του Ιωάννη Αντύπα
Την πιθανότητα κυρώσεων προς τα πολλά κράτη μέλη της ΕΕ που συνεχίζουν να μην συμμορφώνονται με τα συμφωνηθέντα των προγραμμάτων μετεγκατάστασης, επανέλαβε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης το οποίο συμφωνήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2015 αφορά τη μεταφορά περίπου 120.000 ατόμων που μπορούν να αιτηθούν άσυλο από Ελλάδα και Ιταλία προς την υπόλοιπη Ευρώπη.
Τα περισσότερα κράτη μέλη, με εξαίρεση το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα και τη Φινλανδία δεν υλοποιούν τις δεσμεύσεις τους προς την Ελλάδα και την Ιταλία και έτσι η Επιτροπή σχεδιάζει την επιβολή κυρώσεων.
Χαρακτηριστική μάλιστα είναι η περίπτωση Ουγγαρίας, Αυστρίας και Πολωνίας που εξακολουθούν να αρνούνται πλήρως την αποδοχή μεταναστών και προσφύγων από Ελλάδα και Ιταλία και οι Τσεχία, Βουλγαρία, Κροατία και Σλοβακία, που αν και συμμετέχουν, παρουσιάζουν πενιχρά αποτελέσματα.
Αν και ο ρυθμός μετεγκαταστάσεων έχει μεν αυξηθεί, αγγίζοντας τον αριθμό ρεκόρ 1.940 περίπου μετεγκαταστάσεων που σημειώθηκε τον Φεβρουάριο, ο σημερινός ρυθμός μετεγκαταστάσεων υπολείπεται ακόμη κατά πολύ των προσδοκιών και είναι χαμηλότερος από τους στόχους που έθεσε, αφενός, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τουλάχιστον 3.000 μηνιαίες μετεγκαταστάσεις από την Ελλάδα και, αφετέρου, η
Επιτροπή για τουλάχιστον 1.500 μηνιαίες μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία.
Συνολικά, έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα 13.546 μετεγκαταστάσεις, 3.936 από την Ιταλία και 9.610 από την Ελλάδα. Το σημαντικότερο είναι ότι, με τον σημερινό ρυθμό, δεν είναι δυνατή η μετεγκατάσταση, έως τον Σεπτέμβριο του 2017, όλων των επιλέξιμων αιτούντων που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα και την Ιταλία
Εάν τα κράτη μέλη δεν αυξήσουν σύντομα τον αριθμό των μετεγκαταστάσεων, η Επιτροπή δεν θα διστάσει να κάνει χρήση των εξουσιών που της παρέχουν οι Συνθήκες έναντι των κρατών που δεν έχουν συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις αποφάσεις του Συμβουλίου, επισημαίνοντας ότι η νομική υποχρέωση για τη μετεγκατάσταση των επιλέξιμων ατόμων θα παύσει να ισχύει μετά τον Σεπτέμβριο
Σταθερή πρόοδος στην εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας
Ένα έτος σχεδόν από την έναρξη εφαρμογής της, η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου εξακολουθεί να αποφέρει απτά αποτελέσματα, παρά τις αντίξοες συνθήκες. Ο αριθμός των ημερήσιων διελεύσεων από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά έχει μειωθεί σε 43 άτομα ημερησίως από 10.000 άτομα σε μία μόνο ημέρα τον Οκτώβριο του 2015.
Συνολικά, ο αριθμός των αφίξεων έχει μειωθεί κατά 98%. Ο αριθμός των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους στο Αιγαίο, αφότου τέθηκε σε εφαρμογή η δήλωση, σημείωσε επίσης σημαντική πτώση, από 1.100 (κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου 2015-2016) σε 70.
Ο αριθμός των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους στο Αιγαίο, αφότου τέθηκε σε εφαρμογή η δήλωση, σημείωσε επίσης σημαντική πτώση, από 1.100 (κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου 2015-2016) σε 70. Οι επιχειρήσεις επιστροφής συνεχίζονται και, αφότου άρχισε να εφαρμόζεται η δήλωση, έχουν επιστρέψει συνολικά 1.487 άτομα
Ωστόσο, οι αφίξεις εξακολουθούν να υπερβαίνουν τις επιστροφές από την Ελλάδα στην Τουρκία, αυξάνοντας έτσι τις πιέσεις στα ελληνικά νησιά. Τα μέτρα που προβλέπονται στο κοινό σχέδιο δράσης που συμφωνήθηκε μεταξύ της Ελλάδας και του συντονιστή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, όπως η θέσπιση ενός αποτελεσματικού συστήματος παρακολούθησης των υποθέσεων, η επιβολή γεωγραφικών περιορισμών και η δημιουργία επαρκούς ικανότητας υποδοχής, αναμένεται να συμβάλουν στην επιτάχυνση του ρυθμού των επιστροφών.
Πρόοδος και στην Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Άκτοφυλακή
Πέντε μήνες μετά τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής αν και ακόμα πρέπει να αυξηθεί η επένδυση και η κοινή δράση για να φτάσει σε πλήρη λειτουργία, η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Άκτοφυλακή στηρίζει τα κράτη μέλη με περίπου 1.350 συνοριοφύλακες σε διάφορα τμήματα των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.
Ωστόσο, παρά τη σημαντική διάθεση προσωπικού και τις συνεισφορές των κρατών μελών, παρατηρούνται ακόμη ελλείψεις από πλευράς τόσο ανθρώπινων πόρων όσο και τεχνικού εξοπλισμού. Ειδικότερα, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις όσον αφορά τις υλικές συνεισφορές στην εφεδρεία εξοπλισμού ταχείας αντίδρασης και τη διάθεση προσωπικού για τις εν εξελίξει κοινές επιχειρήσεις, καθώς και για τις τρεις νέες εφεδρείες παρατηρητών, συνοδών και ειδικών όσον αφορά τις επιστροφές.
Η Επιτροπή θέλει να καλυφθούν οι ελλείψεις αυτές μέχρι το τέλος του μήνα, ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο εν λόγω Οργανισμός μπορεί να παρέχει την αναγκαία στήριξη στα κράτη μέλη που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα.