφεληθεί από μια θετική ατζέντα (η οποία δεν προσδιορίζεται γραπτά) στα πλαίσια των συζητήσεων του 2016, αλλά η ΕΕ δεν θα διστάσει να κάνει χρήση των εργαλείων που έχει στη διάθεσή της αν υπαναχωρήσει από τις δεσμεύσεις της και επιστρέψει στην επιθετικότητα.
Σύμφωνα με έτερη διπλωματική πηγή “αυτό που τελικά θα δούμε είναι λίγο-πολύ στο ίδιο κλίμα που κινήθηκε η επιστολή Μισέλ”. Η ίδια πηγή κατέγραψε την πολιτική διπλής προσέγγισης “καρότο και μαστίγιο”. Ξεκαθάρισε δε ότι “για μας οι κυρώσεις δεν είναι αυτοσκοπός. Αυτό έχει ειπωθεί επίσης και στην Αθήνα και επιμένω και στο Coreper. Δεν είναι η ΕΕ που πρέπει να επιλέξει μεταξύ διαλόγου ή κυρώσεων. Η ΕΕ ιδανικά θα ήθελε καλή, εποικοδομητική, εταιρική σχέση με Τουρκία. Από εκεί και πέρα, στην Τουρκία εναπόκειται να επιλέξει αυτό που προτιμάει. Δεν μπορεί και διάλογο και καλή εποικοδομητική σχέση και ενίσχυση της τελωνειακής ένωσης και να κάνει αυτά που κάνει. Αν συνεχίσει … κυρώσεις”, τόνισε η διπλωματική πηγή.
Διευκρίνισε όμως ότι “δεν υπάρχει αυτοματοποιημένη διαδικασία”. Έκανε δε λόγο για “κοινή θέση Ελλάδας-Κύπρου”, σημειώνοντας ότι “δεν εφησυχάζουμε που έφυγε Ορούτς Ρέιτς, θέλουμε περισσότερες καταχωρήσεις (ονομάτων στη λίστα των κυρώσεων) προς διαφύλαξη αξιοπιστίας και να πάρουν έστω ένα ελαφρύ μήνυμα ότι δεν μπορούν να κάνουν ο,τι θέλουν”. Ως βελτίωση κατέγραψε ότι η ΕΕ ζητά “σταθερή συνεπή αποκλιμάκωση, τερματισμό προκλητική συμπεριφοράς, πιο ενεργά συγκεκριμένα πράγματα”.
Η στρατηγική συζήτηση για την Τουρκία, θα πραγματοποιηθεί στο δείπνο της πρώτης ημέρας (1/10) και στη συνέχεια θα ακολουθήσουν το ίδιο βράδυ ανακοινώσεις από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και την Πρόεδρο της Κομισιόν.
Υπενθυμίζεται ότι κατά τη διάρκεια της βιντεοδιάσκεψης των ηγετών της ΕΕ της 19ης Αυγούστου 2020, ορισμένα κράτη μέλη αναφέρθηκαν στην κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και στις σχέσεις με την Τουρκία. Τότε οι ηγέτες εξέφρασαν την ανησυχία τους για τις αυξανόμενες εντάσεις και τόνισαν την επείγουσα ανάγκη για αποκλιμάκωση. Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εξέφρασαν την πλήρη αλληλεγγύη τους προς την Ελλάδα και την Κύπρο και υπενθύμισαν και επιβεβαίωσαν τα προηγούμενα συμπεράσματα σχετικά με τις παράνομες γεωτρήσεις. Συμφώνησαν να επανέλθουν σε αυτά τα ζητήματα κατά τη διάρκεια αυτού του έκτακτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Τονίζεται μάλιστα ότι πριν από τη σύνοδο κορυφής, ο Πρόεδρος Μσέλ είχε αρκετές επαφές με τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν και ταξίδεψε στην Ελλάδα και την Κύπρο για να συναντήσει τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη.
Οι ηγέτες της ΕΕ θα ξεκινήσουν τη Σύνοδο με την παραδοσιακή ανταλλαγή απόψεων με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Κατά την πρώτη τους συνάντηση εργασίας, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ θα ενημερωθούν για τις σχέσεις με την Κίνα, μετά τη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Κίνας στις 22 Ιουνίου 2020 και τη συνάντηση των ηγετών με τον Πρόεδρο Σι Ζιν Πινγκ στις 14 Σεπτεμβρίου 2020. Οι ηγέτες αναμένεται επίσης να συζητήσουν άλλα θέματα εξωτερικών υποθέσεων, ιδίως την κατάσταση στη Λευκορωσία, τη δηλητηρίαση του Alexei Navalny και την κλιμάκωση του Nagorno-Karabakh.
Την Παρασκευή, η συνάντηση εργασίας θα ξεκινήσει στις 9:30 ώρα Βρυξελλών με μια συζήτηση για την ενιαία αγορά, τη βιομηχανική πολιτική και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένεται να εγκρίνει συμπεράσματα σχετικά με αυτά τα θέματα. Θα υπάρξει επίσης ένα σύντομο σημείο σχετικά με τις σχέσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Πριν από την έναρξη των εργασιών της Συνόδου, ο πρωθυπουργός Kυριάκος Μητσοτάκης θα έχει διμερείς συναντήσεις τόσο με τον Σαρλ Μισέλ όσο και με την Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.
Σημειώνεται ότι στην επιστολή που απέστειλε προς τους Ευρωπαίους ηγέτες, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ σημείωνε ότι στόχος της ΕΕ είναι να υπάρξει χώρος για εποικοδομητικό διάλογο με την Τουρκία , ενώ υπογράμμιζε ότι «όλες οι επιλογές παραμένουν στο τραπέζι για να υπερασπιστούμε τα νόμιμα συμφέροντα της ΕΕ και των κρατών μελών της».
Για μια συζήτηση στη σωστή χρονική στιγμή με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, έκανε λόγο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, μετά τη συνάντηση των δύο νωρίτερα το βράδυ της Τετάρτης στην έδρα του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με προσωπική του ανάρτηση σε κοινωνικό δίκτυο δήλωσε ότι “ελπίζουμε σε μια ενωμένη και αποφασιστική απάντηση στις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κύπρου. Με τον Πρόεδρο Σαρλ Μισέλ θα συναντηθεί για το ίδιο θέμα και ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης στις 11:00 το πρωί της Πέμπτης. Αμέσως μετά ο Κ. Μητσοτάκης θα συναντηθεί και με την Πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, η οποία πρόκειται να επισκεφθεί την Ελλάδα στις αρχές Οκτωβρίου.