Ισπανία: Η αγωνία συνεχίζεται – Ούτε αυτές οι εκλογές έδωσαν λύση 

Με όλες σχεδόν τις ψήφους καταμετρημένες, το κυβερνών σοσιαλιστικό κόμμα PSOE με ποσοστό 28,0% (από 28,7% στις προηγούμενες εκλογές του Απριλίου) και 3 βουλευτές λιγότερους (από 123 σε 120). Έτσι λείπουν 56 θέσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης (απαιτούνται 176/350). Το ποσοστό συμμετοχής ήταν 69,9%, χαμηλότερο σε σύγκριση με πάνω από 72% πριν από έξι μήνες.

Μεγάλος κερδισμένος ήταν το ακροδεξιό κόμμα VOX, που ιδρύθηκε μόλις πριν από ένα χρόνο. Κατέγραψε κέρδη 50% σε ψήφους και 100% σε βουλευτές. Πήρε 15,1% των ψήφων (από 10,3%). Όμως λόγω του ισπανικού εκλογικού νόμου, υπερδιπλασιάστηκε στις έδρες του κοινοβουλίου, από 24 σε 52.

Ο ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος Vox Σαντιάγο Αμπασκάλ

Το άλλο κεντροδεξιό κόμμα , Το Λαικό Κόμμα (συντηρητικοί) κέρδισε επίσης: πήρε 20,8% (από 16,7% στις προηγούμενες εκλογές) και αυξησε τις έδρες από 66 σε 88.

Η αριστερά των Podemos και οι σύμμαχοί τους υποχώρησαν από το 14,3% σε 12,8%, χάνοντας 8 έδρες (από 42 σε 35).

O επικεφαλής του συνδυασμού Unidos Podemos Πάμπλο Ιγκλέσιας

Το κεντροδεξιό Ciudadanos (Cs) κατέρρευσε από 15,9% σε 6,8%, με μόλις 10. Το ξεπέρασε σε έδρες ακόμα και το αριστερό καταλανικό κόμμα Esquerra Republicana de Catalunya (ERC), που πήρε 13 έδρες (από 15). Το νέο κεντροαριστερό κόμμα Más País (βουλευτής), που ιδρύθηκε από τον πρώην νούμερο δύο των Podemos, έλαβε μόνο τρεις έδρες.

Η ερμηνεία

Η επίδοση του PSOE ήταν χειρότερη σε σχέση με τις ευρωεκλογές τον Μάιο ή τις δημοσκοπήσεις του Σεπτεμβρίου. Η αναθέρμανση του καταλανικού κινήματος υπέρ της ανεξαρτησίας είναι πιθανό να έχει διαδραματίσει κάποιο ρόλο στην μείωση της δημοφιλίας του Σαντσεθ. Επιπλέον, οι ψηφοφόροι φαίνεται πως απείχαν περισσότερο από τις κάλπες τιμωρώντας τα κόμματα που δεν κατάφεραν να βρουν λυση και να σχηματίσουν κυβέρνηση. Το πρόβλημα είναι ότι τα αποτελέσματα θα κάνουν το σχηματισμό της πιο δύσκολη υπόθεση. Οι έξι μήνες που πέρασαν από τις προηγούμενες εκλογές έφεραν σημαντικές εξελίξεις και στα δεξιά. Ενισχύθηκε ραγδαία το ακροδρξιό VOX εις βάρος των Ciudadanos, που επίσης τιμωρήθηκε γιατί αρνήθηκε να συμμετάσχει στην κυβέρνηση ενώ θα μπορούσε.

Ο επικεφαλής των Ciudadanos Αλμπέρ Ριβέρα

Συνολικά, υπήρξε μια μικρή μεταφορά των ψήφων από κεντρο-αριστερά στα κεντροδεξιά. Τον Απρίλιο, τα κεντροαριστερά κόμματα (PSOE και Podemos) είχαν 165 έδρες, ενώ τώρα (συμπεριλαμβανομένου του άλλου, νέου, αριστερού κόμματος βουλευτή) έχουν 158. Αντίθετα, τα κεντροδεξιά κόμματα PP, VOX και Cs, που είχε 147, τώρα ανέρχεται σε 150.

Αυτό περιπλέκει τα σενάρια σχηματισμού κυβέρνησης. Πλέον ακόμη και μικρά κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας μπορούν να μπλοκάρουν ή να είναι καταλύτες σχηματισμού κεντροαριστερής κυβέρνησης.

Αλλά και η κεντροδεξιά – αν και πλησιάζει το όριο της αυτοδυναμίας σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές – θα δυσκολευτεί να βρεί συμμάχους μεταξύ των μικρών.

Τι ακολουθεί 

Ο αρχηγός των Σοσιαλιστών και πρωθυπουργός Πέντρο Σάντσεθ υποσχέθηκε πως θα καθίσει μαζί με όλους τους άλλους ηγέτες των κομμάτων για να προσπαθήσει να βρει διέξοδο προς μια “προοδευτική, ενωμένη και συνεπή” κυβέρνηση εντός 48 ώρου από τις εκλογές. Ρεαλιστικά, το ισπανικό κοινοβούλιο ανοίγει την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου, και δεν αναμένονται εξελίξεις ή ανακοίνωση νέας κυβέρνησης, θα ήταν έκπληξη να βλέπαμε πρώτη ψηφοφορία για νέο πρωθυπουργό πριν τον Ιανουάριο.

Ο Πέδρο Σάντσεθ

Λύση για να αποφευχθούν νέες εκλογές θα ήταν ένας μεγάλος συνασπισμός. Όμως δε μοιάζει σταθερός, ενώ έχει ρίσκο για τα παραδοσιακά κόμματα καθώς μπορεί να το εκμεταλλευτούν πολιτικά οι “μικροί που θα μείνουν απέξω” και να καταγράψουν ακόμα μεγαλύτερα κέρδη στις ερχόμενες εκλογές.

Το βέβαιο είναι ότι η Ισπανία δε θα καταφέρει – για τέταρτη χρονιά – να περάσει νέο προϋπολογισμό εγκαίρως. Θα συνεχίσει να ισχύουν οι προβλέψεις του προϋπολογισμού του 2018

Οι κίνδυνοι

Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι η επιβράδυνση της ισπανικής οικονομίας είναι ταχύτερη από ό,τι θεωρήθηκε προηγουμένως. Η επιβράδυνση σχετίζεται εν μέρει με το εξωτερικό περιβάλλον, αλλά μπορεί επίσης να είναι μερικώς αυτοσυντηρούμενη από την κυβέρνηση

Η Κομισιόν πλέον εκφράζει αμφιβολίες ως προς την επίτευξη των στόχων της Ισπανίας. Η χώρα παραβιάζει ήδη τους κανόνες της ΕΕ, χάνοντας τον απαιτούμενο στόχο διαρθρωτικής προσαρμογής κατά 0,65% του ΑΕΠ πέρυσι και 0,85% φέτος και ενδέχεται να επιβληθούν κυρώσεις σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ

Η διαιώνιση του πολιτικού αδιεξόδου δεν είναι καλή είδηση. Η Ισπανία έκανε πολλές σημαντικές μεταρρυθμίσεις νωρίς κατά τη διάρκεια της κρίσης στην ευρωζώνη, αλλά δεν έχει κάνει πολλά από τότε και έχει καταργήσει την συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση (αναπροσανατολίζοντας τις συντάξεις στον πληθωρισμό και παγώνοντας τον παράγοντα αειφορίας), ενώ άλλοι τομείς όπως η εργασία (με την έντονη απασχόληση με μερική απασχόληση), την κοινωνική ασφάλιση (η οποία αντιμετωπίζει διαρθρωτική ανισορροπία ύψους περίπου 2% του ΑΕΠ), τα περιφερειακά συστήματα χρηματοδότησης και εκπαίδευσης χρειάζονται επειγόντως μεταρρυθμίσεις. Χωρίς ισχυρή και σταθερή κυβέρνηση και εκείνη που ελέγχει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, τα θέματα αυτά μπορεί να είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν. 

Μέχρι σήμερα η Ισπανική οικονομία απολαμβάνει της εμπιστοσύνης των επενδυτών, αλλά τελευταία οι επιδόσεις των ισπανικών αγορών δεν παρακολουθούν την καλή εικόνα της ΕΕ. Η συνέχιση του πολιτικού αδιεξόδου δε θα κλείσει την απόσταση. Αντίθετα οι ανησυχίες των διεθνών επενδυτών για την Ισπανία θα αυξάνονται – ειδικά αν αρχίσουν τα αρνητικά σχόλια οι οίκοι αξιολόγησης. Ωστόσο αν καταφέρουν οι παραδοσιακοί αντίπαλοι να σχηματίσουν μια λειτουργική κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού, θα λειτουργήσει ως θετικός καταλύτης.