Σχεδόν αναπόφευκτη αρχίζει να θεωρείται η ύφεση στην Ευρωζώνη, ενόσω η Ρωσία συνεχίζει να μειώνει τις ροές φυσικού αερίου προς τα δυτικά, κάτι που προλειαίνει την έλευση ενός πολύ δύσκολου χειμώνα για τα νοικοκυριά, τις βιομηχανίες και τις κυβερνήσεις.
Λίγες ημέρες αφότου οι Ευρωπαίοι είδαν με ανακούφιση την επαναλειτουργία του Nord Stream 1, ο οποίος είχε κλείσει για λόγους συντήρησης, τη Δευτέρα έγινε γνωστό ότι οι παραδόσεις θα μειωθούν… ξανά. Η αιτιολογία αφορούσε, αυτή τη φορά, την αναβάθμιση μίας τουρμπίνας.
Σύμφωνα με την Ουκρανία, αυτή η κίνηση θα περιορίσει τις ροές ρωσικού αερίου προς τη Γερμανία μόλις στο 20% επί της συνολικής χωρητικότητας του αγωγού (σήμερα βρίσκονται στο 40%). Πρόκειται για έναν ξεκάθαρο «πόλεμου αερίου», όπως σημειώνει το πρακτορείο CNBC.
Όλη αυτή η κατάσταση, εξάλλου, θέτει την Ευρώπη σε μια επικίνδυνη τροχιά, ενόσω παράλληλα προσπαθεί να διαχειριστεί τον εκτός ελέγχου πληθωρισμό, τον πολύμηνο πόλεμο στην Ουκρανία και τις ήδη προβληματικές αλυσίδες εφοδιασμού.
Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, έχει ακόμη έναν λόγο να ανησυχεί, δεδομένης της υψηλής εξάρτησης από το ρωσικό αέριο. Η κυβέρνηση ήδη εξετάζει τρόπους για το πώς θα καταφέρει να κρατήσει ανοιχτά τα φώτα και τα καλοριφέρ κατά τη διάρκεια του χειμώνα. «Έχουμε μια πολύ σοβαρή κατάσταση. Είναι ώρα όλοι να το καταλάβουν» δήλωσε τη Δευτέρα ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ.
Η εξάρτηση από τη Ρωσία
Με την Ευρώπη να διατηρεί τις σκληρές οικονομικές κυρώσεις εις βάρος της Μόσχας, το αέριο είναι το μοναδικό όπλο του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση λάμβανε το 45% των ετήσιων προμηθειών αερίου από τη Ρωσία. Έκτοτε προσπαθεί να περιορίσει το συγκεκριμένο ποσοστό, αναζητώντας εναλλακτικές πηγές, όπως το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG). Όμως, αυτό είναι αδύνατο να καταστεί πραγματικότητα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.
Αποτέλεσμα είναι η εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο να παραμένει υψηλή. Και μια ολική διακοπή των παραδόσεων της Gazprom κινδυνεύει να βυθίσει στο σκοτάδι νοικοκυριά και βιομηχανίες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πορεία της οικονομίας.
Την ίδια στιγμή, οι υψηλές τιμές ενέργειας, ως απόρροια όλης της παραπάνω κατάστασης, ενισχύουν το πληθωριστικό κύμα και ωθούν την οικονομία προς την ύφεση, με την κεντρική τράπεζα να αναγκάζεται να αυξήσει τα επιτόκια για πρώτη φορά από το 2011 (από 0% σε 0,5%).
Η S&P Global Market Intelligence εκτιμά ότι το πραγματικό ΑΕΠ σε Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Ισπανία και Ολλανδία συρρικνώθηκε στο β’ τρίμηνο του έτους, ενώ το ίδιο αναμένεται να συμβεί και στο δ’ τρίμηνο, δεδομένων των ανησυχιών για τις ενεργειακές ροές. Για το γ’ τρίμηνο, αντίθετα, περιμένει μια θετική έκπληξη, χάρη στην ανάκαμψη του τουρισμού και των υπηρεσιών κατανάλωσης.
Στα πρόθυρα της ύφεσης
Οι εξαιρετικά υψηλές τιμές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τον S&P, θα πλήξουν την ανταγωνιστικότητα της Γερμανίας και των υπόλοιπων βιομηχανικών χωρών, ενώ ταυτόχρονα θα οδηγήσουν σε κατάρρευση της καταναλωτικής και επιχειρηματικές εμπιστοσύνης σ’ όλη την Ευρώπη.
Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης προβλέπεται να επιβραδυνθεί από 5,4% το 2021 σε μόλις 2,5% το 2022 και 1,2% το 2023, προτού υπάρξει μια μικρή βελτίωση το 2024 (+2%).
Οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. ήρθαν την Τρίτη σε συμφωνία για έναν μηχανισμό μείωσης κατά 15% στην κατανάλωση του φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια του χειμώνα, σε περίπτωση διακοπής των ροών από τη Ρωσία. Την ίδια στιγμή, συνεχίζονται οι προσπάθειες αύξησης των εναλλακτικών προμηθειών, όπως LNG από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αμερική.
Όμως, αυτές οι προσπάθειες απαιτούν επιτάχυνση του εκσυγχρονισμού των υποδομών στις χώρες – μέλη. «Η μαζική χρήση χαμηλού-άνθρακα ορυκτών, μίνι πυρηνικών αντιδραστήρων και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας είναι κάτι το απαραίτητο, αν δεν θέλουμε μια ακόμη ισχυρότερη κρίση» επισημαίνει ο Simon Tucker, αναλυτής της Infosys Consulting, μιλώντας στο πρακτορείο CNBC.
Σύμφωνα με τους αναλυτές της Citi, η πιθανότητα ύφεσης στην Ευρώπη είναι πλέον ξεκάθαρη, με την απόφαση της Μόσχας για περαιτέρω «μαχαίρι» στις ροές αερίου να συνεπάγεται τη συρρίκνωση της οικονομίας.
«Η σύσφιγξη των χρηματοπιστωτικών συνθηκών στην Ευρώπη θα συνεπάγεται μια ακόμη χειρότερη αντίδραση της οικονομίας, δεδομένων των τάσεων στις αποταμιεύσεις, της μόχλευσης των νοικοκυριών και των εταιρικών ισολογισμών. Ο χειμώνας χτυπάει την πόρτα της Ευρώπης» επισημαίνεται στην ανάλυση της Citi.
Υπάρχει φυσικά, και η πιθανότητα η Ρωσία να ανοίξει ξανά τις κάνουλες του αερίου, μόλις ολοκληρωθεί η υποτιθέμενη συντήρηση της τουρμπίνας του Nord Stream 1. «Είναι λίγο περίπλοκο το αν οι περιορισμένες ροές θα διαρκέσουν για λίγο καιρό ή αν οι ροές θα διατηρηθούν μόλις στο 20% για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα» υποστηρίζει η Deutsche Bank.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι με τη λειτουργία του Nord Stream στο 40% η Γερμανία θα καταφέρει -έστω και δύσκολα- να αντεπεξέλθει στον χειμώνα, ακόμη κι αν απαιτηθούν ορισμένες διακοπές στην ηλεκτροδότηση. Στο σενάριο του 20%, αντίθετα, είναι βέβαιο ότι το ρεύμα με… δελτίο θα καταστεί μια φρικτή πραγματικότητα.
Διαβάστε επίσης:
Η μάχη της ταράτσας: Φωτοβολταϊκά ή ηλιακός; (pics)
Goldman Sachs: Η Ευρωζώνη ήδη βρίσκεται σε ύφεση – Σε ποιες χώρες είναι μεγαλύτερο το πρόβλημα