Τον ασκό του Αιόλου άνοιξε στην ιβηρική χερσόνησο η πρωτοφανής κίνηση του Ισπανού πρωθυπουργού, το μεσημέρι, να κηρύξει την παύση της καταλανικής κυβέρνησης και την προκήρυξη εκλογών στην Καταλονία το συντομότερο δυνατό, εντός 6 μήνων, με την ενεργοποίηση του άρθρου 155 μετά τις ανακοινώσεις του ηγέτη της Καταλονίας περί ανεξαρτησίας της περιφέρειας. Πριν λίγα λεπτά, σε διάγγελμά του, ο αυτονομιστής ηγέτης της Καταλονίας, Κάρλες Πουτσδεμόν, δήλωσε ότι οι κινήσεις της ισπανικής κυβέρνησης για την Καταλονία είναι οι «χειρότερες επιθέσεις» από τη δικτατορία του Φρανθίσκο Φράνκο.
Ο λαός της Καταλονίας δεν μπορεί να αποδεχθεί τα μέτρα που αποφασίσθηκαν από την ισπανική κυβέρνηση, πρόσθεσε και ζήτησεαπό το κοινοβούλιο της Καταλονίας να συνεδριάσει για να συζητήσει τα μέτρα που αποφασίσθηκαν από την ισπανική κυβέρνηση
Όπως δήλωσε το μεσημέρι κατά το διάγγελμά του ο Ραχόι, η κυβέρνηση δεν ήθελε να χρησιμοποιήσει τη συνταγματική της εξουσία για να αναλάβει η Μαδρίτη απευθείας τη διοίκηση της Καταλονίας και ότι επιθυμεί οι εκλογές να διεξαχθούν στην ισπανική επαρχία. Για πραξικόπημα έκανε λόγο η Βαρκελώνη, δια στόματος της προέδρου της Βουλής, Κάρμε Φοκαντέλ.
Μετά τις ανακοινώσεις Ραχόι, χιλιάδες κάτοικοι της Βαρκελώνης ξεχύθηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την απόφαση του Ισπανού πρωθυπουργού να διαλύσει το κοινοβούλιο.
Η πρωτοφανής αυτή απόφαση για την ενεργοποίηση του επίμαχου άρθρου ελήφθη μετά από την έκτακτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου σήμερα το πρωί, στην οποία συζητήθηκαν τα μέτρα που πρόκειται να λάβει η Μαδρίτη κατά της κυβέρνησης του Πουτζδεμόν, μετά τη διεξαγωγή του «παράνομου» δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της περιφέρειας. Σύμφωνα με τον Ραχόι, στόχος με την ενεργοποίηση του άρθρου 155 είναι η αποκατάσταση της τάξης, η διασφάλιση της ουδετερότητας των περιφερειακών θεσμών και η εξασφάλιση της λειτουργίας των δημοσίων υπηρεσιών και της οικονομικής δραστηριότητας.
Ο Καταλανός ηγέτης, πρώην δημοσιογράφος ο οποίος ηγείται της εκστρατείας για την απόσχιση, είχε αρνηθεί να αποκηρύξει την ανεξαρτησία, επικαλούμενος ένα συντριπτικό ποσοστό υπέρ της απόσχισης στο δημοψήφισμα που διεξήχθη την 1η Οκτωβρίου.
Οι καταλανικές αρχές δήλωσαν πως περίπου το 90% των ψηφοφόρων ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας αν και μόνο το 43% των ψηφοφόρων συμμετείχε. Οι αντίπαλοι της απόσχισης στην πλειονότητά τους δεν πήγαν να ψηφίσουν.
Ισπανικά δικαστήρια έκριναν αντισυνταγματική τη διενέργεια του δημοψηφίσματος, αλλά ο Πουτζδεμόντ λέει πως το αποτέλεσμα είναι δεσμευτικό και πρέπει να γίνει σεβαστό.
Η παρατεταμένη αντιπαράθεση οδήγησε εκατοντάδες επιχειρήσεις να απομακρύνουν την έδρα τους από την Καταλονία και ανάγκασε την ισπανική κυβέρνηση να περιορίσει τις προβλέψεις της για οικονομική ανάπτυξη. Η περιοχή συνεισφέρει το ένα πέμπτο της ισπανικής οικονομίας.
Όλα αυτά την ώρα που το Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι- συμφώνησε με το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ισπανίας (PSOE) και τους Ciudadanos, για τη διεξαγωγή τοπικών εκλογών στην Καταλονία τον Ιανουάριο, στο πλαίσιο των έκτακτων μέτρων προσωρινής άρσης του καθεστώτος αυτονομίας και υπαγωγής της περιοχής στον άμεσο έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης.
Η απόφαση για την ενεργοποίηση του επίμαχου άρθρου ελήφθη μετά από την έκτακτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου σήμερα το πρωί, στην οποία συζητήθηκαν τα μέτρα που πρόκειται να λάβει η Μαδρίτη κατά της κυβέρνησης του Πουτζδεμόν, μετά τη διεξαγωγή του «παράνομου» δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της περιφέρειας. Αναμένεται έγκριση από την Άνω Βουλή της Ισπανίας–τη Γερουσία–όπου είναι προγραμματισμένη ψηφοφορία για τις 27 Οκτωβρίου.
Σύμφωνα με τον Ισπανό πρωθυπουργό, τα μέτρα αυτά έχουν τη στήριξη και των κομμάτων της αντιπολίτευσης PSOE και Ciudadanos.
Λογικά, η Μαδρίτη αναμένεται να πάρει τον έλεγχο της περιφερειακής αστυνομίας, της Mossos d’Esquadra, της οποίας ο αρχηγός κατηγορήθηκε για ανταρσία γιατί δεν εμπόδισε το δημοψήφισμα για την αυτοδιάθεση την 1η Οκτωβρίου. Όπως ανέφερε κατά το διάγγελμά του προς τον ισπανικό λαό ο Ραχόι, τα τελευταία στοιχεία που αφορούν την οικονομία της Καταλονίας είναι «ανησυχητικά» και το ΑΕΠ της επαρχίας θα μειωθεί κατά 30% εάν αποσχιστεί από την Ισπανία.
Το επόμενο βήμα θα είναι η έγκριση της απόφασης από την Άνω Βουλή της Ισπανίας, όπου είναι προγραμματισμένη ψηφοφορία για τις 27 Οκτωβρίου.
Τι προβλέπει το Άρθρο 155
Το άρθρο 155 του ισπανικού συντάγματος επιτρέπει στην κεντρική κυβέρνηση να αναλάβει απευθείας τη διοίκηση ισπανικών ημιαυτόνομων περιοχών σε περιπτώσεις κρίσεων. Μέχρι στιγμής δεν έχει ενεργοποιηθεί στη χώρα, από τότε που αποκαταστάθηκε η δημοκρατία.
Όπως αναφέρει, αν μια περιφερειακή κυβέρνηση “ενεργεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να απειλείται σοβαρά το γενικό συμφέρον της Ισπανίας”, η Μαδρίτη “μπορεί να αναλάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να την υποχρεώσει να συμμορφωθεί δια της βίας”.
Το άρθρο υποδιαιρείται σε δύο παραγράφους και έχει ως εξής:
1. “Εάν μία αυτόνομη κοινότητα δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις που της επιβάλλονται από το σύνταγμα ή άλλους νόμους ή πράττει με τρόπο ο οποίος ζημιώνει το γενικό συμφέρον της Ισπανίας, η κυβέρνηση, αφού υποβάλει επίσημη διαμαρτυρία στον Πρόεδρο της Αυτόνομης Κοινότητας και στο βαθμό που δεν θα ικανοποιηθεί από την απάντησή του, μπορεί, με την απόλυτη πλειοψηφία της Γερουσίας, να υιοθετήσει μέσα τα οποία η ίδια κρίνει απαραίτητα ώστε να επιβάλει την εκπλήρωση αυτών των υποχρεώσεων και τον σεβασμό του προαναφερθέντος γενικού συμφέροντος”.
2. “Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των μέτρων που προβλέπονται στην προηγούμενη παράγραφο, η κυβέρνηση μπορεί να δίνει οδηγίες προς όλες τις αρχές των Αυτόνομων Κοινοτήτων.”
Η Ισπανία υποδιαιρείται σε 17 Αυτόνομες Κοινότητες (Περιφέρειες), οι οποίες διαθέτουν τοπικά κοινοβούλια και τοπικές κυβερνήσεις – διοικήσεις οι οποίες λογοδοτούν σε αυτά. Ορισμένες από αυτές, όπως η Γαλικία, η Χώρα των Βάσκων και η Καταλονία, απολαμβάνουν ευρύτερα επίπεδα αυτονομίας, λόγω εθνικών – πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων.
Μολονότι το μοντέλο διάρθρωσης του ισπανικού κράτους έχει έντονο το στοιχείο της αποκέντρωσης, η χώρα είναι ενιαίο και όχι ομοσπονδιακό κράτος και σε καμία εκ των επαρχιών δεν αναγνωρίζεται δικαίωμα αυτοδιάθεσης – απόσχισης ή άσκησης εξωτερικής πολιτικής διάφορης από εκείνη της κεντρικής ισπανικής κυβέρνησης.
Η Καταλονία αυτή τη στιγμή απολαμβάνει μεγάλη αυτονομία περιλαμβανομένου του ελέγχου της αστυνομίας της, της παιδείας και της υγείας.
Η Καταλονία αντιπροσωπεύει το ένα πέμπτο της ισπανικής οικονομίας και οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας διατείνονται ότι η περιοχή συνεισφέρει υπερβολικά στην εθνική οικονομία.
Αντίθετα, οι πολέμιοι της ανεξαρτησίας υποστηρίζουν ότι η Καταλονία είναι ισχυρότερη ως τμήμα της Ισπανίας και ότι πιθανή απόσχισή της μπορεί να επιφέρει οικονομική καταστροφή για ολόκληρη τη χώρα.
Περίπου 1.200 εταιρείες με έδρα την Καταλονία μετέφεραν ήδη την έδρα τους σε άλλες περιοχές της Ισπανίας έπειτα από το δημοψήφισμα, ενώ αυτή την εβδομάδα η Μαδρίτη αναθεώρησε προς τα κάτω, στο 2,3% του ΑΕΠ (από 2,6%) την πρόβλεψή της για τον ρυθμό ανάπτυξης της ισπανικής οικονομίας αποδίδοντάς το στην αβεβαιότητα λόγω της καταλανικής κρίσης.
Μετά την ενεργοποίηση του άρθρου 155, το ισπανικό υπουργικό συμβούλιο προτείνει τη διάλυση της περιφερειακής κυβέρνησης της Καταλονίας και τη διενέργεια τοπικών εκλογών τον Ιανουάριο καθώς και την ανάληψη του ελέγχου της 16.000 ανδρών αστυνομικής δύναμης της επαρχίας.
Έπειτα από τη σημερινή έκτακτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου τα επόμενα βήματα θα εξεταστούν από επιτροπή της Γερουσίας πριν από την τελική ψηφοφορία. Το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) του Ραχόι έχει την πλειοψηφία στη Γερουσία, γεγονός που σημαίνει ότι οι προτάσεις θα υπερηψηφιστούν.